Herten en moeflons op de Hoge Veluwe tellen vanuit je leunstoel

Otterlo – Wageningen

Miljoenen foto’s van zoogdieren op de Hoge Veluwe worden de komende tijd geanalyseerd met behulp van het publiek. Het programma, Snapshot Hoge Veluwe, is opgezet in samenwerking met de Wageningen Universiteit. De Hoge Veluwe wil er graag een breder publiek mee interesseren, de wetenschap wil meer informatie over aantallen dieren en over hun gedrag, zo vertelt hoofddocent ecologie Patrick Jansen, die het programma mee opzette.

In de verschillende gebieden die de Hoge Veluwe telt – natte heide, droge heide, stuifzand, bos en wildweides – staan bij elkaar 48 automatische camera’s opgesteld. De helft in rustgebieden waar nooit iemand komt en de helft in gebieden waar wel mensen komen. De camera’s staan op willekeurige plaatsen, maar binnen zorgvuldig gekozen zones, zodat er een ‘dwarsdoorsnede’ van zo’n gebied wordt gemonitord. Dieren die binnen het bereik van de camera komen, worden met hulp van warmtesensoren gefotografeerd, dag en nacht. Dat gaat in series van tien, zodat een indruk ontstaat van de snelheid waarmee het dier beweegt.

Aan de hand van de foto’s kan worden vastgesteld hoeveel edelherten, reeën, wilde zwijnen en moeflons er nu echt op de Hoge Veluwe rond­lopen en wat ze doen. ‘We willen ­weten hoe de dieren over het terrein bewegen en waarom.’ De aanwezigheid van voedsel en beschutting speelt daarin een rol, maar ook het weer en of er bezoekers zijn in het park of niet. Sinds begin 2016 mogen bezoekers niet meer buiten de paden struinen en de vraag is of daarmee de voorkeur van de dieren voor de rustgebieden is weggevallen.

openingstijden

De onderzoekers houden rekening met de openingstijden van het park, omdat de dieren zich ’s ochtends vroeg en na sluitingstijd anders gedragen dan overdag en zich dan op andere plaatsen ophouden. ‘Dat kan iets zeggen over de invloed van de bezoekers.’ Daarbij helpt dat het park door het jaar heen zijn openingstijden steeds aanpast aan het aantal uren daglicht. Bovendien zijn er extra drukke dagen, zoals het pinksterweekeinde en rustige doordeweekse dagen. ‘Het is interessant om te zien of de dieren in grote of kleine groepen rondtrekken. Dieren die zich veilig voelen, bewegen in kleinere groepjes en uit de foto’s valt op te maken of ze meer of minder alert zijn als er mensen in het park zijn. De boswachters zeggen altijd dat ze dat best weten, maar wij willen dat meten’, aldus Jansen. ‘Zij zien niet wat er ’s nachts gebeurt, de camera’s wel.’

hoefdieren

Het onderzoek moet ook duidelijkheid geven over het exacte aantal hoefdieren op de Hoge Veluwe. ‘Hiervoor experimenteren we met rekenmodellen die afgeleid zijn van ­modellen om de dichtheid van gasdeeltjes te meten’, legt Jansen uit. ‘Met zorgvuldig tellen kan worden nagegaan of die rekenmodellen betrouwbaar zijn.’ Dat blijft mensenwerk omdat computers wel dieren op een foto kunnen zien, maar niet een groep van passerende dieren kunnen tellen.

Nauwkeurig tellen is belangrijk ­omdat dit de grondslag vormt voor beleid. Denk aan het afschot dat wordt vastgesteld om overpopulatie en verkeerongelukken te voorkomen. ‘Ook voor ecologische vragen moet je weten hoeveel exemplaren er zijn. Je wilt weten of de populatie voldoende individuen telt om de soort duurzaam te laten voortbestaan.’

Vanuit hun leunstoel kunnen belangstellenden via het internet helpen de 4,5 miljoen foto’s te analyseren. De helft is al gedaan. ‘Na een week non-stop foto’s kijken heb je het wel gehad’, glimlacht Jansen. De ervaring leert dat een analyse van vijf procent door getrainde vrijwilligers volstaat als het resultaat overeenkomt met de analyse van de rest door een grote groep leken. Jansen: ‘Als vijf mensen zeggen dat het dier op een foto een vos is, kun je ervan uitgaan dat dit klopt. Bij een vrouwelijk edelhert, dat geen gewei heeft, is verwarring met een ree mogelijk en wil je dat meer mensen daarnaar kijken voordat je het zeker weet. Bij twijfel leg je het ook nog eens voor aan een deskundige.’

Wie meehelpt, leert zelf het nodige én maakt kans op een gratis bezoek aan het park, inclusief rondleiding door de boswachter. <