‘De EBU heeft haar geloofwaardigheid verloren. Er zullen koppen moeten rollen’: onze journalist over het Songfestival

Dag Laurens, hoe is de sfeer daar na afloop van een toch wel bewogen editie van het Eurovisiesongfestival?

“Toen Zwitserland als winnaar uit de bus kwam, voelde het Eurovisiesongfestival eindelijk zoals voorgaande edities: pure euforie. De opluchting was nog nooit zo groot. Er viel een enorme last van onze schouders. De enige vraag die we ons de hele avond en nacht stelde was ‘Wat als?’. Er heerste een grote angst voor incidenten, maar ook voor een potentiële Israëlische winst. Dat laatste gebeurde niet.

“En toegegeven: na alles wat we de afgelopen week hebben gehoord en gezien, verliep de show behoorlijk vlot, zonder al te veel gedoe. Iedereen liep in het zogenaamde gareel, dat hadden we niet verwacht. Zeker niet na de repetities eerder op de dag. Hier geldt dus echt het gezegde: eind goed al goed. Of toch voor zover dat mogelijk is.”

Zwitserland heeft het Songfestival gewonnen, hoe wordt dit onthaald?

“Voor de shows werd Zwitserland al gezien als een topfavoriet. Maar door alle heisa van de voorbije week, denk aan Joost Klein en Israël, verdwenen andere deelnemers naar de achtergrond. Dankzij de overwinning van Zwitserland krijgt Europa nu toch het gevoel dat muziek primeert. Het is ook wel ironisch: een neutrale staat wint de meest politieke en besproken editie in de geschiedenis van het Eurovisiesongfestival. Of we net daarom op Zwitserland hebben gestemd? Nee, want het werd pas vijfde bij de publieksstemming.

“Daarnaast is deze overwinning een unicum: de artiest, Nemo, identificeert zich als non-binair. Gezien het Songfestival-publiek gekenmerkt wordt door een grote populatie LGBTQIA+, wordt deze overwinning extra omarmd. Het lijkt wel of Europa en Australië zo aangeven de community te erkennen. Zoals Nemo zelf zingt: they broke the code.”

We zagen geen Joost Klein in de show, er werd niet over gesproken, hoe zit het daarmee?

“Het topic werd inderdaad doodgezwegen. Maar dit was achteraf de beste oplossing om de sfeer niet nog meer gespannen te maken. Momenteel wordt het zogenaamde incident tussen Klein en een productiemedewerker nog steeds onderzocht. Het zal dus nog wel even duren voor we te weten komen wat er effectief aan de hand is. Vermoedelijk zal de EBU wachten tot de storm van deze editie is gaan liggen om hierover te communiceren. Al gebeurt dit best zo snel mogelijk. Het Eurovisiesongfestival rolde nog nooit zo over de tongen.

“Ook Joost Klein zelf blijft relatief stil. Tijdens de finale plaatste hij wel een mysterieus verhaal op zijn Instagrampagina. Daarbij zag je verschillende honden paraderen op het lied Who let the dogs out van Baha Men. De boodschap daarachter is nog onduidelijk. Het is nog niet geweten wanneer we meer te horen krijgen van Klein. De Nederlandse omroep AVROTROS heeft al wel aangegeven een duchtig gesprek met de EBU te willen houden. Wat dit betekent voor een eventuele Nederlandse deelname aan de volgende editie van het Songfestival, moet nog blijken.”

Ook de deelname van Israël was een veelbesproken item, hoe is dit afgelopen?

“De EBU zal dit hoogstwaarschijnlijk goed moeten evalueren, en overdenken. Een editie zoals deze wil niemand nog. De veiligheidsvoorschriften waren ongezien, dit heeft een invloed op de kostprijs van het festival. Voor en tijdens de finale waren er opnieuw veel pro-Palestijnse protesten in Malmö. Tijdens de show werd Israël uitgejouwd. Ook bij de puntentelling, zelfs als ze maar één punt toegewezen kregen.

“Achter de schermen wilden sommige artiesten de Israëlische delegatie niet aankijken, enkele Israëlische journalisten probeerden artiesten te jennen, deelnemers werd het zwijgen opgelegd, … Dit zijn allemaal zaken die niemand wil op het volksfeest dat het Songfestival officieel is. Het hoort hier gewoon niet thuis. Dit had allemaal vermeden kunnen worden met één simpele beslissing: Israël niet laten deelnemen. Ik verwacht niet dat we het land volgend jaar zullen terugzien op het Songfestival. Deze deelname heeft het voortbestaan van de muziekwedstrijd in gevaar gebracht, in combinatie met andere incidenten natuurlijk.”

Je spreekt over de toekomst van het festival, hoe zit het daarmee? En wat me de EBU?

“De winst van Zwitserland heeft een nieuwe editie mogelijk gemaakt. Hierdoor zijn de gemoederen wat bedaard. Maar er zal heel goed moeten nagedacht worden over het hoe en wat. De kernwaarden van het Eurovisiesongfestival waren ver zoek tijdens deze editie, dit is niet waarom het Songfestival in 1956 werd gecreëerd. De EBU heeft haar geloofwaardigheid verloren.

“Dat merkte je ook tijdens de show: Martin Österdahl, executive supervisor & producer, werd meermaals uitgejouwd. Het zal een tijdje duren vooraleer de EBU opnieuw voor serieus zal genomen worden. Hiervoor zullen koppen moeten rollen, er wordt verwacht dat Martin Österdahl één van de eersten zal zijn. Het incident met Joost Klein was de druppel voor vele kijkers die zich al maanden opboeiden door de deelname van Israël. De vele online-haatreacties op de officiële kanalen van het Songfestival en de EBU bewijzen dat. Er moet ingegrepen worden, anders kunnen we een volgende editie vergeten.”

Hoe kijk je terug op jouw verblijf in de gaststad Malmö?

“Eerlijk? Ik ben heel blij dat ik naar huis kan. Dat weerklinkt ook bij andere journalisten. Het Eurovisiesongfestival is normaal een groot feest. Ook voor verslaggevers is het een hele ervaring. Maar we komen hier voor de muziek, de culturen, de verbroedering, … Dit jaar verdween dit allemaal naar de achtergrond. Het ging alleen maar over politiek of schandalen.

“Op een bepaald moment durfde niemand nog vrijuit te spreken of dingen te vragen, alles lag zo gevoelig. Het is een editie om nooit meer te vergeten, dat wel. Dat geldt waarschijnlijk voor iedereen, denk ik. Ook voor de kijkers thuis. Toch bekijk ik het positief: nog nooit kwamen zoveel mensen in aanraking met het Eurovisiesongfestival. Slechte reclame is ook reclame: deze show wilde echt niemand missen.

“Of ik volgend jaar zou terugkeren voor een nieuwe editie? Graag! Maar eerst moet ik deze editie nog verwerken, want het leek wel alsof we in een Netflix-film vertoefden. Alles voor de volgende editie wordt ten vroegste gecommuniceerd in de zomer. Tot dan vind ik het oké om er even niet mee bezig te zijn, laten we even de-Eurovisionen.”