Het Westen heeft te lang getreuzeld: de Oekraïense terugtrekking is begonnen

Het is Oekraïners niet ontgaan dat westerse landen afgelopen weekend een massale luchtaanval op Israël onschadelijk maakten. Dat Amerikaanse en Britse jachtvliegtuigen opstegen om Iraanse drones en kruisraketten uit de lucht te schieten, dat de Amerikaanse marine ballistische raketten neerhaalde, dat Frankrijk bijdroeg met radarinstallaties. En dat daardoor geen van de ruim 300 Iraanse drones en raketten die richting Israël vlogen de beoogde schade aanrichtten.

Twee dagen eerder schoot Rusland elf raketten af op de belangrijkste elektriciteitscentrale in de Oekraïense provincie Kiev. Er stegen geen westerse jachtvliegtuigen op. Na zeven raketten uit de lucht te hebben geschoten, had de betrokken Oekraïense luchtverdedigingseenheid geen westerse raketten meer over om de resterende Russische projectielen neer te halen. De elektriciteitscentrale werd volledig vernietigd.

Door een gebrek aan westerse toewijding aan Oekraïne staat Rusland op het punt door het front heen te breken, zo stelt Kiev nu vast. Tekorten aan eigenlijk alles wat een leger nodig heeft – van luchtverdedigingssystemen tot pantserwagens en artilleriegranaten – hebben de frontlinie onhoudbaar gemaakt. Tel daar het tekort aan Oekraïense militairen bij op en een grote Russische doorbraak lijkt onafwendbaar.

Meer militairen en meer munitie

Alle seinen staan op rood. “De situatie aan het oostfront is wezenlijk verslechterd in de afgelopen dagen”, zei de Oekraïense opperbevelhebber Oleksandr Syrsky zaterdag na een bezoek aan zijn strijdkrachten in de provincie Donetsk. De Russische bezetters zijn met meer militairen én met meer munitie.

Droog weer en hoge temperaturen helpen Russische tanks en pantserwagens al vroeg in het jaar vooruit. Militaire analisten voorspellen dat Rusland aan het begin van de zomer, als de modder op het slagveld naar verwachting helemaal is opgedroogd, een groot offensief openen.

De Oekraïense terugtrekking is al gaande. Het leger werd in de afgelopen weken op meerdere plekken langs het front kilometers teruggedrongen. De grootste druk staat op posities in de Donbas. Daar voert Rusland zware aanvallen uit op Tsjasiv Jar, een hooggelegen stadje dat het Russische leger kan gebruiken als springplank voor een offensief diep in de provincie Donetsk.

Poetin denkt aan 9 mei

Deep State, een Oekraïense site met actuele kaarten van het front, stelt dat Russische militairen Tsjasiv Jar al hebben bereikt en een rivier proberen over te steken die het stadje in tweeën deelt. Opperbevelhebber Syrsky zei zondag dat de Russische president Vladimir Poetin opdracht heeft gegeven tot inname van het stadje vóór 9 mei, ‘Overwinningsdag’ in Rusland.

Oekraïne vreest niet alleen voor de Donbas. Het houdt ook rekening met aanvallen in het zuiden, waar Rusland twee Oekraïense provincies heeft opgeëist. En het voorziet een nieuwe Russische poging om Charkiv in te nemen. De tweede stad van het land wordt al sinds het begin van de oorlog onophoudelijk gebombardeerd door Rusland.

De bombardementen zijn verergerd door de groeiende inzet van onnauwkeurige zweefbommen van 1.500 kilo. Russische bommenwerpers kunnen die ongehinderd afwerpen van grote afstand – tegenstand in de lucht is er immers niet.

De F-16’s die aan Oekraïne zijn beloofd, worden door Kiev niet eerder verwacht dan halverwege de zomer. Ruim twee jaar na de grote invasie, en tien jaar na de eerste Russische inval in Oekraïne, heeft Kiev uit het Westen nog geen enkel modern vliegtuig ontvangen waarmee het raketten zou kunnen neerhalen en de Russische luchtmacht op afstand zou kunnen houden.

Dat westerse landen bij de Iraanse aanval op Israël onmiddellijk in actie kwamen met eigen vliegtuigen en piloten, was voor veel Oekraïners bijna ondraaglijk om te aanschouwen.

Ook Israël is geen NAVO-land

De geallieerde actie liet volgens de Oekraïense president Zelensky zien ‘hoe effectief eenheid in de verdediging tegen terreur kan zijn, als deze gebaseerd is op voldoende politieke wil’, zo zei hij maandag. “Het Europese luchtruim had lang geleden hetzelfde niveau van bescherming kunnen krijgen als Oekraïne vergelijkbare steun had gekregen van zijn partners.”

