Videoref zorgt voor veel discussie: "Deze sport is te oud om nog zo'n wijziging te ondergaan"

"Ofwel is dit onprofessioneel gedrag, ofwel is er meer aan de hand." Zijn trainer Ivan Leko betoogde zondag emotioneel dat hij 'het voetbal vandaag haatte', maar Club Brugge-voorzitter Bart Verhaeghe deed er na de verloren wedstrijd tegen Anderlecht nog een schepje bovenop. Verhaeghe insinueerde na onder meer een ontnomen strafschop en een goedgekeurde tegengoal vanuit buitenspel dat de VAR paars-wit moedwillig bevoordeeld had. 

Een ongeziene uithaal, zeker aangezien Verhaeghe ook vicevoorzitter van de Belgische voetbalbond is. Maar het is niet de eerste keer dat de Video Assistant Referee, intussen genoegzaam bekend als de VAR, onvrede opwekt sinds die begin dit seizoen werd ingevoerd. 

Nochtans zou de videoscheidsrechter de zaken net duidelijker moeten maken. Bij belangrijke missers kan hij de scheidsrechter op de hoogte brengen. Die mag de beelden van de bewuste fase op een schermpje aan de zijlijn bekijken en vervolgens beslissen om zijn oordeel al dan niet te herzien. 

Dat het systeem desondanks niet feilloos werkt, daar kan Michel Louwagie, manager van AA Gent, van meespreken. "Ik ben in oktober bijzonder boos geweest nadat we twee duidelijke strafschoppen niet gekregen hadden op Charleroi. Vorige week tegen Standard is ons opnieuw een penalty ontnomen. We hadden die wedstrijd kunnen winnen en dan waren we misschien al zeker geweest van Europees voetbal. Dus uiteraard voelen wij ons een slachtoffer van de VAR. Het ergste van al is dat er tussen oktober en mei acht maanden zitten, en dat er niets is veranderd."

Te oude sport

De onvrede over de videoref in het voetbal is opvallend. Dit seizoen  mag nog maar een testfase zijn – de hoogste klasse van het Belgisch voetbal neemt zoals onder meer Duitsland en Nederland deel aan een proefproject van de International Football Association Board –, in veel andere sporten werkt een gelijksoortig systeem prima.

Waarom kan wel in het hockey of het American football wat in het voetbal niet kan? Ligt het aan de sport, die niet tegen vernieuwing kan? Of is er iets mis met de manier waarop het voetbal de videoref heeft geïmplementeerd? Het is van beide lakens een pak, zegt sporteconoom Trudo Dejonghe (KU Leuven). 

"Hockey is een sport die pas onlangs geprofessionaliseerd werd. Daar worden nieuwe regels nog makkelijker aanvaard. Bovendien heeft de sport, net zoals bijvoorbeeld het rugby, geen traditie van het contesteren van de scheidsrechter. Dat zijn sporten die ontstaan zijn op colleges, en men gedraagt zich als gentlemen op het veld."

Dat is het grootste verschil met voetbal, meent de sporteconoom. "Voetbal is een volkssport waar fair play gewoonweg niet bestaat. Het is een sport met prehistorische regels, naar een prehistorisch model. Daar moderne technologie op loslaten, is vragen om moeilijkheden. Wil je dat toch doen lukken, dan heb je een mentaliteitswijziging nodig. Maar ik vrees dat die er niet gaat komen. Daarvoor is de sport te oud."

Hervormen

Toch is het de moeite waard om de VAR te blijven testen, meent Dejonghe. Op voorwaarde dat die hervormd wordt.  Een groter scherm voor de scheidsrechter en eventueel ook voor het publiek, dat nu al te vaak onwetend gefrustreerd zit te zijn op de tribune terwijl een scheidsrechter naar de zijlijn holt, zou al een begin zijn. De invoering van doellijntechnologie is nog belangrijker, vindt Dejonghe. 

En daar is de VAR zelf het roerend mee eens, zegt videoscheidsrechter Kris Bellon. "Dat kan zelfs redelijk goedkoop opgelost worden door een GoPro te installeren achter de deklat. Maar op die manier zouden we wel een heel duidelijk zicht hebben op de doellijn, wat nu onmogelijk is. Vaak zullen we het niet nodig hebben, maar de fases waarin dat wel het geval is, zijn steeds van enorm groot belang."

