PORTRET. De motor achter een van de meest succesvolle havenbedrijven in Antwerpen is overleden. Wie was Jan Pellens?

Jan Pellens was verscheidene decennia zeer nauw betrokken bij de opgang van de Antwerpse haven als containerhaven. Hij mag bestempeld worden als een van de motoren achter dat succesverhaal. Het was de tijd waarin Pellens de leiding had over Hessenatie, toen een van de grootste overslagbedrijven van de Antwerpse haven en het eerste dat een grote containerterminal opzette langs de Schelde zelf. Zo’n terminal vóór de sluizen leverde heel wat tijdwinst op bij het lossen en laden van de grootste containerschepen die in de vaart waren.

“Ik droomde van exotische horizonten. Met de Villeboten trok ik regelmatig naar Congo en met de cargo’s enkele keren naar de Golf van Mexico”

Jan Pellens

Havenicoon

Voor de Antwerpenaar begon het allemaal bij CMB, de Compagnie Maritime Belge, na zijn studies aan de Hogere Zeevaartschool. Pellens’ vader was onderdirecteur van de Banque d’Anvers, maar dat zei hem niet zoveel. “Ik droomde van exotische horizonten”, gaf hij enkele jaren geleden nog toe aan het maritieme magazine Flows. “Met de Villeboten trok ik regelmatig naar Congo en met de cargo’s enkele keren naar de Golf van Mexico. Zo hebben we ook een keer materiaal naar Cape Canaveral gebracht.”

Carrière bij Hessenatie

Al snel had Pellens door dat het leven op zee toch niet was wat hij ervan verwacht had, en in 1964 besloot hij – mede door zijn huwelijk – om definitief aan wal te blijven. Na een passage bij een consultancybureau kwam hij in 1966 als ladinginspecteur bij Hessenatie terecht. “Het was hard shiftwerk: dag en nacht, zomer en winter, Kerstmis en Nieuwjaar. Vrij snel kwam er een plaats van natiebaas vrij. Met de steun van mijn schoonouders én mijn vader kon ik me voor 2,5 miljoen frank inkopen, na een klein examen. Maar bovenal: je moest nog formeel verkozen worden door de algemene vergadering van natiebazen. Die deden dat met penningen.”

“Met de steun van mijn schoonouders én mijn vader kon ik me voor 2,5 miljoen frank inkopen bij Hessenatie, na een klein examen”

Jan Pellens

Havenicoon

“Ieder kreeg een ja- en een neepenning en moest zijn keuze in een bus stoppen”, verduidelijkt Jan. “Dat stemmateriaal is later onder PSA allemaal verdwenen. Enfin, ik werd verkozen.” Met Pellens aan het roer groeide Hessenatie uit tot een van de toonaangevende bedrijven in de haven van Antwerpen. Onder meer de eerste Japanse auto – een Honda – reed aan kaai 408 van het schip. Ook kreeg Hessenatie de eerste containerlijndienst.

Aanvaring met Huts

Met dat alles in het achterhoofd vertrouwde de raad van bestuur van het bedrijf hem de functie van commercieel directeur toe. Zo moest hij bestaande klanten bezoeken en nieuwe klanten aanwerven. In 1980 werd hij hoofddeken van het bedrijf. Onder zijn leiding schakelde Hessenatie een versnelling hoger. Zo wilde hij de eerste terminal aan de Scheldekaaien bouwen voor containeropslag. Niet veel later – in 1988 – kwam de eerste aanvaring met Fernand Huts. Volgens hem was de concessie toegekend zonder openbare aanbesteding.

“Na de dood in 1995 van Carlo Van Gestel kocht Marc Saverys Noord Natie op om de twee entiteiten samen te voegen en een bredere basis te creëren”

Jan Pellens

Havenicoon

Begin jaren 2000 kwam er een fusie tussen de twee havenbedrijven Hessenatie en Noord Natie. En dat zorgde volgens Pellens voor heel wat ellende. “Toen begon de slechte tijd. Na de dood in 1995 van Carlo Van Gestel, topman van Noord Natie, kocht Marc Saverys (in 1991 kocht de familie Saverys heel de CMB-poot, red.) Noord Natie op om de twee entiteiten samen te voegen en een bredere basis te creëren”, klonk het toen nog in een interview met het maritieme magazine Flows.

Vrij abrupt einde

Niet veel later, in 2002, eindigde de carrière van Pellens (toen) als een van de toplui uit de Antwerpse haven echter vrij abrupt. Pellens kon toen niet anders dan lijdzaam toezien hoe de hoofdaandeelhouder van Hessenatie (CMB) het bedrijf verkocht aan het Singaporese staatsbedrijf Port of Singapore Authority (PSA). “Ze verweten hem al nadat het contract getekend was, dat hij te veel had laten betalen voor Noord Natie, terwijl hij er helemaal niets mee te maken had”, vertelt voormalig journalist en havenexpert bij Gazet van Antwerpen Paul Verbraeken. “Ze hebben hem toen gewoon afgedankt.”

“Ze verweten hem dat hij te veel had laten betalen voor Noord Natie, terwijl hij er helemaal niets mee te maken had”

Paul Verbraeken

Ex-journalist en havenexpert

Pellens heeft aan deze episode weinig goede herinneringen overgehouden. “Ik werd teruggedrongen in een tweederangsrol en daarna op non-actief gezet”, zegt Jan. Volgens de oud-topman van Hessenatie moesten toen “al de mensen verdwijnen die van Hessenatie een succes hadden gemaakt”. In 2005 stopte Pellens officieel bij PSA.

Carrière na Hessenatie

Toch betekende dat niet meteen het einde van Jan Pellens in de haven. Kort na de inhuldiging van het Deurganckdok in 2005 ging hij aan de slag als onafhankelijk consultant. Onder meer Rent-A-Port, APEC, CMA en Euroports waren klant. Daarna richtte hij International Maritime Transport Advisors (IMTA) op, waarmee hij in 2014 onder andere Vietnam leerde containers te vervoeren over water. Maar na de vereffening in 2017 zei Jan Pellens het havenleven definitief vaarwel.

“Als je heel je leven gewerkt hebt, is het geen leuk gevoel dat je niet meer mag bijdragen aan de maatschappij”

Jan Pellens

Havenicoon

Inmiddels was hij al 78 jaar. En nog miste hij het werkleven tijdens zijn pensioen. “Ik wandel veel met mijn hond in het Peerdsbos. Ik ga drie keer per week tennissen in Beveren en sta dan telkens, vooral op de terugweg, stil op de Antwerpse Ring. Ik lees enorm veel en ben een verwoed e-reader. Maar als je heel je leven gewerkt hebt én nog goed bent, verlies je als gepensioneerde toch je netwerken. En als je op je cv moet zeggen dat je bijna 80 bent… Het gevoel dat je niet meer mag bijdragen aan de maatschappij, is geen leuk gevoel”, vertelde Pellens nog in een interview met het maritieme magazine Flows in 2019.