Is de flexibele werkplaats het nieuwe normaal?
Is de klassieke werkvloer straks definitief out of order? Belgische werknemers opereren steeds vaker van thuis uit, en ook hippe co-working spaces of andere flexformules zitten in de lift. “Maar het ‘nieuwe normaal’ is het niet, en dat zal nog wel even zo blijven.”
“Het idee van uren te pendelen om van 9 tot 5 in een suf kantoor te werken is in sneltempo ongeveer even relevant aan het worden als een faxmachine op de werkplaats.” De tagline van een internationale bevraging bij 15.000 zakenmensen door International Workplace Group (IWG) laat weinig aan de verbeelding over: de klassieke werkplaats heeft afgedaan. Drie op de vier bevraagden vindt flexibel werken – op een andere locatie dan de vaste kantoorruimte – het ‘nieuwe normaal’, bij de Belgische bevraagden was dat zelfs 78 procent.
Op de belangrijke vastgoedbeurs MIPIM in Cannes, waar het onderzoek afgelopen weekend werd gepresenteerd, was flexwerken dan ook een van de meest besproken thema’s. Belangrijke korrel zout: IWG is een van de grote spelers in de verhuur van zogenaamde flexibele kantoren en viste voor de bevraging vooral uit zijn klantenbestand.
Het aanbieden van die mogelijkheid tot flexwerken maakt je bedrijf sexy, volgens onderzoek zelfs voor mensen die er geen gebruik van maken
Work-life balance
De cijfers zijn dus wellicht een ruime overschatting. Toch leren nieuwe Belgische cijfers dat het arbeidslandschap ook in België aan een stille verandering bezig is. Vijftien jaar geleden fronsten mensen de wenkbrauwen toen Frank Van Massenhove als topman van de FOD Sociale Zaken zijn ambtenaren vrij baan gaf om thuis te werken, nu is het in veel bedrijven een verworven recht. In 2002 gaf 11 procent van de Belgische werknemers aan minstens één dag in de maand thuis te werken, in 2017 is dat gestegen naar 17 procent, leren nieuwe cijfers van kenniscentrum Steunpunt Werk.
De grootste stijging is in Brussel te merken (9 naar 21 procent), niet toevallig ook de plek waar het aantal nieuwe huurcontracten voor co-working spaces is verdubbeld. Het segment was vorig jaar goed voor 20 procent van de huuractiviteit op de Brusselse kantorenmarkt, meldt vastgoedspecialist Cushman & Wakefield in een rapport.
“Dat de flexibele werkplaats in de lift zit, klopt, maar het nieuwe normaal? Dat is niet zo, en dat zal nog even zo blijven”, nuanceert arbeidssocioloog Jan Denys (Randstad), die erop wijst dat heel wat werk simpelweg niet plaatsonafhankelijk is. De trend blijft nog vaak beperkt tot de grotere bedrijven die hooggeschoolden tewerkstellen.
Hoewel Denys erop wijst dat er ook een tegenbeweging is – pioniers op vlak van flexibele werkplaatsen zoals de Amerikaanse technologiereus IBM nemen nu gas terug – wijst de IWG-bevraging op een belangrijke nieuwe drijfveer: talent. Vier op de vijf bevraagden gaven aan om bij een soortgelijke aanbieding de flexibelste werkgever te kiezen. Op krappe arbeidsmarkten, zoals ICT, kan dat een belangrijke rol spelen. “Het aanbieden van die mogelijkheid maakt je bedrijf sexy, volgens onderzoek zelfs voor mensen die er geen gebruik van maken”, zegt hr-expert Dirk Buyens (Vlerick Business School).
Toch lijken de twee grootste drijfveren in België nog steeds de werkgever die ruimte bespaart en de nieuwe behoeftes bij de werknemer: minder tijd in de file of op de trein, betere work-life balance. Die laatste balans is gemiddeld genomen positief, maar heeft ook een keerzijde, zegt arbeidssocioloog Marijke Verbruggen (KU Leuven): “De grenzen tussen werk en privé kunnen vervagen bij thuiswerk, de cultuur van het bedrijf speelt daarin een bepalende rol.” Zo denken sommige mensen ’s avonds sneller aan het werk door die gevoelsmatige overlap.
‘De grenzen tussen werk en privé kunnen vervagen bij thuiswerk, de cultuur van het bedrijf speelt daarin een bepalende rol’
Bovendien wijzen veel experts op het verzadigingspunt: te veel flex verkleint de voeling met bedrijf en collega’s. “De klassieke werkvloer wordt daardoor meer ingericht als een ontmoetingsplaats”, verwijst Buyens naar de populariteit van landschapsbureaus. Al loert de andere zijde van de medaille ook daar meteen om de hoek: concentratie komt snel in de verdrukking in een open praatbarak. “En dus krijg je ook perverse effecten”, zegt Denys. “Mensen die tegen hun goesting thuis werken, omdat ze zich op het werk niet kunnen concentreren.”