Nieuwe nederlaag voor Theresa May: Brits parlement trekt macht naar zich toe in brexit-crisis

De stemming voor het amendement werd geïnitieerd door Oliver Letwin, een tory uit May’s Conservative Party, in samenwerking met Dominic Grieve (Conservative Party) en Hilary Benn van Labour en kwam vlak nadat May toegaf dat de deal die ze met de EU bereikt heeft na twee jaar onderhandelen nog steeds niet voldoende steun had in het parlement. Parlementariërs hebben tot dusver twee keer tegen de brexitdeal van premier Theresa May gestemd. 

Met 329 tegen 302 stemmen stemden de parlementsleden in met het Letwin-amendement. Dat amendement heeft tot gevolg dat de parlementsleden woensdag de controle over de parlementaire agenda overnemen van de regering en een aantal indicatieve stemmingen kunnen organiseren over een aantal opties: een nieuw referendum, alsnog bij de EU blijven, in de Europese eenheidsmarkt blijven enzovoort. 

De meeste kans maakt de Noorse optie, waarbij de Britten verbonden blijven bij de gemeenschappelijke markt en, anders dan Noorwegen, ook bij de Douane-unie blijven. Het is een keuze waarEuropa mee kan leven, maar die door Brexiteers wordt gezien als nep-Brexit.

Ministers nemen ontslag om amendement te steunen

Kort voor de stemming hadden drie staatssecretarissen hun ontslag ingediend, zodat ze tegen de regering konden stemmen.Het gaat om onderministers Richard Harrington (Industrie), Alistair Burt (Buitenlandse Zaken) en Steve Brine (Gezondheid).

In zijn ontslagbrief beschuldigde Harrington de regering ervan “roulette te spelen met de levens en de bestaansmiddelen” van de gewone werkende mens en de bedrijven. In een boodschap aan May zei hij te hopen dat de premier nu “in het belang van het land zou handelen en het parlement toe zou laten om deze week een consensus te vinden die als onderhandelingspositie kan dienen”.

Uitstel

Wanneer de Britten kiezen voor een concrete nieuwe koers, zullen de Europese lidstaten langer uitstel toestaan. May heeft al gezegd niet te kunnen leven met lang uitstel en maandag voegde ze daaraan toe dat de regering de wil van het parlement mogelijk zal negeren. Dat laatste kan leiden tot een – ditmaal succesvolle – motie van wantrouwen. Tegelijk groeit de steun voor zowel een harde brexit als het intrekken van artikel-50, wat wijst op een radicalisering van beide kampen. Het politieke midden brokkelt dan verder af.

De invloedrijke Times-journalist Simon Nixon noemde het “buitengewoon” dat May niet meteen is afgetreden na Letwins coup. Mays enige hoop is dat de brexiteers later deze week toch voor haar deal gaan stemmen omdat brexit niet veilig zou zijn in de handen van het parlement, dat overwegend eurogezind is. Tegenover Newsnight’s Nicholas Watt klaagde een pro-brexit minister dat “het parlement een gekkenhuis” is geworden. Zijn bazin zal stilletjes hopen dat volksvertegenwoordigers het niet eens kunnen worden over een alternatief.

May’s probleem is dat de Noord-Ierse DUP blijft dwarsliggen. Sterker, ze heeft de Noord-Ieren, die haar minderheidsregering gedogen, maandag kwaad gemaakt door te zeggen dat Noord-Ierland niet klaar is voor een akkoordloos vertrek uit de EU, een nieuw argument. Langzaam maar zeker neemt de premier afstand van haar plan om het land desnoods naar een harde brexit te duwen. Ze maakt zich vooral zorgen om de eenheid van het VK. Het parlement zal er alles aan doen een No Deal te voorkomen, tot en met het wegsturen van de regering.

De geplaagde premier staat, mede door haar eenkennige optreden, aan alle kanten onder druk. In The Daily Telegraph schreef Boris Johnson dat ze brexit heeft verkwanseld. De brexiteer riep haar op om het voorbeeld van Mozes te volgen die in het Bijbelboek Exodus het uitverkoren volk uit Egypte wegleidde. “Zeg tegen de Farao in Brussel: ‘Laat mijn mensen gaan’”, luidde het advies van haar voormalige minister van Buitenlandse Zaken. Critici wezen Johnson er op dat Mozes vervolgens veertig jaar door de woestijn doolde.