Kofi Annan overleden: "De wereld die hij achterlaat is een betere plaats dan de wereld waarin hij is geboren"

De Ghanees Annan werd geboren op 4 april 1938. Hij was secretaris-generaal van de VN van 1997 tot 2006. Zijn ambtsperiode werd gedomineerd door Irak, maar hij heeft ook veel gedaan voor het door oorlogen, hongersnood, vluchtelingenproblematiek en ziekten geteisterde Afrika. Ook slaagde hij erin fondsen bijeen te brengen voor de bestrijding van de aidsepidemie. Het lukte hem veel landen te overtuigen van de grote bedreiging die aids en hiv-besmetting vormt en van de noodzaak de strijd daartegen aan te binden. Ook stroomlijnde hij de VN-bureaucratie.

In 2001 kregen Annan en de VN de Nobelprijs voor de Vrede voor hun werk voor een beter georganiseerde en vrediger wereld.

Annan heeft tijdens zijn meer dan veertig jaar omvattende carrière bij de Verenigde Naties die hij in 1962 begon vele politieke mijnenvelden overleefd, maar na 2001 liep zijn tot dan toe ongeschonden imago echter deuk na deuk op. Interne conflicten en schandalen, onder meer rond de mogelijke rol van zijn zoon Kojo bij fraude met het Iraakse olie-voor-voedselprogramma, leerden hem dat roem vergankelijk is. Van veelgeprezen hervormer werd hij het middelpunt van alles wat fout ging bij de VN.

Vooral zijn afhandeling van de affaire rond UNHCR-topman Ruud Lubbers, die beticht werd van seksuele intimidatie, viel slecht bij de VN-staf, waarbij hij zo geliefd was. Annan sprak Lubbers vrij op grond van een intern rapport, maar de Nederlander moest toch vertrekken toen dat verslag uitlekte. Hoewel de VN-medewerkers hun steun in hem niet opzegden, leidden de affaires rondom Annan wel tot een resolutie waarin scherpe kritiek werd geuit op het hoger management van de volkerenorganisatie.

Na zijn ambtsperiode bij de VN werkte hij als voorzitter van de Kofi Annan Foundation die probeert politici te mobiliseren om bedreigingen voor de vrede en mensenrechten tegen te gaan. Ook nam hij zitting in The Elders, een gezelschap rond de oud-president van Zuid Afrika Nelson Mandela. Annan werd bij de VN opgevolgd door de Zuid-Koreaan Ban Ki-moon.

De Ghanese president Nana Akufo-Addo kondigde een week van nationale rouw aan vanaf maandag. 

"Een leidende kracht voor het goede"

Vanuit de hele wereld wordt er gereageerd op het overlijden. De huidige secretaris-generaal, de Portugees António Guterres, omschrijft zijn voorganger in een reactie als een "leidende kracht voor het goede". "Hij leidde de VN het nieuwe millennium in met een ongeëvenaarde waardigheid en vastberadenheid." Volgens Guterres gaf Annan aan iedereen "de ruimte voor dialoog en probleemoplossing en een weg naar een betere wereld". Annans erfenis blijft een echte inspiratie voor iedereen, dixit de secretaris-generaal.

De Duitse bondskanselier Angela Merkel drukte schriftelijk haar verdriet uit. Annan was met zijn "ideeën, zijn oprechte overtuigingen en niet in het minst zijn charisma" een inspiratie voor haar en voor vele anderen, verklaarde Merkel. Ze omschreef de Ghanese diplomaat als een "uitstekend staatsman" die steeds "ten dienste van de internationale gemeenschap" stond.

Ook Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker had enkel lof voor de man. "De wereld treurt om een groot leider en mensenvriend", schreef hij op Twitter. "We kunnen hem de grootste erkenning bewijzen door zijn nalatenschap en geest levend te houden", luidde het. Juncker noemde Annan tot slot een oude vriend en bron van inspiratie.

De Britse premier Theresa May roemde de voormalige VN-secretaris-generaal als "een groot leider en hervormer". "De wereld die hij heeft achtergelaten is een betere plaats dan de wereld waarin hij werd geboren en daar heeft hij een groot aandeel in gehad", aldus May.

"Kofi was het beste voorbeeld voor de mensheid, de belichaming van menselijk fatsoen en genade. In een wereld die nu vol zit met leiders die allesbehalve dan dat zijn, wordt dit verlies voor de wereld nog pijnlijker." Dat zei Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN Zeid Ra'ad al Hussein. "Hij was een vriend van duizenden en een leider van miljoenen."

De Russische president Vladimir Poetin liet weten dat hij "oprecht bewondering had voor zijn wijsheid en zijn moed, en voor zijn vermogen om doordachte beslissingen te nemen, zelfs in de meest complexe en delicate situaties. De herinnering aan hem blijft voor altijd in het hart van de Russen."

Nikki Haley, de Amerikaanse ambassadrice bij de VN liet reageerde via Twitter op de dood van Annan: "Kofi Annan heeft zijn leven eraan gewijd om van de wereld een meer vredevolle plaats te maken, door zijn medeleven en toewijding om te dienen. Hij werkte onvermoeibaar om ons te verenigen en hield nooit op te vechten voor de waardigheid van iedereen", aldus Haley op Twitter.

Trump en het Witte Huis reageerden nog niet op het overlijden. Zijn voorganger Barack Obama deed dat wel. Hij herinnerde eraan dat Kofi Annan voortdurend een betere wereld nastreefde. In een verklaring zei Obama dat Annan "de missie van de Verenigde Naties zoals weinig anderen" belichaamde.