Burgemeester De Wever, we zijn ze niet vergeten. En u?

Op vrijdag 3 mei vindt in Antwerpen het slotevent van de tweede editie van de Vlaamse Geschiedenis Olympiade plaats. Dit jaar worden duizend leerlingen, leerkrachten en andere gasten verwacht.

Schoolklassen kunnen deelnemen aan de Olympiade door een project uit te werken. Ik ben geen historica geworden, maar ik herinner me dat geschiedenis een van mijn lievelingsvakken was. Dankzij mijn Belgisch-Congolees familieverhaal groeide als twintiger mijn interesse voor de wereldoorlogen, kolonialisme en dekolonisatie.

Sinds ik een passie voor schrijven koester, zoek ik naar historische verhalen die ik nooit hoorde op de schoolbanken. Het verklaart mijn interesse voor de Olympiade, een initiatief van juriste en onderwijskundige Naïma Lafrarchi van de vakgroep geschiedenis aan de Universiteit Gent. Het thema van de eerste editie was ‘vergeten geschiedenissen’.

Op uitnodiging van een leerkracht gaf ik vorig jaar in de Studio in Oostende een les over het koloniale verleden. Wat zou de kustgemeente zijn zonder Congo, de privékolonie van koning Leopold II? Mijn les kaderde in het leerlingenproject ‘De kilometer van Leopold II’, een luisterwandeling over de vele koloniale sporen in de publieke ruimte.

Op het slotevent van de Olympiade zakten achthonderd personen af naar Gent voor de prijsuitreiking. De jury koos drie winnaars, waaronder de Antwerpse school Kunstkaai. Met hun artistiek project ‘We zijn ze niet vergeten’ stonden deze leerlingen stil bij de wereldtentoonstelling die van mei tot november 1894 plaatsvond op de Zuidwijk. Ze brachten in herinnering de 144 Congolese vrouwen, mannen en kinderen die uit de kolonie werden gehaald om als dieren te worden tentoongesteld op het plein voor het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten (KMSKA). Ze herdachten de zeven Congolezen tussen 17 en 35 jaar die stierven en mogelijk in een massagraf liggen op het kerkhof Schoonselhof.

Eind 2022 kaartten docente Judith Elseviers en ik deze tragische geschiedenis nog eens aan naar aanleiding van de feestelijke heropening van het museum. Wij vroegen het stadsbestuur om een gedenkplaat op het museumplein te plaatsen. De vzw Hand in Hand tegen Racisme lanceerde een petitie.

Ons opiniestuk in De Morgen van 2022 werd gesteund door een diverse groep van (bekende) personen die al dan niet een band hebben met Antwerpen, zoals influencer Bitshilualua Kabeya, mensenrechtenverdediger Fleur Pierets en schrijvers Jeroen Olyslaegers en Ish Ait Hamou. Als reactie gingen het stadsbestuur en het museum het engagement aan om een herdenking te organiseren in 2024. Hoe staat het daarmee?

Deze week is een goed moment om de collectieve eis weer op tafel te leggen. Exact 130 jaar geleden ging de Antwerpse wereldtentoonstelling van start. Het is belangrijk dat Antwerpen, zoals Nederlandse steden, aandacht heeft voor zijn rol in de koloniale geschiedenis en de hedendaagse gevolgen ervan. Mijn pleidooi voor een gedenkplaat is een vorm van verzet tegen het discriminerende herdenkingsbeleid van het stadsbestuur.

De strijd tegen discriminatie is uiteraard urgenter in domeinen zoals onderwijs, arbeidsmarkt en huisvesting. Maar dit belet niet dat er ook werk wordt gemaakt van een inclusiever herdenkingsbeleid. De stad zet stappen als het gaat over de erkenning van het geweld tegen Joodse slachtoffers tijdens de Tweede Wereldoorlog. Begin mei herdenken we de bevrijding en wat mij betreft mag een van de vele christelijke feestdagen worden ingeruild om van 8 mei weer een feestdag te maken.

De permanente tentoonstelling Stad in oorlog in het Museum aan de Stroom (MAS) is een noodzakelijk initiatief om ons te herinneren aan dat gruwelijke oorlogsverleden. Het is wellicht te woke om burgemeester Bart De Wever (N-VA) ook steun te vragen voor een permanente expo over het Antwerpse koloniaal verleden. Maar het minste dat hij kan doen is zijn petje van rechtse partijvoorzitter afzetten en als historicus en burgervader een gedenkplaat voor Congolezen plaatsen, als symbool voor de vele mensenlevens die worden ontmenselijkt voor koloniale ambities, vroeger en nu.

Indien De Wever 130 jaar na de wereldexpo nog steeds niet overtuigd is, mag hij mij vóór de gemeenteraadsverkiezingen uitnodigen zodat ik hem kan uitleggen waarom Afrikaanse slachtoffers van racistisch geweld eveneens een herdenking verdienen in zijn multiculturele haven- en diamantstad. Ook zwarte levens tellen.