‘Deepfake’ is een techniek die voor het eerst in de spotlight kwam toen er fake pornovideo’s met bekende mensen begonnen te circuleren. ’Deepfake’ is enkel kunnen ontstaan dankzij de techniek van een ‘general adversarial network’, een uitvinding van Ian Goodfellow in 2014. Met de techniek wilde hij nieuwe data kunnen creëren uit bestaande datasets. Een voorbeeld: uit verschillende foto’s van Barack Obama zou het een nieuwe foto kunnen creëren die geen exacte kopie is, maar wel echt lijkt. Het duurde tot 2017 voor iemand een toepassing vond om de gezichten van filmsterren op lichamen van pornoactrices te plaatsen in pornofilms. ‘Deepfake’ was geboren.

Als het goed uitgevoerd wordt, is het verschil met een echte video soms nauwelijks merkbaar. Gelukkig was dat in de video die SP.A in mei verspreidde niet het geval. De lippen van Donald Trump bewogen zichtbaar onnatuurlijk - en dan is er nog de disclaimer op het einde: “We weten allemaal dat klimaatverandering fake is, net zoals deze video.” Desalniettemin was de ophef op de facebookpagina van SP.A groot, mede omdat die laatste uitspraak nauwelijks te horen is en niet ondertiteld werd. “Trump moet niet zo hoog van de toren blazen”, tikte iemand duidelijk geagiteerd onder de video. “Hij moet naar zijn eigen land kijken met zijn gestoorde kindermoordenaars die met de zwaarste wapens in scholen binnen kunnen”, reageerde iemand anders.

Het communicatieteam van de partij schoot meteen in actie en verzekerde iedereen ervan dat het om een valse video ging en dat Trump nooit had gezegd wat hij op de beelden leek te zeggen. Het kwaad was echter geschied. De politieke nieuwssite Politico wijdde er vrijwel meteen een artikel aan waardoor de video internationaal op de radar verscheen. Buzzfeed, Wired en afgelopen week The Guardian, allemaal schreven ze over de politieke gevaren van ‘deepfake’, met de video van SP.A prominent als voorbeeld.

The Guardian noemt het “een demonstratie op kleine schaal van hoe deze technologie gebruikt kan worden om ons zo kwetsbare informatie-ecosysteem te bedreigen - en de mogelijkheid van een betrouwbare, gezamenlijke realiteit te ondermijnen.”

Twijfelachtige impact

Volgens SP.A was het nooit de bedoeling mensen te misleiden. Ze geven wel toe dat ze een professionele studio ingehuurd hebben die de video voor hen gemaakt heeft, maar ze wilden er enkel aandacht mee trekken voor de klimaatpetitie. Aan De Morgen bevestigt SP.A-woordvoerder Sarah Vandecruys dat ze achter het filmpje blijven staan. “De intentie was om gezien te worden en impact te hebben, dat is duidelijk gelukt.”

Ondanks de internationale aandacht voor de video lijkt het echter niet gelukt te zijn om veel handtekeningen te verzamelen voor de klimaatpetitie. Na zes maanden werden nu 2650 handtekeningen verzameld, een kwart van het beoogde aantal.