Philippe De Backer: "Nog een jaar om blauw tot leven te wekken"
Open Vld houdt vandaag een congres in Antwerpen, de stad waar de partij 25 jaar geleden verrees. Een welgekomen duw in de rug voor lokaal lijsttrekker Philippe De Backer (38). Nog tot oktober heeft hij om zijn partij er weer te reanimeren.
"Annemie neemt ontslag. Bart gaat naar de Vlaamse regering en ik wil dat jij zijn plaats inneemt." In de ochtend van 29 april 2016 belt Open Vld-voorzitter Gwendolyn Rutten met een ongewoon verzoek naar Philippe De Backer. De Kapellenaar zit dan al vijf jaar in het Europees Parlement. Ze kennen elkaar goed, want in 2009 hebben ze samen campagne gevoerd. Hij als eerste opvolger, zij als tweede.
De Backer twijfelt niet. Vrouw Marie spurt naar de winkel om twee nieuwe hemden te kopen. Een medewerkster gaat op zoek naar een scheermes. Een nieuwe staatssecretaris presenteert zich niet aan het volk met een stoppelbaard.
Vrienden en partijgenoten noemen Philippe De Backer (38) een laatbloeier. Een dossiervreter ook, die tafels doorgaans niet gebruikt om er op te springen. Als het van hem zou afhangen, praatte hij zo weinig mogelijk met de pers. "Ik heb een afkeer van geroep."
Doctor De Backer
Voor het grote publiek komt de doctor in de moleculaire biologie uit het niets, maar in het liberale fabriekje draait hij al lang mee. Vader Leo, een paardenarts in de jumpingwereld, behoort tot de LVSV-generatie van de jaren 70. In Gent raakt hij bevriend met Guy Verhofstadt en Karel De Gucht. "Ik herinner me dat wij als kind samen naar Disneyland gingen", vertelt Jean-Jacques De Gucht. De vriendschap rendeert. In 2014 zal vader De Gucht zijn zitje in het Europees Parlement afstaan aan Philippe.
"De connecties van mijn vader hebben nooit gespeeld. Ik maak mijn eigen weg", nuanceert De Backer zelf. Terwijl de generatie van zijn vader het land regeert, speelt het merendeel van zijn jonge leven zich af in het doel van Heibos SV, vierdeprovincialer uit Heide-Kalmthout. "Mensen positioneren en aansturen, dat lag me toen ook al."
'De connecties van mijn vader hebben nooit gespeeld. Ik maak mijn eigen weg'
Op dat moment begint hij zijn carrière aan de Gentse universiteit, waar hij een doctoraat behaalt met een onderzoek naar genetica. "Het verbaast me niet dat hij later in de politiek is beland", zegt professor Marc Zabeau, zijn toenmalige promotor. "In het lab had Philippe het vaker over de maatschappij dan onze experimenten."
In Gent wordt De Backer lid van een clubje dat later bekend zal worden als de nieuwe LVSV-generatie. "Wij hadden een vaste kliek met Jules Van Rie (huidig kabinetschef van Rutten, ADB), Mathias De Clercq, Wim Aerts (van advocatenbureau Clifford Chance, ADB) en Werner Vandenbruwaene (wetenschapper UA, ADB)", vertelt Jean-Jacques De Gucht. Mannen die later doorgroeien naar sleutelposities binnen Open Vld en de zakenwereld.
Het is de tijd waarin 'de Phil' nachten doordoet op café en filosofeert over het liberalisme. "Dat ging er stevig aan toe", rakelt Mathias De Clercq op. "Wij waren bezeten door ideologie. We grepen terug naar de diepe wortels van het liberalisme. Dat was fel roepen, haast ruziemaken, en elkaar overtroeven met filosofen."
De Backer is een ideoloog pur sang. "Hij heeft alles gelezen wat er over het liberalisme te lezen valt", bevestigt dorpsgenoot Dirk Van Mechelen. Partijvoorzitter Rutten vroeg onlangs zijn hulp toen ze haar boek De nieuwe vrijheid schreef.
