Zweden heeft een patent op onopgeloste moorden op toppolitici. Het is nog altijd niet geweten wie in 1986 de zittende premier Olof Palme doodschoot. Evenmin staat vast hoe op 17 september 1961 de Zweedse secretaris-generaal van de VN Dag Hammarskjöld om het leven kwam. Al lijkt het nieuwe onderzoek toch een duidelijke vingerwijzing naar een Belgische huurling.

Katanga wil vrij zijn

Eerst even de situatie in 1961. Congo was net één jaar onafhankelijk en zat al meteen met een serieus probleem. De rijke mijnprovincie Katanga wilde onafhankelijk worden. Dat was geen vraag, maar een eis. Een gewapende eis. Dat leidde meteen tot zware gevechten tussen de provincie en het bestuur in Kinshasa.

De VN wilde het geweld niet nogmaals laten escaleren in Congo en ging bemiddelen. De secretaris-generaal Dag Hammarskjöld reisde persoonlijk af naar de regio. De Katangese president Moïse Tshombé was bereid te praten over een staakt-het-vuren. Dat gesprek zou plaatsvinden in Ndola (Zambia).

Op 17 september vloog Dag Hammarskjöld met een gevolg van 15 man van Leopoldville (het huidige Kinshasa) naar Ndola. Maar daar geraakte hij nooit. Op een paar kilometer voor Ndola stortte zijn Douglas DC-6 neer. Niemand van de 16 inzittende overleefde.

Boek “Wie vermoordde Hammarskjöld?”

Zambia was snel klaar met het onderzoek: motorpech had Dag Hammarskjöld neergehaald. Ongeval opgelost. Boeken toen. Maar dat was zonder Susan Williams gerekend, die in haar boek “Wie vermoordde Hammarskjöld?” schreef dat Hammarskjöld was neergeschoten. Ze baseerde zich daarvoor op radiocontact die bewuste avond tussen de VS en Groot-Brittannië.

Twijfel was gezaaid, ook andere onderzoeker stortten zich op het dossier. Drie jaar geleden meende de Britse krant The Guardian te weten wat er juist was gebeurd: Jan van Risseghem, een Belgische huurling die op dat moment commandant was van de Katangese luchtmacht, had het vliegtuig van Dag Hammarskjöld neergehaald.

Nieuwe archiefstukken

Nu komt de VN zelf met een nieuwe theorie en een nieuwe naam. Maar het blijft wel Belgisch. Othman, een voormalige rechter uit Tanzania die voor de VN de affaire Dag Hammarskjöld opnieuw onder de loepe nam, kreeg toegang tot nieuwe archiefstukken. Een getuigenis van de Franse diplomaat Claude de Kemoularia kan wel eens de sleutel zijn die alles openbreekt.

In 1967 vertelde die diplomaat over zijn ontmoeting met een zekere Beukels. Een Belg. En piloot. Die zijn diensten verhuurde. In 1961 vloog hij voor de Katanga-rebellen. Die wisten dat Dag Hammarskjöld op weg was naar Ndola. “Ik moest zijn piloot op andere gedachten brengen. Hem wat bang maken en van koers doen veranderen”, zou die Beukels hebben gezegd aan de Franse diplomaat. “Maar helaas heeft een van mijn kogels een vleugel van Dag Hammarskjölds vliegtuig geraakt.”

Voilà. Daar is het: de bekentenis waar al decennia wordt naar gezocht. Toch jubelt de VN-onderzoeker Othman niet. “Ik heb helaas geen tijd genoeg gehad om die Beukels te zoeken.”

Wordt zeker nog vervolgd.