Direct naar artikelinhoud
Tesla

Elon Musk: "Het ergste moet nog komen. Niet voor Tesla, maar voor mij"

Elon Musk: "Het ergste moet nog komen. Niet voor Tesla, maar voor mij"
Beeld REUTERS

Elon Musk staat onder immense spanning. Zijn plan om de aandeelhouders van Tesla uit te kopen, heeft niet alleen voor opschudding gezorgd op de financiële markten, maar ook binnen zijn bedrijf. "Het voorbije jaar is het moeilijkste en meest pijnlijke uit mijn carrière geweest."

Elon Musk zit thuis in Los Angeles, hij heeft duidelijk moeite om zichzelf in bedwang te houden. En dan is het jaar voor de Tesla-topman net nog een pak intenser geworden, nu hij vorige week onverwacht op Twitter heeft aangekondigd dat hij zijn bedrijf van de beurs wil halen. 

Meerdere keren tijdens het interview zal hij het dan ook even stil houden, om dan te vertellen dat hij het huwelijk van zijn broer deze zomer bijna gemist heeft. En dat hij zijn verjaardag heeft doorgebracht op zijn kantoor, terwijl het bedrijf alle zeilen moest bijzetten om de productiedoelen te halen voor een belangrijk nieuw automodel, de Tesla Model 3. Gevraagd of de uitputting ook gevolgen heeft voor zijn fysieke gezondheid, zegt Musk: "Die staat er niet zo geweldig voor, eigenlijk. Er zijn al vrienden bij me gekomen die zich echt zorgen maken."

Maar met zijn tweet waarin hij aangekondigd heeft dat hij met Tesla "privé wil gaan", heeft Musk zich heel wat op de hals gehaald. Er loopt ondertussen een gerechtelijk onderzoek tegen hem, en volgens twee bronnen van The New York Times zijn enkele bestuursleden ziedend op de Tesla-baas. Ondertussen is het bedrijf volgens insiders ook op zoek naar een onderdirecteur, om de last op Musks schouders te verlichten. Twee bronnen vertellen dat bestuursleden zich niet alleen zorgen maken over de werklast die hij moet torsen, maar ook over zijn gebruik van Ambien, een verdovend middel dat dient als slaapmedicatie.

Tijdlijn

Musk, die mee aan de wieg stond van meerdere techbedrijven, is nu al twintig jaar lang een van de meest ambitieuze – zelfs op het randje van arrogante – ondernemers in Silicon Valley. Heel die tijd genoot hij zichtbaar van de aandacht die hij door zijn succes kreeg en gaf hij criticasters lik op stuk, maar tijdens het gesprek stelt hij zich eerder kwetsbaar op. Hij geeft blijk van zelfreflectie en kwetsbaarheid en erkent dat zijn vele verantwoordelijkheden als directeur een immense persoonlijke tol eisen. 

Voor het eerst geeft Musk ons een gedetailleerde tijdlijn van de gebeurtenissen rond de tweet die hij op 7 augustus de wereld in stuurde. Daarin schreef hij dat hij Tesla van de beurs wil halen en zijn aandeelhouders wil uitkopen voor 420 dollar (369 euro) per aandeel. "De financiering is rond", zo gaf hij aan, voor een deal die hem naar schatting meer dan 10 miljard dollar (of een kleine 9 miljard euro) zou kosten.

Hij werd 's morgens wakker naast zijn vriendin, de Canadese zangeres Grimes, deed een work-out en reed in een Tesla Model S naar de luchthaven. Onderweg zette hij zijn bericht op Twitter, dat niemand anders eerst te zien had gekregen, vertelt hij. Op die manier wou hij vooral transparant zijn.

Maar eenmaal de tweet er was, schoten de aandelen van Tesla meteen de hoogte in. Investeerders, analisten en pers stonden ondertussen voor een raadsel. Waarom heeft hij net die prijs genoemd? En waarom heeft hij dat in het midden van de dag gedaan, toch geen gebruikelijk tijdstip om zo'n belangrijk nieuws te verspreiden?

'Ik dacht dat 420 dollar mij beter karma zou opleveren dan 419'
Elon Musk

Musk zegt nu dat hij een bod wou doen dat 20 procent hoger lag dan de gangbare prijs voor een Tesla-aandeel van de laatste maanden. Die prijs zou dan op 419 dollar komen te liggen, maar Musk besloot om af te ronden naar 420 dollar. Dat getal – 420 – staat binnen de marihuanacultuur ook bekend als een code voor cannabis. "Ik dacht dat 420 dollar mij beter karma zou opleveren dan 419", zegt Musk. "Maar voor de duidelijkheid, met wiet heeft het niets te maken. Cannabis is trouwens heel slecht voor je productiviteit." 

