"Hoe mensen arm en dom gehouden worden zodat de elite rustig door kan gaan, daar gaat mijn bloed van koken"

1. Hoe oud voelt u zich? 

“Ik ben 31, en dat klinkt nogal volwassen. Mijn instinctieve reactie is dan ook om mezelf veel jonger te noemen. Maar dat klopt ergens niet. Ik heb al wel wat meegemaakt en gezien, en heb drie kinderen. Mijn echte leeftijd is, denk ik, ook mijn gevoelsmatige leeftijd. Niet piepjong, niet oud, gewoon 31, recht in het midden van het leven.”

2. Wat vindt u uw belangrijkste eigenschap?

“Ik ben erg gedreven, op het koppige af. Als ik me in iets vastbijt, doe ik dat all the way. En zonder me al te veel zorgen te maken over eventuele gevolgen. Dat is vaak positief. Ik smijt me volledig in relaties met mensen, in het moederschap, in het uitwerken van ambities of ideeën.

“Maar het zorgt ook weleens voor problemen. Ik kan moeilijk dingen afgeven, loslaten, of aanvaarden dat iets niet lukt of dat ik iets niet kan. Het is dus zeker niet mijn beste eigenschap, maar wel de belangrijkste, denk ik, degene die me definieert.”

3. Wat is uw grootste passie?

“Mijn kinderen en mijn man, onze kleine bubbel. Bijna alles wat ik doe, staat in het teken van hen. Zelfs als ik schrijf of actievoer, is dat in de eerste plaats om de toekomst van mijn kinderen veilig te stellen en de wereld rond hen mooier te maken.”

4. Wat beschouwt u als uw ­grootste prestatie?

“Dat ik vanuit toch wel speciale omstandig­heden – als zwart adoptiekind met een aantal traumatische racistische ervaringen – erin geslaagd ben een evenwichtig en vooral gelukkig mens te worden. Dat heeft heel veel te maken met de mensen om me heen, maar ik heb er ook zelf voor moeten vechten. Er waren tijden waarin ik niet dacht dat dit ooit mogelijk zou zijn.”

5. Wat was het gelukkigste moment in uw leven?

“De geboortes van alle drie mijn kinderen waren ongetwijfeld het meest intens en emotioneel. Maar het aller­gelukkigst was ik op mijn trouwdag. Dat was echt het beste feest dat ik me ooit had kunnen voorstellen.”

6. Welke kleine alledaagse gebeurtenis kan u blij maken?
“Mijn kinderen die lief zijn voor elkaar. Niets mooiers dan die kleine ukkies elkaar te zien knuffelen of kussen of samen delen. Het geeft me telkens de geruststelling dat we goed bezig zijn als ouder, en dat is van onschatbare waarde.”

7. Wat is uw grootste zwakte?
“Mijn uitstel­gedrag. Ik stel alles uit tot het laatste moment, vooral dingen die ik niet fijn vind. Maar daar krijg je alleen maar meer stress van. De boetes die ik al gekregen heb voor te laat betaalde rekeningen, echt belachelijk! Ik zou er een mooie reis mee kunnen maken.”

8. Waar hebt u spijt van?

“Ik heb spijt van zoveel dingen, maar ik probeer dat gevoel nooit de bovenhand te laten nemen. Ik heb spijt van hoe ik er soms niet ben geweest voor anderen, maar ook van hoeveel tijd ik heb verspild aan bepaalde vriendschappen of relaties die me later teleurstelden. Ik heb spijt van de momenten die ik miste met mijn kinderen, maar ook van de dingen die ik nog niet deed omdat ik te druk aan het ­moederen was. Spijt is eigenlijk een vrij nutteloze emotie. Het verhindert je vaak om dingen aan te pakken.”

9. Wat is uw grootste angst?

“Dat mijn kinderen niet gelukkig zouden worden.”

10. Waarvoor wilt u vechten?

“Ik wil vechten voor een samenleving die iedere persoon naar waarde schat. Die begrip en respect kan opbrengen voor alle mensen. Daarom vecht ik tegen racisme, tegen eenzijdige beeld­vorming, tegen een systeem waarin sommigen van bij de start een pak minder kansen hebben. Ik weet dat het misschien een vruchteloze strijd zal blijken, maar hem níét ­voeren is onmogelijk geworden voor mij.”