Als hij niet zit te blokken op liberale ideologie, dan vergaapt hij zich aan het abstracte expressionisme van de Amerikaanse schilder Mark Rothko. Die passie deelt hij met zijn boezemvriend Jean-Jacques De Gucht. "Wij houden gewoon van mooie dingen. Of dat nu architectuur is of iets anders", zegt De Gucht. "En die liefde voor Rothko? Die heeft hij afgekeken van mij."
De vriendschap tussen hen gaat ver. "Wij hebben een tijdje de gewoonte gehad om elkaar 's nachts te bellen", vertelt De Backer. De Gucht: "We gaan allebei nogal laat slapen. En er is niets mooiers dan de stilte van de nacht om na te praten. Maar goed, we zijn daarmee gestopt. Op de duur werden onze partners daar nogal kregelig van. (lacht)"
Via enkele omzwervingen in de zakenwereld, waaronder een Luxemburgs durfkapitaalfonds, belandt De Backer in 2011 in de nationale politiek. Hij is dan al 32. "Een scharnierjaar", zegt De Backer. "Ik ben toen getrouwd. Op mijn huwelijksfeest vertelde Dirk Sterckx me dat hij zou stoppen als Europarlementslid." Als opvolger komt hij zo in het halfrond terecht, onder de vleugels van Verhofstadt.
De grote doorbraak komt er op die lenteochtend in 2016. Dat het telefoontje van Rutten naar hem gaat, is geen toeval. Sinds hun eerste stappen in de campagne van 2009 staan ze dicht bij elkaar. Rutten: "Ik vertrouw Philippe. Ik gebruik hem vaak als mijn sparringpartner. En als ik een lijn uitzet, hoef ik niet te twijfelen aan zijn loyaliteit." In de politiek is die eigenschap van goudwaarde.
'Ik gebruik Philippe vaak als mijn sparringpartner. En als ik een lijn uitzet, hoef ik niet te twijfelen aan zijn loyaliteit'
'Te timide'
De wetenschapper in De Backer worstelt ook met de stolp van de Wetstraat. Al wat hij zegt, moet evidencebased zijn. Anders zwijgt hij liever. Het maakt hem tot tegenpool van de breedsprakerige Bart Tommelein, zijn voorganger in de federale regering. "Als hij een werkpunt heeft, dan is het dat hij te timide is", zegt Rutten. "Maar dat is nu eenmaal zijn persoonlijkheid."
Neem het akkoord over de windmolens op zee, dat De Backer eind oktober afsloot met de sector en energieminister Marie Christine Marghem (MR). Dankzij dat akkoord vloeit er 4 miljard euro minder belastinggeld naar die windparken. Vriend en vijand erkent dat De Backer die besparing op zijn conto mag schrijven. De belangstelling blijft niettemin matig.
Die karaktertrek kan hem ook parten spelen in Antwerpen. In december werd hij aangeduid als lijsttrekker voor de verkiezingen van 2018. Open Vld dreigt verpletterd te raken tussen het linkse blok van Wouter Van Besien (Groen) en de rechtse N-VA van Bart De Wever. Met de komst van Kris Peeters (CD&V) is ook de positie in het midden al aardig gevuld. De drie hebben zich uitdrukkelijk opgeworpen als kandidaat-burgemeester. De Backer niet.
Een vergiftigd geschenk, zo wordt het kopmanschap weleens genoemd. In 2012 probeerde Annemie Turtelboom de partij ook al een keer opnieuw op de kaart te zetten met een verhuis van Puurs naar Antwerpen. De partij haalde maar net de kiesdrempel. Een klap voor Turtelbooms politieke autoriteit. Ook nu haalt de partij in de peilingen maar 6 à 7 procent.
Fris gezicht
Voorzitter Rutten ziet dat anders. "Open Vld zit in dezelfde situatie als CD&V. Ik zie geen enkele reden waarom zij meer stemmen zouden halen dan ons", klinkt het. "Vergeet niet dat Philippe het enige frisse gezicht is in Antwerpen. Kris Peeters is al kandidaat geweest voor zowat elke politieke functie."
En zo staat De Backer voor de grootste politieke uitdaging van zijn leven. Een uitdaging die volgens Rutten ook op langere termijn speelt. "Philippe is nieuw op het politieke toneel. Je kunt niet verwachten dat hij in een paar maanden goedmaakt wat lang daarvoor is foutgelopen."