Nadat Musk op de luchthaven was gearriveerd, vloog hij met een privéjet naar een Tesla-fabriek in Nevada om daar de dag door te brengen. In die fabriek, beter bekend als de 'Gigafabriek', waar batterijen worden gemaakt, zag hij enkele managers en pleegde hij overleg over een assemblagelijn. 's Avonds vloog hij terug naar San Francisco en had hij meetings tot diep in de nacht.

Investeringsfonds

Wat Musk bedoelde met "de financiering is rond" is nu de hamvraag. Dat kleine zinnetje is net de reden waarom de aandelen van Tesla op de beurs zo sterk de hoogte in gingen. Maar of de financiering op dat moment echt rond was, is verre van zeker.

Met die zin verwees Musk naar eigen zeggen naar een potentiële bijdrage van het investeringsfonds van de Saudische overheid. Met vertegenwoordigers van dat fonds had hij al eerder gesprekken over de mogelijkheid om de beursexit van Tesla mee te financieren. Eventueel zouden de Saudi's, wier fonds in totaal 219 miljard euro waard is, daardoor zelfs een groot deel van zijn bedrijf in handen krijgen. Volgens een bron zou een van die overlegsessies zijn doorgegaan op 31 juli, in de Tesla-fabriek in de buurt van San Francisco. Maar de Saudi's zouden toen niet met geld over de brug zijn gekomen.

Een andere mogelijkheid is dat SpaceX, het 'raketbedrijf' van Musk, ook een duit in het zakje zou doen om Tesla van de beurs te halen. SpaceX zou dan mee aandeelhouder worden van de autofabrikant. 

Een uur en twintig minuten na de tweet werd het aandeel op de Nasdaq-beurs geschorst, nadat het al met 7 procent was geklommen. Tesla publiceerde een brief die Musk eerder naar werknemers had gestuurd, om uit te leggen waarom hij ervoor opteerde om 'privé te gaan'. Toen het aandeel nadien weer werd verhandeld, zette het zijn klim voort om uiteindelijk 11 procent hoger uit te komen.

Maar speurders van de beurscommissie van San Francisco, het SEC, vroegen Tesla daags nadien wel om uitleg. Normaal gezien wordt zulke cruciale informatie over de toekomst van een beursgenoteerd bedrijf enkel via officiële kanalen verspreid. Lees: niet via Twitter. Verwacht werd ook dat binnen het bedrijf de nodige voorbereidingen waren genomen en dat de plannen ook tot in de puntjes zouden worden uiteengezet.

Bestuursleden, die door de tweet van Musk op snelheid waren gepakt, waren niet te spreken over het feit dat ze geen voorafgaande briefing hadden gekregen. Dat zeggen twee bronnen in The New York Times. De raad van bestuur stelde in allerijl een verklaring op, in een poging om zo de groeiende ontsteltenis over de gebrekkige communicatie van het bedrijf de kop in te drukken.

Maar volgens Musk heeft niemand van de bestuursleden tegenover hem geklaagd over zijn tweet. "Ik kan me niet herinneren dat ik van de raad van bestuur enige communicatie heb gekregen", zegt hij. "Ik heb zeker geen telefoontjes gehad van woedende bestuursleden."

Spijt

Kort nadat The New York Times een interview met Musk publiceerde, voegde de Tesla-baas er bij monde van een woordvoerder wel aan toe dat Antonio Gracias hem gecontacteerd had om over de bewuste tweet te praten. Gracias is de belangrijkste onafhankelijke bestuurder bij Tesla. Met hem is Musk overeengekomen om niet meer te tweeten over de mogelijke deal om Tesla van de beurs te halen, tenzij hij er met de raad van bestuur over zou overleggen.

Over de tweet heeft Musk geen spijt, zegt hij. "Waarom zou ik?" Ook zou hij niet van plan zijn om Twitter links te laten liggen. Een aantal bestuursleden hebben hem verteld dat hij beter wat minder tijd in Twitter zou steken, en zich beter wat meer zou toeleggen op het maken van auto's en het lanceren van raketten. Ondertussen komt het beursonderzoek van de SEC stilaan op kruissnelheid. Slechts enkele dagen nadat de commissie voor het eerst om opheldering had gevraagd, werden Musk en de bestuursleden van Tesla al gedagvaard. Volgende week zouden Musk en zijn bestuursleden volgens een bron met vertegenwoordigers van het SEC samenzitten.

'Er zijn periodes geweest waarin ik de Tesla-fabriek gedurende een dag of drie, vier niet buitenkwam. Zelfs niet voor even'
Elon Musk

Tijdens het gesprek zit Musk even vaak te lachen als te jammeren. Hij zegt dat hij de laatste tijd tot 120 uur per week aan het werk is – wat hij recent ook al aanhaalde in een publieke verontschuldiging tegenover een analist, die hij voordien met de grond had gelijkgemaakt. Ook zegt Musk dat hij sinds 2001 – toen hij ziek in bed lag met malaria – nog nooit meer dan een week verlof heeft genomen. "Er zijn periodes geweest waarin ik de Tesla-fabriek gedurende een dag of drie, vier niet buitenkwam", zegt hij. "Zelfs niet voor even. Daardoor heb ik ook mijn kinderen nauwelijks gezien. Of mijn vrienden."

