De gevangenis maakt (te) ziek
Of je een beter mens wordt in de gevangenis, is twijfelachtig. Maar dat je er niet bepaald gezond van wordt, staat vast. In een nieuw rapport hekelt het Federaal Kenniscentrum de beperkte middelen en gebrekkige coördinatie.
Wie achter tralies zit, rookt meer, is dikker, heeft vaker slaapproblemen en kampt meer met zelfmoordgedachten. Het is maar een van de vele studies die in het nieuwe rapport van het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) aan bod komen. Daarin analyseerde het KCE de gezondheidszorg in gevangenissen. De resultaten zijn bedroevend.
In vergelijking met de ‘doorsnee bevolking’ moeten gedetineerden inzake gezondheid steevast het onderspit delven. Daarnaast vond het KCE dat gevangenen heel wat meer medicatie slikken. Bijna 80 procent van hen kreeg iets voorgeschreven, meestal psychofarmaca zoals antidepressiva.
'Gedetineerden hebben recht op een gelijkwaardige gezondheidszorg, maar die is er niet’
Gemiddeld raadplegen ze jaarlijks achttien keer een huisarts en drie keer een psychiater. Het aantal consultaties ligt hoger bij nieuwe gevangenen, leeftijdsgroepen tussen 40 en 50 en bij de 60-plussers, vrouwen en geïnterneerden. Bij gevangenen in voorarrest, gevangenen die geen Nederlands of Frans spreken, of geen verblijfsvergunning hebben, ligt het aantal doktersbezoekjes lager.
De verschillen tussen de gevangenissen zijn bovendien groot. Zo zijn er detentiecentra waar gedetineerden nooit een psychiater spreken. Al heeft dat wellicht meer te maken met een schrijnend laag gebruik van die dienstverlening, dan met een afwezige behoefte.
Het Kenniscentrum ziet het op vele niveaus fout lopen. “De zorgverleners in gevangenissen zijn vaak zeer toegewijd," klinkt het, “maar de zorg kampt met vele problemen: te weinig financiële en menselijke middelen, gebrek aan coördinatie, zorgcontinuïteit, communicatie, opleiding en de bevoegdheden zijn versnipperd.”
Logica zelve
Conclusies die voor professor Freya Vander Laenen van de vakgroep criminologie (UGent) weinig verrassend zijn. Het is al decennia een probleem, benadrukt ze. “Nochtans staat in de wet dat gedetineerden recht hebben op een gelijkwaardige gezondheidszorg, maar dat stuk van de wet is nog niet in uitvoering. Gelijkwaardigheid van zorg in de praktijk is er niet. Nochtans: hoe meer continuïteit van zorg, hoe vlotter ook de integratie achteraf.”
Het rapport van het Kenniscentrum kwam er op vraag van minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) en minister van Justitie Koen Geens (CD&V), omdat dit een bevoegdheid is die van Justitie naar Volksgezondheid zou overhevelen. “De logica zelve”, vindt Vander Laenen. “Dat past perfect binnen het principe om gedetineerden gelijkwaardige zorg te geven.”
Net om die reden doet het KCE dan ook een resem aanbevelingen, in de hoop dat met die transitie ook de gezondheid binnen de muren van de gevangenissen omhoog gaat. Sowieso is het KCE er voorstander van dat Volksgezondheid hier het nieuwe aanspreekpunt wordt.
Komt een persoon in de gevangenis aan, dan zou er volgens het KCE eerst een uitgebreide gezondheidsintake moeten gebeuren. Met aandacht voor zowel lichamelijke als psychische en sociale aspecten. Elke gedetineerde zou een individueel zorgplan moeten hebben en op elke gedetineerde zouden ook de principes van de verplichte ziekteverzekering van toepassing moeten zijn.
In een reactie laat minister van Justitie Koen Geens (CD&V) weten dat ook hij er voorstander van is om deze bevoegdheid naar Volksgezondheid door te sluizen. Ook De Block erkent dat de gezondheidszorg in onze gevangenissen al langer een pijnpunt is. "Deze regering heeft zich voorgenomen om daar iets aan te veranderen", benadrukt ze. Zo ging het aantal geïnterneerden achter tralies al fors omlaag en komen er onder meer projecten rond drugs in drie gevangenissen.