11. Wanneer hebt u voor het laatst gehuild?

“Ik ben emotioneel en huil ook vaak. De laatste keer was enkele dagen geleden na een heel vermoeiende dag waarin ik twee lange gesprekken had over racisme met mensen die het maar niet wilden begrijpen. Ik voelde me toen zo ­radeloos, alsof praten helemaal geen zin heeft.”

12. Wanneer schrok u van uzelf?

“Ik kan soms schrikken van mezelf als ik heel boos ben. Ik ben doorgaans vrij kalm en meegaand, maar af en toe kan er een furie in me ontbranden waar ik dan achteraf zelf van schrik.

“Of een positievere noot: ik wist ook niet dat ik het in me had om een heel boek te schrijven. Toen dat af was, had ik ook een moment van 'wow, I did it'.”

13. Bent u ooit door het lint gegaan?

“Die vraag stel je beter aan mijn echtgenoot. (lacht) Ik ga ­weleens door het lint in discussies, vooral als ik het gevoel heb dat de andere partij me niet wil horen.

“Ik kom uit een klein dorpje waar alleen blanken woonden, behalve ik en vijf anderen. Toen ik als tiener uitging, heb ik veel meegemaakt. Mensen die glazen naar mij gooiden, telkens opnieuw bier over mij heen goten, een zwarte vriend van me die zomaar in elkaar is geslagen, skinheads die me bedreigden en tegen mij beginnen plassen zijn, een buschauffeur die me in the middle of nowhere uit zijn bus heeft gegooid omdat ik een broodje zat te eten. Op een dag vonden we zelfs een hondendrol in de brievenbus met een briefje: ga terug! Het vreemde is dat ik dacht dat dat allemaal normaal was. Ik was ervan doordrongen geraakt dat racisme er gewoon bij hoorde.

“Pas toen ik zwanger was van mijn tweede kind kwam er een kantel­moment. Op een dag stond ik op de tram te wachten en maakte een man een racistische opmerking, de zoveelste in een hele rij. Toen ben ik uitgebarsten. Die man heeft werkelijk de woede van 25 jaar frustratie over zich heen gekregen. Op dat ogenblik besefte ik dat het voor mijn kinderen anders moest. ’s Avonds ben ik aan mijn bureau gaan zitten en heb ik een opiniestuk geschreven. De titel luidde: ‘Ik ben het beu om te beweren dat het allemaal meevalt’.”

14. Welke kunstvorm beroert u het meest?

“Ik val voor grote oratoren. Ik heb een heleboel speeches op mijn iPhone staan die me keer op keer ­kippenvel bezorgen. Van Martin Luther King, Malcolm X, Maya Angelou tot Jesse Williams op de BET Awards. Woorden die goed gekozen zijn, in een cadans worden uitgesproken die me helemaal mee krijgt, of slam poetry die me van mijn sokken blaast. Ik kan ook in vervoering raken door bepaalde muziek, maar ook dan zijn de teksten het belangrijkste voor me.”

15. Hebt u ooit een religieuze ervaring gehad?

“Toen ik 20 was, is een heel goede vriend van me gestorven aan de gevolgen van kanker. Op een avond zat ik alleen op mijn kamer te chatten met mijn vrienden, tot iemand zei: ‘Ik heb heel hard het gevoel dat Bert nu langs al onze kamers passeert.’ Waarop ik zei: ‘Ja, zoals een vlinder.’ En opeens zat er op mijn schouder een witte vlinder. Ik heb in de kamer rondgewandeld, met mijn armen bewogen, maar hij bleef zitten. Ik heb toen het raam geopend en ­uiteindelijk is die vlinder na een uur of zo weggevlogen.

“Eigenlijk ben ik een agnost, maar ik wil wel liever de mogelijkheid van het onverklaarbare openhouden dan alles dood te rationaliseren. Het was een heel mooie ervaring, die me op dat moment heel veel troost heeft gebracht.”