Dan stopt Musk even met praten. Op 28 juni is hij 47 geworden. En die dag – de volle 24 uur – heeft hij op het werk doorgebracht. "De nacht door", stamelt hij. "Geen vrienden, niets."

Twee dagen later zou hij de getuige zijn op het huwelijk van zijn broer Kimbal in Catalonië. Van aan de Tesla-fabriek is hij rechtstreeks naar daar gevlogen, zegt Musk. En twee uur voor de aanvang van de ceremonie was hij er. Maar vlak na de plechtigheid is Musk weer op het vliegtuig gestapt en naar het Tesla-hoofdkwartier gevlogen, om daar voort te werken aan het Model 3 van Tesla, dat de elektrische auto naar de gewone consument moet brengen.

En dan houdt Musk het weer even stil. "Ik dacht dat het ergste voorbij zou zijn", zegt hij. "Operationeel bekeken is de zwaarste periode voor Tesla nu wel voorbij. Maar op persoonlijk vlak moet het zwaarste nog komen."

Musk geeft de shortsellers (beleggers die erop speculeren dat de waarde van het aandeel van Tesla daalt) de schuld voor het grootste deel van zijn stress. De Tesla-directeur zegt dat hij zich schrap zet voor ten minste "een paar maanden waarin die er alles aan gaan doen om het aandeel van Tesla onder druk te zetten".

"Het verhaal dat zij zo wanhopig verspreiden kan misschien wel het einde van Tesla betekenen", zegt Musk. Over die shortsellers zegt hij nadien nog: "Oké, het zijn geen dommeriken, maar ze zijn ook niet superslim. Ze zijn redelijk slim."

Nummer twee

De tweets die Musk op 7 augustus heeft gepost zijn slechts de meest recente uitspattingen van de man. Eerst was er het bakkeleien met shortsellers en kleineerde hij analisten omdat ze 'saaie' vragen voor 'randdebielen' stelden. En nadat hij een ingenieursteam naar Thailand stuurde voor de redding van de voetballertjes, haalde hij ook uit naar een Britse reddingsduiker. Omdat die zijn hulppogingen belachelijk had gemaakt, noemde Musk hem op Twitter een 'pedo-kerel'.

Om hem te helpen slapen wanneer hij niet aan het werk is, zo geeft Musk toe, neemt hij soms het slaapmiddel Ambien. "Vaak heb ik de keuze: ofwel slaap ik niet, ofwel neem ik Ambien."

Maar bestuursleden, die hebben opgemerkt dat de medicatie niet altijd helpt om te slapen maar Musk wel stimuleert tot nachtelijke Twitter-sessies, maken zich zorgen om die Ambien. Sommigen zouden volgens bronnen ook op de hoogte zijn van het drugsgebruik van Musk, dat zich niet tot geneesmiddelen beperkt.

'Vaak heb ik de keuze: ofwel slaap ik niet, ofwel neem ik Ambien'
Elon Musk

Hooggeplaatsten binnen het bedrijf zijn daarom al jaren op zoek naar een nummer twee, een chief operating officer of COO, die een aantal verantwoordelijkheden van Musk zou kunnen overnemen. Enkele jaren geleden heeft het bedrijf Sheryl Sandberg benaderd, zegt Musk. Zij is nu de tweede in rang bij Facebook.

"Voor zover ik weet, is het bedrijf nu niet actief op zoek", zegt Musk. Maar volgens bronnen die goed op de hoogte zijn van de gang van zaken bij Tesla is dat niet juist. Het bedrijf probeert wel iemand te vinden en doet nu (na de tweets van Musk om Tesla van de beurs te halen) volgens een persoon zelfs beter zijn best.

Als antwoord op vragen die het bedrijf voor dit artikel zijn voorgelegd, heeft Tesla een verklaring gestuurd, die het wel toeschrijft aan het bestuur, maar niet aan Musk. "Er zijn al veel valse geruchten in de pers verschenen over discussies bij de raad van bestuur bij Tesla", luidt het statement. "Maar wij willen benadrukken dat de toewijding van Elon aan Tesla overduidelijk is. De voorbije vijftien jaar heeft zijn leiderschap ervoor gezorgd dat Tesla van een kleine start-up uitgegroeid is tot een bedrijf met honderdduizenden auto's op de weg. Die auto's worden geliefd door klanten en bieden werkgelegenheid aan tienduizenden mensen. Dat hele proces doet de waarde van het aandeel ook toenemen."

Musk zegt dat hij geen plannen heeft om zijn taken bij het bedrijf af te bouwen. Maar, zo voegt hij er wel nog aan toe, "als jij iemand kent die dit beter kan dan ik, laat het mij dan alstublieft weten. Die mag voor mijn part gerust de teugels in handen houden."