Macron reorganiseert zijn kabinet en benoemt eindelijk een nieuwe minister van Binnenlandse Zaken

De 52-jarige Castaner, leider van Macrons partij La République En Marche! (LaREM), vervangt Gérard Collomb, die twee weken geleden aftrad om burgemeester van Lyon te worden.

De keuze voor Castaner is vooral een keuze voor politieke loyaliteit. De afgelopen weken circuleerden onder meer de namen van de directeur van de nationale politie en de procureur van Parijs. Dat Macron ervoor heeft gekozen Castaner te promoveren – hij was staatssecretaris van Parlementsrelaties – zegt iets over de prioriteiten van de president. Castaner was drie jaar geleden nog een onbekende parlementariër voor de Parti Socialiste en is vanaf het begin betrokken geweest bij Macrons beweging. Het partijleiderschap legt hij neer.

Macron heeft direct nog vier bewindslieden vervangen: de ministers van Cultuur, Territoriale Cohesie en Landbouw verlaten het kabinet, net als de staatssecretaris van Economie. Van vijf zittende bewindslieden is de portefeuille veranderd of uitgebreid.

Het gevolg is een stoelendans van jewelste. In totaal heeft Macron vier nieuwe ministers en vier nieuwe staatssecretarissen benoemd. De nieuwe staatssecretaris van Binnenlandse Zaken, Laurent Nunez, moet zorgen voor de nodige ervaring en dossierkennis op dat belangrijke departement. Nunez was voorheen directeur van de binnenlandse veiligheidsdienst.

Politieke herstart

Met de uitvoerige reorganisatie van zijn kabinet hoopt Macron een politieke herstart te maken, en een voor hem desastreus verlopen nazomer definitief achter zich te laten.

Het aftreden van de ervaren Collomb, lang een steunpilaar van Macron, leidde in Frankrijk tot twijfels over de kwaliteiten van de president als ‘personeelsmanager’. Collomb was al de tweede ‘minister van staat’ – vergelijkbaar met de Nederlandse titel vicepremier – die opstapte. In augustus vertrok de populaire milieuminister Nicolas Hulot, uit onvrede over Macrons klimaatkoers.

Opvallend aan het aftreden van beide zwaargewichten was dat ze Macron ogenschijnlijk bewust in de problemen brachten. Collomb zou aanvankelijk nog zeven maanden aanblijven, maar zag daar als bij donderslag vanaf – zeer tegen de zin van de president – en besloot onmiddellijk ontslag te nemen. Hulot kondigde zijn aftreden aan op de radio, zonder de president van tevoren in te lichten.

Zwakke broeders

Zo ontstond het beeld van Macron als kapitein die de controle over zijn bemanning is verloren, met muitende bewindslieden als gevolg. Omdat de president geen nieuwe ‘afvalligen’ kan gebruiken, besloot hij zijn kabinet grondig te reorganiseren en meteen korte metten te maken met zwakke broeders en potentiële brokkenpiloten.

Een kabinetsherschikking komt in Frankrijk vaker voor, maar zelden liet zo’n reorganisatie zo lang op zich wachten: ruim twee weken. Een schertsvertoning, vonden oppositiepartijen. Macron, nooit te beroerd om te benadrukken dat hij geen typische politicus is, zei tot zijn verdediging dat het in de meeste bedrijven en organisaties heel normaal is om uitvoerig de tijd te nemen voor benoemingen. De president zei zich niet te willen conformeren aan de politieke gewoonte dat benoemingen doorgaans maximaal een aantal dagen kosten.

Evenwicht

Een vertragende factor was Macrons streven naar evenwicht, op meerdere fronten. Onder de 34 bewindslieden zijn 17 mannen en 17 vrouwen. 15 kabinetsleden zijn geen beroepspolitici, maar afkomstig uit de société civile, het maatschappelijk middenveld. En dan is er nog de verdeling tussen linkse en rechtse politici. Ook op dat punt heeft Macron, die zich graag als man van het midden profileert, naar een equilibrium gestreefd.

Maar bovenal bleek het een moeilijke opgave voor de president en zijn premier Édouard Philippe om mensen van de juiste statuur te vinden die overtuigd zijn van Macrons politieke project. Een grote handicap voor de president is dat hij niet kan terugvallen op een reservoir aan ervaren én loyale bestuurders – zijn partij bestaat pas sinds 2016.

Bovendien is het de vraag of Macron zijn ministers wel voldoende bij zijn plannen betrekt. Volgens Collomb dreigt hij zich te isoleren. ‘Er zijn nog maar weinigen met wie hij praat’, zei de opgestapte minister. Met de benoeming van de trouwe macronist Castaner lijkt de president in elk geval een minister te hebben gevonden die hij in vertrouwen durft te nemen.