16. Wat biedt u de ultieme ­ontspanning?

“Ergens met mensen die ik graag heb babbelen bij een goed glas wijn na lekker eten. Meer moet dat niet zijn.”

17. Hoe kijkt u naar uw lichaam?

“Ik ben verwonderd over wat een lichaam aankan, na drie zwangerschappen en evenveel bevallingen. Ik hou sindsdien meer van mijn lichaam dan ooit.”

18. Wat vindt u erotisch?

“Mijn man en zijn lijf, en hoe hij intuïtief weet wat hij met het mijne moet aanvangen. En uitgesteld verlangen. Weten wat gaat komen, maar er nog niets mee doen.”

19. Wat is uw goorste fantasie?

“Wat is goor? Ik weet niet goed in welke zin ik goor moet opvatten. Er zijn mensen op de wereld van wie ik echt vind dat ze alles slechter maken, dus in momenten van frustratie bedenk ik weleens hoeveel beter het zou zijn als ze vakkundig werden weggeruimd. Dat is vrij goor eigenlijk, hè, dat je wenst dat mensen van kant gemaakt zouden worden.”

20. Welk dier zou u willen zijn?

“Een dier dat vliegt. Ik zou zo graag kunnen vliegen. Vrij in de lucht, de wereld overschouwen van op een afstand moet heerlijk zijn.”

21. Aan wie bent u schatplichtig?

“Ongetwijfeld aan de helden van de Civil Rights Movement in Amerika. Martin Luther King, Malcolm X, James Baldwin, Maya Angelou, Nikki Giovanni, Angela Davis, Huey P. Newton, Marcus Garvey, Langston Hughes...

“Maar ook aan hiphop. Ik heb heel veel geleerd door naar raplyrics te luisteren. Je eigen verhaal vertellen en daardoor maatschappelijke ­problemen aan de kaak stellen is een krachtige tool. Ik herkende me in t­eksten van hiphopnummers die op het eerste gezicht helemaal niets met mijn leefwereld te maken hadden.”

22. Hoe is/was de relatie met uw ouders?

“Ik ben enorm close met mijn ouders, zeker met mijn mama. Altijd geweest ook. Ik en mijn mama, dat is iets speciaals. Ik beschouw haar als een van de belangrijkste, slimste, liefste mensen in mijn wereld.

“Mijn ouders hebben ons geadopteerd toen ik 2,5 en mijn zusje 4,5 was. 2,5 is al vrij laat, je beseft dan wel al een en ander, maar ik heb meteen de klik gemaakt. Ik heb hen altijd als mijn echte ouders beschouwd.

“Mijn biologische moeder heb ik vrij jong leren kennen. Toen ik 13 was, heb ik met haar voor de eerste keer een echt gesprek gehad, wat op zich heel goed was. Daardoor heb ik niet heel mijn puberteit in onwetendheid of twijfel moeten verkeren. Jongeren worstelen sowieso al met hun identiteit, adoptie­kinderen nog meer.

“Opeens kwam er dus iemand anders in mijn leven. Ik wilde haar ook een plaats geven, en vooral niemand kwetsen. Dat was soms heel ­verwarrend voor mij.

“Voor mijn biologische moeder voel ik een soort van basisliefde, gebaseerd op respect. Zij heeft me op de wereld gezet, maar heeft mij niet opgevoed. Dat is een heel andere relatie. Ik ben in de Vlaamse klei grootgebracht, zij komt uit een totaal andere cultuur. Mijn biologische familie steunt op een ­matriarchaal systeem en dat gaat vrij ver. Op die cultuur­verschillen botsen we weleens. Mijn biologische vader is helaas gestorven voor ik hem kon ontmoeten.

“Met mijn adoptievader heb ik een heel goede band, maar misschien een beetje afstandelijker dan met mijn mama. Ik heb wel veel van hem in me, dat besef ik hoe langer hoe meer. Hij is ook rebels, allergisch voor onrecht, koppig in zijn visie ook. Hij was een vakbondsman en discussieerde met ons aan tafel over het nieuws. Hij heeft ons leren argumenteren. Dus ja, opvoeding vind ik belangrijker dan genen.”

