Blinken reist met dreigende taal af naar China, Peking lijkt niet onder de indruk

Het Chinabezoek van Blinken, het tweede in minder dan een jaar, past in het herstelde diplomatieke verkeer tussen China en de Verenigde Staten. De relaties tussen de twee grootmachten bereikten begin vorig jaar een dieptepunt. Maar na een ontmoeting tussen presidenten Xi Jinping en Joe Biden in november werd besloten om de dialoog te herstellen, om ‘misrekeningen en conflicten’ te voorkomen. Sindsdien wordt op hoog niveau overlegd, al lijkt de ‘dialoog’ vaak meer een dovemansgesprek.

Ook dit bezoek van Blinken belooft vooral twistgesprekken op te leveren. Op de agenda staan de crises in het Midden-Oosten, Oekraïne, Taiwan en de Zuid-Chinese Zee − allemaal kwesties waarin China en de VS lijnrecht tegenover elkaar staan. Washington wil dat Peking zijn invloed gebruikt om Iran en Rusland tot de orde te roepen, maar Peking vindt dat Washington eerst Israël en Oekraïne tot een staakt-het-vuren moet bewegen.

De VS willen ook dat Peking stopt met ‘provocaties’ in de Zuid-Chinese Zee, waar de Chinese kustwacht steeds vaker met Filipijnse schepen in aanvaring komt. De VS halen om die reden de militaire banden met Japan en de Filipijnen aan. En ze dringen erop aan dat Peking de ‘vrede en stabiliteit’ bewaart in Taiwan, waar op 20 mei de nieuwe president wordt ingezworen. Ook hierover is China niet te spreken: het vindt dat Washington zich met China’s ‘interne aangelegenheden’ bemoeit.

Chinese steun aan Rusland

Maar het grootste twistpunt is de Chinese steun aan Rusland, waardoor volgens de Amerikanen de Russische oorlogsindustrie kan blijven draaien, ondanks westerse sancties. In combinatie met vertraagde westerse wapensteun heeft de Chinese hulp de oorlogskansen in Oekraïne gekeerd. China levert weliswaar geen wapens aan Rusland, maar wel dual-usegoederen, die voor zowel civiele als militaire doeleinden kunnen worden gebruikt. Daarnaast importeert China volop Russische energie.

Blinken voerde de voorbije weken de druk op, met briefings aan bondgenoten en media over de goederen die China aan Rusland levert, zoals chips die in tanks en raketten kunnen worden gebruikt. ‘Op dit moment komt de grootste bijdrage aan het Russische militair-industriële complex van China’, aldus Blinken, afgelopen donderdag op de G7-bijeenkomst in Italië. ‘Ze willen vriendelijke relaties met Europa, en voeden tegelijk de grootste dreiging voor de Europese veiligheid sinds het einde van de Koude Oorlog.’

Tijdens zijn bezoek zal Blinken de Chinese leiders waarschuwen dat ze moeten stoppen met het leveren van militair bruikbare technologie aan Rusland, of dat er anders strafmaatregelen kunnen volgen. Volgens de Britse zakenkrant Financial Times overweegt de Amerikaanse overheid sancties tegen Chinese financiële instellingen. Twee weken geleden waarschuwde de Amerikaanse minister van Financiën Janet Yellen daar ook al voor tijdens haar bezoek aan China. Zo wordt de druk alsmaar hoger.

China slaat terug

De Chinese overheid lijkt niet onder indruk en kaatst de bal terug. Zo haalt Peking hard uit naar de net goedgekeurde Amerikaanse steunpakketten aan bondgenoten, die naast steun aan Oekraïne ook militaire hulp aan Taiwan en een gedwongen verkoop van de Chinese app TikTok bevatten. China dreigt subtiel de hervatte diplomatieke dialoog stop te zetten. Het lijkt ervan uit te gaan dat Biden in zijn verkiezingsjaar geen uitslaand conflict met China wil, en de dreiging van sancties tegen Chinese banken niet zal doorzetten.

Xie Feng, de Chinese ambassadeur in de VS, waarschuwde vrijdag dat hoewel de dialoog is bedoeld om conflicten te voorkomen, ‘beide landen niet ver van een conflict zijn’. ‘De VS rijden op hoge snelheid langs de rand van een gevaarlijke klif, denkend dat hun rijvaardigheid subliem is, maar elke kleine fout kan tot een val leiden’, aldus Xie.

De Chinese Communistische Partij probeert de VS zoveel mogelijk als boeman af te schilderen: een imperialistische natie, die met Navo-uitbreiding de Russische invasie in Oekraïne heeft uitgelokt, en met wapenleveringen aan Oekraïne de oorlog in stand houdt. Peking houdt vol dat zijn export van technologie aan Rusland tot het ‘normale handelsverkeer’ behoort. Juist de Amerikaanse pogingen om daar tussen te komen, zijn volgens Peking een vorm van agressie.

Russische bezoeken aan China

Terwijl de VS met hun bondgenoten overleggen, is China druk bezig met zijn eigen diplomatieke achterban. De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov was vorige week in China, en president Vladimir Poetin wordt in mei verwacht voor zijn 43ste ontmoeting met Xi. Mogelijk reist Poetin dan ook naar Noord-Korea, dat wapens aan Rusland levert. Ook China stuurde vorige week een hoge politicus naar Pyongyang. Zo tekenen zich steeds duidelijker twee kampen af.

Blinken hoeft dus geen concessies te verwachten van Xi, zoals ook tal van Europese leiders – vorige week de Duitse bondskanselier Olaf Scholz, vorige maand de Nederlandse premier Mark Rutte – zonder toezeggingen naar huis gingen. Xi zal zijn houding allicht net voldoende balanceren om de status quo met de VS te behouden tot de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Daarna kunnen, als Donald Trump wint, de kaarten op het wereldtoneel helemaal anders liggen.