Houtkachels moeten schoner, mogelijk premie voor wie stooktoestel inlevert

Dat zijn de centrale doelstellingen van de Green Deal Huishoudelijke Houtverwarming, die de Vlaamse overheid, de sectorfederatie ­Agoria en een hoop partners, waaronder de Federatie van Schoorsteenvegers, BosPlus en de Bouwunie vandaag ondertekenen.

De inspanningen die nodig zijn, beperken zich in eerste instantie vooral tot onderzoek. Maar dat is ook nodig, zegt Patrick Van den Bossche van Agoria, want “er zijn veel lacunes in de kennis over houtkachels in Vlaanderen”.

De grootste uitdaging wordt de Vlaming ervan overtuigen om zijn vertrouwde, vaak oude en vervuilende kachel van de hand te doen. Maar liefst 60% van alle kachels is ouder dan vijftien jaar en stoot tot twaalf keer meer fijn stof uit dan moderne modellen. Bovendien kochten negen op de tien gebruikers hun kachel niet voor de warmte, maar voor de sfeer.

Vochtmeters

De overheid onderzoekt wat de meest geschikte pistes zijn voor de uitfasering van de oudste stookinstallaties. Ze kijkt dan onder meer naar een premie voor wie zijn oude kachel inlevert. Alleszins komt er ook een inzamelsysteem dat het verwijderen van een oude kachel eenvoudiger moet maken.

Tegelijk gaat de industrie, onder leiding van Agoria, op zoek naar technologische ingrepen die de uitstoot van de moderne houtkachels verder kunnen doen afnemen. Dat kan onder meer door de rookgassen te zuiveren of door de installatie van vochtmeters die het gebruik van nat hout, dat meer schadelijke emissies veroorzaakt, kunnen vermijden.

Onder leiding van VITO en de universiteiten in Gent en Antwerpen worden nieuwe toepassingen ontwikkeld. En er komen strengere voorwaarden voor de installatie en het onderhouden van stooktoestellen.

Dodelijk stof

Waarom is dat allemaal nodig? Houtstook is volgens de Europese regels “hernieuwbaar en CO2-neutraal”. Toch draagt het, met de uitstoot van zogeheten black carbon (zwarte koolstof) bij tot de opwarming van het klimaat. Maar er is een nog belangrijkere motivatie: fijn stof. Van alle vervuilende stoffen in de lucht is dat de dodelijkste. Maar in Vlaanderen blijven de waarden nergens onder de drempel die de Wereldgezondheidsorganisatie opstelde.

Volgens de data van de VMM is 57% van de uitstoot van fijn stof afkomstig van huishoudens. En bij die huishoudens is 87% van het fijn stof een gevolg van de verbranding van hout. Een aanzienlijk deel van de 4.100 ‘vroegtijdige sterftes’ in 2015 als gevolg van fijn stof is dus te wijten aan houtkachels en open haarden.

Alternatieven

Ook Bond Beter Leefmilieu was betrokken bij de opstelling van de Green Deal. Maar het akkoord zelf zullen ze uiteindelijk niet ondertekenen. “Wij vinden dat het te veel gericht is op de vervanging van houtverwarming door meer efficiënte houtverwarming”, zegt Benjamin Clarysse, beleidsmedewerker energie. “Terwijl de rol van hout in onze toekomstige verwarming volgens ons helemaal niet groot is. De toekomstvisie moet zijn om sneller over te schakelen op alternatieve systemen zoals warmtepompen, die zonder verbranding werken.”

Agoria is er niet zo zeker van dat “hout geen rol meer zal spelen”. “In een aantal gevallen zal het interessant blijven als tijdelijke bijverwarming”, zegt Van den ­Bossche. “Bovendien zal de consument volgens ons niet snel geneigd zijn om de gezelligheid van zijn kachel af te geven. Dus hebben we er alle belang bij om houtverbranding efficiënter en minder vervuilend te maken.”