Gaat het #MeToo-debat in de VS kantelen door een onenightstand?

Hoe erg is het nu helemaal, wat Aziz Ansari heeft gedaan? Die vraag markeert het draaipunt van de MeToo-discussie in de VS. Vorige week werd een waargebeurd verhaal gepubliceerd met deze acteur in de mannelijke hoofdrol, over een seksueel avontuurtje dat niet goed afliep. Sindsdien is het land verdeeld.

Ook Amerika is terechtgekomen in het grijze gebied tussen oké en niet oké. Juist omdat het verhaal zo alledaags is, kunnen veel vrouwen zich erin herkennen - en veel mannen waarschijnlijk ook. Nu is de vraag: is half Amerika dan ook slachtoffer van een MeToo-ervaring? En de andere helft dader? Of is dit hoe dingen gaan?

Dat er mensen zijn die het überhaupt voor Ansari opnemen toont aan dat de discussie in een nieuwe fase is beland. Tot dusver was fout fout. Nu stellen sommige verdedigers dat mannen die grenzen overschrijden soms gewoon onhandig zijn. En dat vrouwen ook een actievere rol kunnen spelen, bij het afbakenen van grenzen.

De dynamiek lijkt op die aan universiteiten, waar de aanwijzing van daders en slachtoffers de afgelopen jaren ook een evolutie heeft doorgemaakt. Sinds de regering-Obama in 2011 de "verkrachtingscultuur" aan de Amerikaanse colleges aan de kaak stelde en een serie richtlijnen uitvaardigde, vonden veel mannen dat zij te makkelijk onterecht konden worden beschuldigd. Dit najaar zwakte Betsy DeVos, de onderwijsminister van Donald Trump, de richtlijnen af. "Als alles seksuele intimidatie is, is niets het meer", zei ze in september.

Ideale man

Ansari is de ideale man voor degenen die willen beweren dat alle mannen fout zijn. Hij is een gevierd acteur maar vooral ook een moderne man - een kosmopolitische, grappige, feministische, uitgesproken dertiger die een boek Modern Romance schreef en daar zijn televisieserie Master of None op baseerde, een soort Seinfeld van nu, waarin hij zich het hoofd breekt over zijn onkunde om romantische verbintenissen aan te gaan.

Hij kreeg daarvoor een Golden Globe, die hij twee weken geleden trots in ontvangst nam, met op zijn vest een speldje van Time's Up, de campagne tegen seksuele intimidatie.

Dus wanneer juist hij tien dagen geleden de hoofdpersoon is in een gedetailleerd verslag van een weinig verheffende onenightstand, gaat dat verhaal als een razende rond. Hij blijkt een afspraakje te hebben gehad met een dan 22-jarige fotografe in New York. Ze gaat met hem uit eten en dan met hem mee naar huis, waarna hij haar in razend tempo op het aanrecht tilt, zoent, uitkleedt en beft. Zij pijpt hem even, maar lang duurt het allemaal niet. "Het was in tien minuten allemaal aangeraakt en gedaan", vertelt de vrouw, die 'Grace' wordt genoemd, aan het onlineblad Babe.

Hij vraagt haar de hele tijd of ze met hem wil neuken, en zij geeft "verbale en non-verbale aanwijzingen" dat ze daar geen zin in heeft. "Volgende keer", zegt ze. "Oh, tweede afspraakje", zegt hij. "Als ik je nog een glas wijn geef, telt dat als ons tweede afspraakje?" Ze vlucht naar de badkamer, zegt dat ze niet gedwongen wil worden, waarna hij haar op haar gemak probeert te stellen. "Het is alleen leuk als we het allebei leuk vinden." Ze gaan op de bank zitten, maar vervolgens vraagt hij weer hem te pijpen - wat ze doet. "Ik voelde de druk", zegt ze. Even later leidt hij haar naar een spiegel en vraagt of ze door hem genomen wil worden, waarbij hij met zijn pik tegen haar billen duwt. En dan zegt ze "nee, ik heb hier echt geen zin in."

Ze kleden zich aan, kijken op de bank nog even naar Seinfeld. "Jullie zijn allemaal hetzelfde", zegt Grace. Dan staat ze op en wil weg. Hij bestelt een taxi en zij vertrekt, en huilt de hele weg terug naar Brooklyn. De volgende dag krijgt ze een smsje. "Het was leuk om je te ontmoeten gisteren", schrijft Ansari. "Misschien voor jou, niet voor mij", schrijft ze terug. "Je negeerde duidelijke non-verbale signalen." Ansari: "Dat doet me verdriet. Ik heb overduidelijk aanwijzingen gemist en dat spijt me echt."

Het verslag kreeg veel bijval. "Veel mannen lezen dit en zien een alledaagse, redelijke seksuele interactie", schreef de feministische schrijfster Jessica Valenti. "Maar wat vrouwen nu zeggen is dat de volgens onze cultuur 'normale' seksuele ontmoetingen niet voor ons werken, en ons vaak pijn doen."

Maar het stuk kreeg ook veel kritiek, omdat 'Grace' zo passief zou zijn. "Als je naakt met een man vertoeft, kun je verwachten dat hij seks me je probeert te hebben. Als hij iets doet wat je niet wil, dan vloek je, sta je op en loop je de deur uit", schreef redactrice Bari Weiss van The New York Times.

Universiteiten

Aan universiteiten heeft de terugslag eerder plaatsgevonden. Jarenlang konden mannen redelijk ongestoord hun gang gaan - dat dat "de cultuur" was, blijkt wel uit het feit dat er een heel filmgenre bestaat van 'college seks komedies'. Eén op de vier studentes is weleens misbruikt, blijkt uit (vrijwillig) onderzoek van de Amerikaanse universiteitenvereniging AAU, maar slechts een kwart deed daar melding van.

De #MeToo-golf begon daar in 2011, toen de regering-Obama besloot tot een strikte ja-is-ja-richtlijn: seks waarvoor geen expliciete toestemming is gegeven, is verkrachting. Meest controversieel was dat de universitaire 'rechtspraak' werd aangescherpt, of beter gezegd, versoepeld: een student kon voortaan al schuldig bevonden worden als er een "overwicht aan bewijs" is - ofwel, als de kans dat hij schuldig is groter dan 50 procent wordt geacht. Veroordeelden werden geschorst of van de universiteit gestuurd.

Dat criterium, afkomstig uit het civiele recht, leidde tot verzet. Er kwamen verenigingen van studenten die vonden dat ze ten onrechte beschuldigd waren. Na gesprekken met hen besloot minister DeVos de richtlijnen afgelopen najaar terug te draaien: zij vindt dat er voortaan 'overtuigend' bewijs moet zijn.

Of de #MeToo-beweging ook die kant op gaat, is de vraag. Ansari was zondag afwezig bij de uitreiking van de prijzen van de Screen Actors Guild, de acteursbond. Toen zijn naam genoemd werd bij de nominaties klonk er geen applaus. Er was niet eens een stilte voor ingelast. In Hollywood is nog steeds duidelijk wat goed en fout is. Al is dat pas sinds kort.