23. Aan wie hebt u leed berokkend?

“Als tiener en prille twintiger heb ik wel wat harten gebroken. Ik heb veel vriendjes gehad, en die zeker niet allemaal even goed ­behandeld. Niet dat ik ontrouw was of zo, maar ik was nog in volle zoektocht naar mezelf en heb soms jongens valse hoop gegeven, of heel snel aan de kant geschoven.”

24. Welke eigenschappen waardeert u in anderen?

“Oprechtheid en passie. Ik kan het enorm waarderen als mensen me hun ongezouten mening geven, zolang dat op een respectvolle manier gebeurt. En ik heb heel veel respect voor mensen die een passie hebben en zich daar volop in smijten. Of dat nu kantklossen of sociaal activisme is.”

25. Hoe definieert u liefde?

“Ik denk dat liefde is je in de plaats van de ander kunnen stellen, ook als je dat niet hoeft te doen. Empathie ligt dicht bij liefde, in mijn ogen. Een ouder die ondanks de kuren van zijn tiener hem of haar toch probeert te begrijpen, een partner die in een ruzie kan inbinden, ook al heeft die misschien gelijk, een burger die ondanks angst voor zijn eigen comfort het opneemt voor vluchtelingen: dat is liefde, denk ik.”

26. Hoe wilt u bemind worden?

“Ik hou van het fysieke: knuffels, kusjes, strelingen. Dat doet vaak meer dan woorden. Ik ben zelf ook echt een knuffelaar en ik uit mijn liefde ook liefst op die manier.”

27. Welk maatschappelijk ­probleem kan u woedend maken?

“Je zult nu denken dat ik ‘racisme’ zou antwoorden, maar het is breder dan dat. Ongelijkheid die bewust in stand gehouden wordt door een honger naar macht of door hebzucht, maakt me echt razend. Hoe bepaalde politici bewust retoriek gebruiken die verdeeldheid zaait om zichzelf te verrijken of aan de macht te houden. Hoe mensen arm en dom gehouden worden zodat de elite rustig door kan gaan, daar gaat mijn bloed van koken. Racisme, xenofobie, islamofobie worden opgepookt op een heel bewuste manier om ons af te leiden van waar het echt om draait: de graaicultuur.”

28. Hebt u zichzelf ooit betrapt op racistische gevoelens?

“Ik geloof niet in het hele idee van reverse racism. Dus nee, ik denk niet dat ik racistische gevoelens heb. Ik heb wel net als iedereen vooroordelen, en ben al weleens tot foute conclusies gekomen daardoor. Ik zal nooit volledig op mijn gemak zijn als ik een Vlomsche volkskroeg passeer waar alleen blanke mensen op het terras zitten, bijvoorbeeld. Dat is, denk ik, eigen aan de mens, dat veralgemenen, maar ik weet wel dat ik fout ben als ik dat doe. Ik stel het evengoed in vraag bij mezelf, bedoel ik. Door mijn eigen levens­verhaal en ervaring kan ik met vrij grote zekerheid zeggen dat ik mensen zoveel mogelijk beoordeel als persoon, los van hun afkomst.”

29. Wat zoekt u op reis? 

"Rust, ontspanning en connectie. Met reisgenoten of met de planeet. Ik heb een keer per ongeluk een all-in­vakantie in een resort geboekt, en dat was totaal mijn ding niet. Op reis wil ik authenticiteit, en echt een nieuwe plaats leren kennen.”

30. Hoe werkt u mee aan een betere wereld?

“Door te schrijven en te spreken, in de eerste plaats over mijn ervaringen in de maatschappij, maar ook over die van anderen in de minderheid. Door een stem te zijn voor een stilzwijgende groep die het slachtoffer is van racisme. Door ­kinderen op te voeden die open en onbevooroordeeld naar de wereld kijken. Door kritisch naar bijvoorbeeld mijn eigen consumptiegedrag te ­kijken. Door een dialoog aan te gaan met mensen die er een totaal andere mening dan die van mezelf op nahouden. Het zijn allemaal maar druppels op een hete plaat, maar het zijn de tools die ik momenteel heb.”

Vanaf dinsdag 24 oktober treedt Dalilla Hermans aan in de populaire VIER-quiz 'De slimste mens'.