Goal of geen goal is namelijk een van de slechts vier fases waarbij de VAR vandaag mag ingrijpen. De andere drie zijn penaltyfases, rode kaarten en de scheidsrechter corrigeren als hij een verkeerde speler bestraft. Dejonghe zou dat graag uitgebreid zien naar alle spelfases, zoals in de meeste andere sporten.

Een pot nat

Maar daar staan noch de VAR, noch de clubs zelf om te springen. "Het is zo al moeilijk genoeg", zucht Louwagie, die behalve manager van AA Gent ook lid van de raad van bestuur van de Pro League is, de vereniging van professionele voetbalclubs. "Laat ons eerst leren stappen voor we proberen te lopen. Anders wordt het helemaal chaos. Het enige wat ik vraag, is dat de VAR werkt met goed opgeleide mensen, die goed ondersteund worden. We hebben daar met de Pro League een miljoen euro in geïnvesteerd. Die mannen worden dus goed betaald, dan mogen ze ook presteren. Ze moeten nu werk maken van duidelijke richtlijnen."

Dat de goal van Anderlecht-speler Teodorczyk zondag ondanks buitenspel niet werd betwist door de VAR en een offside-doelpunt van Bruggeling Diaby tijdens de heenwedstrijd enkele weken geleden wel werd afgekeurd, is zo'n voorbeeld, zegt Louwagie. "Hoe moeilijk kan het zijn om je videorefs daarover op één lijn te krijgen? Dergelijke zaken leiden ertoe dat ploegen en supporters het gevoel hebben dat het systeem oneerlijk is. En geef ze eens ongelijk."

Het is kritiek die Bellon maar al te goed kent. "We zijn wel degelijk een meerwaarde, we hebben al heel wat fases rechtgezet die anders ongezien waren gebleven door de scheidsrechter op het veld", countert hij. "Maar natuurlijk worden er fouten gemaakt. Ik had persoonlijk bijvoorbeeld zelf wel een review geadviseerd voor een van de penaltyfouten gisteren. Dat was een misser."

Zelf staat hij al elf jaar voltijds in de arbitrage. Dit seizoen als videoref is van het zwaarste wat hij in zijn carrière al meemaakte, zegt Bellon. Want dat de ene veldscheidsrechter de andere niet is, dat aanvaardt iedereen. Maar dat de ene VAR, onzichtbaar in een busje, een andere inschatting kan maken dan een andere een week eerder, dat blijkt bijzonder lastig te liggen.

"Als Glen De Boeck een tactische blunder begaat, dan draait Yves Vanderhaeghe daar niet voor op. Maar de VAR is blijkbaar wel één pot nat. Verknoeit eentje het, dan zijn we allemaal prutsers. Je voelt die druk als videoref enorm. Ik maak deel uit van een team dat de nieuwe videorefs opleidt en probeer hen daarop voor te bereiden. Maar dan nog blijft de realiteit: geen enkele match is dezelfde en videoscheidsrechters zijn ook maar mensen die fouten kunnen maken."

Drie wedstrijden met een hoofdrol voor de VAR:

Charleroi–AA Gent (27/10/2017)
Charleroi won de wedstrijd met 2-1. De bezoekers voelden zich bedrogen na de wedstrijd, omdat scheidsrechter Sébastien Delferière twee volgens hen overduidelijke strafschoppen niet floot. De VAR kwam nochtans twee keer tussenbeide, maar toch bleef de scheidsrechter bij zijn beslissing om de strafschoppen niet te geven.

Racing Genk-Anderlecht (21/04/2018)
Genk won de wedstrijd met 2-1.Genk kreeg een strafschop, maar na overleg met de VAR werd de beslissing aangepast: toch geen strafschop. De beslissing lokte veel discussie uit, omdat de videoref in principe enkel tussenbeide mag komen als het over een overduidelijk foute beslissing gaat. Volgens de wedstrijdanalisten was de fase voor interpretatie vatbaar en was een penalty evenzeer te verantwoorden, waardoor de VAR mogelijk zijn boekje te buiten ging.

AA Gent-Standard (29/04/2018)
Standard won de wedstrijd met 1-3. Een verdediger van Standard werkte een Gent-aanvaller met een worstelgreep tegen de grond. De scheidsrechter floot niet en de VAR kwam niet tussenbeide, waardoor AA Gent een penalty door de neus geboord zag. Later werd een doelpunt van Gent afgekeurd. De scheidsrechter oordeelde eerst dat het een correct doelpunt was, maar na ingrijpen van de VAR floot hij toch voor een overtreding. Het VAR-team werd onmiddellijk op non-actief gezet voor de rest van de play-offs.