Lekker bakken in de zon, sommigen liefst nog vanachter glas, om het laatste restje winterkou tegen te houden: zalig, maar vitamine D gaat u er niet mee opbouwen.

“Het infrarode en het zichtbare licht schijnen ongehinderd naar binnen, waardoor je het lekker warm hebt achter het raam, maar glas houdt alle UVB tegen. En het is net die UVB-straling die je huid nodig heeft om vitamine D aan te maken”, zegt vitamine D-expert Frank de Gruijl van het Leids Universitair Medisch Centrum.

Tussen maart en oktober

Ook als je het raam openzet, schiet je er niets mee op. “In de winter staat de zon laag, waardoor vrijwel alle UVB door de atmosfeer wordt geabsorbeerd. Zelfs al zou je de hele dag buiten in zomerkledij rondlopen op een zonnige dag, in dit jaargetijde zou het geen meetbaar effect sorteren. Het heeft pas zin tussen maart en oktober. En in de zomer kan het hard gaan. Voor witte mensen is 10 à 20 minuten buiten in zomerkleding genoeg voor de vitamine-aanmaak. Heb je een donkere huidskleur, dan moet je mogelijk vier keer zo lang buiten verblijven. Maar het fijne weten we er niet van. Vrijwel alle studies zijn in westerse landen uitgevoerd met blanke proefpersonen. Er is een manco in de wetenschap.”

Terug naar het hier en nu. In de winter maken onze lichamen een dip in vitamine D door. Uit analyses van bloedstalen van bloeddonoren is gebleken dat in de zomer ruim twee keer zoveel van het molecuul door onze aderen stroomt als in de winter. Voor de fijnproever: het niveau daalt van 90 nanomol per liter naar 40 nanomol.

Met die 40 nanomol kunnen we nog prima uit de voeten. “Je merkt daar niets van”, zegt De Gruijl. “De winterblues die sommige mensen ervaren, komt veeleer doordat hun bioritme uit cadans raakt, doordat ze bij het ontwaken minder blauw licht krijgen.”

Heel veel vette vis

Er is meestal geen medische noodzaak om vitamine D-supplementen te slikken. “Maar het kan ook geen kwaad”, meent De Gruijl. “Ik slik die pillen, zodra de R in de maand zit. Volgens mij is het beter om die dip te voorkomen.” De wetenschap is er hier nog niet helemaal over uit.

Volgens de Hoge Gezondheidsraad van België hebben ouderen en kinderen wel degelijk vaak een vitamine D-tekort (gedefinieerd als een concentratie van minder dan 30 nanomol per liter bloed). Het tekort ontstaat aan het einde van de winter en het begin van de lente. Kinderen en ouderen die weinig aan zonlicht zijn blootgesteld, adviseert de Gezondheidsraad om supplementen te slikken.

“Dat advies geldt ook voor veel vrouwen die altijd gesluierd zijn”, zegt De Gruijl. “Velen van hen melden zich bij de huisarts met gevoelens van algehele malaise, ze zijn futloos en moe. Die problemen zijn vaak snel opgelost na het slikken van supplementen. Je zou ook veel vette vis kunnen eten. De Inuit hebben helemaal geen vitamine-D-winterdip. Maar je moet dan wel erg veel vis eten. Vitamine D-pilletjes slikken is eenvoudiger.”