Zelensky constateerde dat Israël, net als Oekraïne, geen NAVO-lidstaat is en dat de geallieerde actie tegen de Iraanse raketten ‘niemand in een oorlog heeft gesleurd’. “Ze droegen eenvoudigweg bij aan de bescherming van menselijk leven.”

Rusland beschoot woensdag weer ongehinderd een Oekraïense stad met raketten. Zeker dertien mensen kwamen om in Tsjernihiv.

Maar westerse regeringen blijven bang voor Poetins dreigement dat zij in een (nucleaire) oorlog worden gesleurd als ze Russische raketten uit de lucht gaan schieten. De Britse minister van Buitenlandse Zaken David Cameron zei maandag dat “het gevaar van escalatie” dreigt, toen hem door een Brits radiostation werd gevraagd waarom het Westen Oekraïne niet op dezelfde manier verdedigt als Israël.

Te weinig Patriots voor luchtschild

Ook zei Cameron dat vliegtuigen “niet per se de beste manier” zijn om onbemande projectielen uit de lucht te schieten, en dat Oekraïne meer heeft aan Amerikaanse Patriot-luchtverdedigingssystemen. Maar ook die Patriots krijgt Oekraïne te laat en te weinig. Het zegt er tien nodig te hebben voor een luchtschild boven grote steden, maar het kreeg er tot dusver drie.

En dat terwijl westerse bondgenoten van Oekraïne meer dan honderd overtollige Patriots hebben staan, zei de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Koeleba vorige week tegen The Washington Post. Zaterdag beloofde Duitsland één extra Patriot-systeem uit zijn opslag te halen voor Oekraïne.

Ondertussen is het Oekraïense tekort aan artilleriegranaten dermate groot dat Russische pantserwagens op sommige plaatsen vrijwel ongehinderd over het slagveld kunnen rijden, zo tonen video’s. Uit reportages van het front blijkt dat het Russische voordeel in artilleriegranaten op veel plekken is opgelopen tot een verhouding van 5 tegen 1.

Een gebrek aan artilleriegranaten is desastreus gebleken in deze oorlog. Vijandelijke voertuigen krijgen vrij baan en de eigen infanterie in de voorste linies kan niet meer rekenen op vuursteun.

Zelfs voor de evacuatie van gewonden, waarbij vaak vuursteun van de artillerie nodig is, zijn geregeld geen granaten beschikbaar, zo blijkt uit een reportage van de Oekraïense nieuwssite Kyiv Independent. “Ik weet dat ik de dood tegemoetga”, zegt frontsoldaat Mychailo. “Evacuatie is onmogelijk.”

Waarschuwing Amerikaanse generaal

Generaal Christopher Cavoli, de hoogste Amerikaanse militair in Europa, vatte de ernst van het munitietekort vorige week samen voor het Congres in Washington, waar de Republikeinen in het Huis van Afgevaardigden al maanden nieuwe steun aan Oekraïne blokkeren.

“Ik kan de toekomst niet voorspellen, maar eenvoudige wiskunde kan ik wel”, zei Cavoli. “Als een partij kan schieten en de andere partij kan niet terugschieten, dan verliest de partij die niet kan terugschieten.” Hij voegde daaraan toe dat het Russische munitievoordeel de komende weken aangroeit tot een verhouding van 10 tegen 1.

De wapentekorten versterken een ander, zeer gevoelig tekort in Oekraïne: goed getrainde militairen. Er zijn vooral grote gaten bij de infanterie. De oorzaak laat zich raden, gezien de gruwelijke situatie waarin de voorste voetsoldaten zich momenteel begeven.

Als 25-jarige naar het front

Vorige week tekende Zelensky een reeks controversiële mobilisatiewetten die de regering en het parlement maandenlang voor zich uit hadden geschoven. De oproepbare leeftijd voor het front gaat omlaag van 27 naar 25 jaar.

Mannen die een vrijstelling hebben wegens lichte gezondheidsklachten moeten zich opnieuw laten keuren – het is een publiek geheim in Oekraïne dat veel mannen zo’n vrijstelling hebben gekocht dankzij corruptie bij rekruteringsbureaus. Veelzeggend voor de nood was dat op het laatste moment een voorstel werd geschrapt om militairen na drie jaar in het leger de mogelijkheid te geven naar huis te gaan.

Het zal maanden duren voordat de wetten geïmplementeerd zijn en nieuwe rekruten zijn getraind. Voor de huidige strijdkrachten zit er maar één ding op zolang de westerse steun niet toeneemt, zo heeft Zelensky aangekondigd. “Het betekent dat we naar achteren moeten, ons terugtrekken, stap voor stap, met kleine stappen.”