Sylvia van der Boom kreeg een boete omdat ze te ziek was om verpleegd te worden

Ook als Sylvia van der Boom uit Harkstede te zwak is om zich te laten wassen en aan te kleden, laat ze de wijkverpleging van TSN gewoon komen. Die drinkt dan koffie bij haar, terwijl zij verder probeert te slapen. Maar afbellen doet ze niet meer. Want wie korter dan 48 uur van tevoren zijn afspraak met de wijkverpleging van TSN afzegt, riskeert een boete, zelfs als sprake is van overmacht.

Het overkwam Van der Boom (53) deze zomer, met een rekening van 26,67 euro als gevolg. Onrechtvaardig, vindt ze. Van der Boom voelt zich vanwege ernstig nierfalen een à twee keer per week zo slecht dat ze kiest voor wat ze schertsend een 'pyjamadag' noemt; dan blijft ze een dag in bed liggen. En dan is de wijkverpleging dus niet nodig. 'Maar hoe ik me voel, weet ik niet twee dagen van tevoren', zegt ze.

Bureaucratie

Dat Van der Boom de verpleging nu maar gewoon koffie laat drinken, komt voort uit de bureaucratie in de zorg. TSN gebruikt de door brancheorganisatie Actiz opgestelde verordening. Daarin staat dat de zorgaanbieder kosten in rekening kan brengen als niet minimaal 48 uur van tevoren is afgezegd, tenzij de cliënt kan aantonen dat hij niet zo lang van tevoren kon afmelden.

De woordvoerder vindt het een 'redelijke regel, die ook geldt bij bijvoorbeeld de tandarts'. 'Als cliënten twee uur van tevoren afzeggen, hebben wij onze route al ingepland. Wij kunnen de kosten dan niet factureren bij de zorgverzekeraar en dat kost ons geld.'

'kosten in rekening gebracht'

Lange tijd handhaafde TSN de regel niet, maar sinds kort wel. 'Dat hebben onze wijkverpleegkundigen onze cliënten verteld', aldus de woordvoerder. TSN heeft het afgelopen jaar driehonderd keer 'kosten in rekening gebracht' - de woordvoerder wil nadrukkelijk niet spreken van een boete. 'Sommige cliënten belden ons toen van: wat is dit nou? Bij aanvang in juni hebben we in 10 procent van de gevallen de kosten kwijtgescholden. We hebben 4.500 cliënten die wekelijks zorg krijgen, dus relatief gebeurt het niet vaak dat we een rekening sturen.'

Volgens hem heeft TSN wel degelijk oog voor cliënten die het niet lukt om op tijd af te zeggen. 'Daar gaan wij soepel mee om. Ook bij deze mevrouw hebben we sinds die ene rekening geen kosten meer in rekening gebracht vanwege haar persoonlijke omstandigheden.'

Van der Boom onderging in 1998 een niertransplantatie. In haar medisch dossier staat dat ze kampt met 'algehele lichamelijke achteruitgang' door haar nierproblemen. De wijkverpleegkundige heeft haar niet gewaarschuwd dat ze een boete riskeerde, zegt ze. De rekening van 7 juli heeft ze toch maar betaald.

Niet verplicht

Andere zorgorganisaties, zoals Thebe en Meander, gebruiken dezelfde Actiz-verordening als TSN, maar zeggen nooit een rekening te hebben gestuurd na te laat afzeggen. 'Het gaat veelal om kwetsbare oudere mensen', zegt een woordvoerder van Thebe Wijkverpleging.

Een woordvoerder van brancheorganisatie Actiz beklemtoont dat zorgorganisaties niet verplicht zijn kosten in rekening te brengen als de wijkverpleging niet op tijd wordt afgezegd; maar dat per situatie kunnen bepalen. 'Het gaat er vooral om dat een cliënt niet te makkelijk afzegt als hij of zij bijvoorbeeld gaat shoppen met een dochter of naar de kapper wil.'

De Patiëntenfederatie Nederland vindt een rekening sturen naar de cliënten de verkeerde oplossing van het probleem. Niet eerder heeft de belangenorganisatie van patiënten gehoord dat zulke boetes door de wijkverpleging worden uitgedeeld. 'Dat deze mevrouw een rekening krijgt, is niet zoals het hoort', zegt een woordvoerder van de koepel. 'Met haar had de wijkverpleging tijdens het indicatiegesprek moeten bespreken hoe het zou gaan als zij zich niet goed genoeg voelt voor het aankleden. En misschien ook hoe de zorg haar situatie dan zou kunnen verbeteren. Als er driehonderd boetes zijn, heeft TSN driehonderd keer zijn werk niet gedaan. Bij het leveren van maatwerk gaat het om wat de cliënt het beste uitkomt, en niet de zorgaanbieder.'