‘We zitten niet meer op de piek van de krapte op de arbeidsmarkt’: werkloosheid kent plotse knik omhoog

In maart kregen 295.953 werklozen in ons land een uitkering, bijna 19.000 meer dan in maart van vorig jaar. Dat blijkt uit de laatste cijfers van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA). De stijging in Vlaanderen (+12,4 procent) is veel groter dan in Wallonië (+2,9 procent) en Brussel (+5,1 procent).

Opvallend is dat werkloosheid minder snel stijgt bij vrouwen (+3,3 procent) dan bij mannen (+9,4 procent). De RVA zag sterke stijgingen van het aantal werklozen bij jongeren onder 25 jaar (+17,1 procent), werkloosheid van korte duur (+16,1 procent) en werkloosheid van een tot twee jaar (+16,5 procent).

Mogelijke verklaringen voor het gestegen aantal werklozen zitten in het toegenomen aantal faillissementen met banenverlies in het eerste kwartaal van dit jaar − de ontslagen werknemers bij Van Hool zitten overigens niet vervat in de cijfers − en het gedaalde consumentenvertrouwen. Al zegt de overheidsdienst er in een adem bij dat het wellicht nog te vroeg is om grote conclusies te trekken.

“Het duurt wellicht nog twee tot drie maanden voor we weten of we kunnen spreken van een trendbreuk”, zegt RVA-woordvoerder Kristof Salens. Hij wijst erop dat het aantal werklozen dat een uitkering kreeg in maart van vorig jaar (277.357) toevallig laag was. In april 2023 was dat dan weer net hoog (298.581). “Het kan dus evengoed zijn dat we volgende maand opnieuw een daling zien”, zegt Salens.

Minder kansen

Ook professor arbeidseconomie Stijn Baert (UGent) predikt enige voorzichtigheid om grote conclusies te verbinden aan deze cijfers. Hij wijst op recente VDAB-cijfers. Ook de Vlaamse dienst zag het aantal werkzoekenden stijgen (al meet ze die anders dan de RVA), maar vooral opvallend was dat het aantal ontvangen vacatures gedaald is. Vorige maand waren dat er 26.474, ongeveer 16 procent minder dan in maart 2023.

“Het is nog altijd zo dat we in een krappe arbeidsmarkt zitten als we vergelijken met tien jaar geleden: er staan nu nog altijd veel meer banen open”, zegt Baert. “Maar als je dat vergelijkt met een of twee jaar geleden, dan zitten we niet meer op de piek van de krapte. Er zijn in het algemeen iets minder kansen voor mensen op de arbeidsmarkt.”

Ook volgens VDAB doen beide cijfers “vermoeden dat er een licht briesje van afkoeling waait over een arbeidsmarkt die lange tijd oververhit was”, aldus woordvoerder Joke Van Bommel. “Al blijft de krapte voor alle duidelijkheid aanwezig. Per vacature zijn er gemiddeld nog steeds slechts twee kandidaten. Dan weet je dat het voor een werkgever heel moeilijk blijft om de juiste match te vinden.”

Panikeren hoeft dus niet, aldus Baert. “Misschien is dit het normale niveau. Zeker in Vlaanderen zitten we al een tijdje op minder dan 3 procent werklozen bij alle 25- tot 64-jarigen − dat is nog iets anders dan de werkloosheidsgraad. Vroeger noemden we dat volledige tewerkstelling. We komen dus van zeer lage werkloosheid. Deze cijfers zijn niet alarmerend voor Vlaanderen − wat niet wil zeggen dat men beleidsmatig niet meer had kunnen doen om werklozen beter naar een baan te leiden toen we met recordaantallen vacatures zaten. Sommige zijn teruggetrokken alvorens ze ooit ingevuld waren. Een gemiste kans.”