Salma Hayek, het integrale opiniestuk: "Ik was slechts een ding voor Weinstein. Een lichaam"

Deze herfst werd ik benaderd door journalisten, via diverse bronnen, onder wie mijn goede vriendin Ashley Judd, om te praten over een episode in mijn leven waarmee ik, hoe pijnlijk ze ook was, dacht klaar te zijn.

Ik had mezelf gebrainwasht met de gedachte dat het voorbij was en dat ik het overleefd had; ik duwde de verantwoordelijkheid om ermee naar buiten te komen weg met het excuus dat er al genoeg mensen waren die de spot op mijn monster hadden gericht. Ik vond mijn stem niet belangrijk, en dacht ook niet dat ze een verschil zou maken.

In werkelijkheid probeerde ik me de moeite te besparen om een paar dingen uit te leggen aan mijn geliefden: waarom ik, toen ik terloops ­verteld had dat ik zoals vele anderen door Harvey geïntimideerd was, een paar details verzweeg. En waarom we zo veel jaren lief zijn geweest voor een man die me zo hard pijn heeft gedaan. Ik was trots op mijn vergevingsgezindheid, maar het feit op zich dat ik beschaamd was om de details te beschrijven van wat ik vergeven had, deed me twijfelen of ik dat hoofdstuk van mijn leven wel echt afgesloten had.

Toen zo veel vrouwen naar voren traden om te beschrijven wat Harvey hen had aangedaan, moest ik mijn eigen lafheid onder ogen zien en nederig aanvaarden dat mijn verhaal, hoe belangrijk het ook voor mezelf was, niets meer was dan een druppel in de oceaan van verdriet en verwarring. Ik had het gevoel dat niemand op dat moment nog geïnteresseerd was in mijn pijn – misschien was dat wel het effect van de vele keren dat me verteld was, zeker door Harvey, dat ik niemand, een nobody, was.

We worden ons eindelijk bewust van een kwaad dat maatschappelijk aanvaard was en dat miljoenen meisjes zoals ik – want in elke vrouw schuilt er een meisje – beledigd en vernederd heeft. Ik word geïnspireerd door de vrouwen die de moed hadden om naar buiten te komen, vooral in een samenleving die een president ­verkoos die door meer dan een dozijn vrouwen beschuldigd werd van seksuele intimidatie en aanranding, en die we allemaal hebben horen zeggen dat een man met macht alles kan doen met vrouwen wat hij wil.

Wel, nu niet meer.

Loyale vriend

In de veertien jaar dat ik erover deed om van schoolmeisje een Mexicaanse soapster, vervolgens figurant in een paar Amerikaanse films en uiteindelijk met wat geluk filmactrice in Desperado en Fools Rush In te worden, was Harvey Weinstein uitgegroeid tot het speerpunt van een nieuwe lichting in de cinema die originele elementen toevoegde aan de mainstreamfilm. Tegelijkertijd moest een Mexicaanse actrice zich niet te veel illusies maken over een plek in Hollywood. En ook al had ik hun ongelijk ­bewezen, ik was nog altijd een nobody.

Een van de inspiratiebronnen die me de kracht gaven om voor een carrière te gaan, was het ­verhaal van Frida Kahlo, die in de gouden tijd van de Mexicaanse muralisten kleine intimistische schilderijen maakte waarop iedereen neerkeek. Ze had de moed zich te uiten, ondanks alle ­scepsis. Mijn grootste ambitie was het vertellen van haar verhaal. Het werd mijn missie om het leven van deze buitengewone kunstenares te ­verbeelden en mijn geboorteland Mexico op een niet-stereotiepe manier te portretteren.

Het Weinstein-imperium – toen Miramax – stond destijds synoniem voor kwaliteit, verfijning en risico’s, en was een toevluchtsoord voor ­complexe en uitdagende artiesten. Het stond voor alles wat Frida voor mij betekende, en het was alles waarvan ik droomde.

De film zou geproduceerd worden door een andere filmmaatschappij, maar ik vocht om hem terug in handen te krijgen, om ermee naar Harvey te gaan.

Ik kende hem een beetje via mijn relatie met de regisseur Robert Rodriguez en zijn toenmalige echtgenote, de producer Elizabeth Avellan, met wie ik een paar films had gedaan en die me onder hun hoede hadden genomen. Al wat ik toen over Harvey wist, was dat hij bijzonder verstandig was, en dat hij een loyale vriend en een familieman was.

Leading lady

Wetende wat ik nu weet, vraag ik me af of het mijn vriendschap was met hen – en met Quentin Tarantino en George Clooney – die ervoor gezorgd heeft dat ik niet verkracht werd.

We maakten aanvankelijk de afspraak dat Harvey zou betalen voor de rechten op het werk dat ik al gedaan had. Als actrice zou ik het minimumloon volgens de Screen Actors Guild plus 10 procent uitbetaald krijgen. Als producent zou ik een nog te bepalen som krijgen maar geen loon, wat niet ongebruikelijk was voor een vrouwelijke producer in de jaren 90. Hij eiste ook een ondertekende overeenkomst dat ik nog een paar andere films voor Miramax zou doen, waarmee ik hoopte mijn status als leading lady te bestendigen.

Ik gaf niet om het geld; ik was gewoon verschrikkelijk blij dat ik met hem en dat bedrijf kon werken. In al mijn naïviteit dacht ik dat mijn droom werkelijkheid was geworden. Hij had de voorbije veertien jaar van mijn leven waarde gegeven. Hij had op me gewed – een nobody. Hij had ja gezegd.

Wist ik veel dat het nu aan mij was om nee te zeggen.

Nee tegen de deur voor hem openen op alle uren van de nacht, hotel na hotel, locatie na ­locatie, waar hij onverwacht opdaagde, ook op een locatie waar ik een film opnam waarbij hij zelfs niet betrokken was.

Nee als hij samen in de douche wilde gaan.

Nee als hij wilde kijken terwijl ik een douche nam.

Nee als hij me een massage wilde geven.

Nee als hij wilde dat een naakte vriend van hem me een massage gaf.

Nee als hij me orale seks wilde geven.

Nee als hij me samen met een andere vrouw naakt wilde zien.

Nee, nee, nee, nee, nee…

En elke weigering stuitte op Harveys ­machiavellistische woede.

Onmogelijke taken

Ik denk dat hij niets harder haatte dan het woord ‘nee’. De absurditeit van zijn eisen ging van een woedend telefoontje in het holst van de nacht waarin hij me vroeg mijn agent te ontslaan voor een ruzie die hij met hem had over een andere film met een andere klant, tot hij die me fysiek wegsleurde van het openingsgala ter ere van Frida op het Filmfestival van Venetië, zodat ik me op zijn privéfeestje kon uitleven met hem en een paar vrouwen van wie ik dacht dat ze ­mannequins waren maar van wie ik later vernam dat het om dure prostituees ging.

Zijn overtuigingstechnieken varieerden van lieve woordjes tot die keer dat hij, in een vlaag van woede, de angstaanjagende zin uitsprak: “Ik ­vermoord je, denk maar niet dat ik dat niet kan”.

Toen hij uiteindelijk begreep dat ik de film niet ging verdienen op de manier die hij vooropgesteld had, vertelde hij me dat hij mijn rol en mijn scenario en mijn jaren van research aan een andere actrice had aangeboden.

In zijn ogen was ik geen artieste. Ik was zelfs geen persoon. Ik was een ding: geen nobody, maar een body.

Op dat moment moest ik mijn toevlucht nemen tot advocaten. Ik legde hem geen seksuele intimidatie ten laste, maar ‘kwade trouw’, omdat ik zo hard gewerkt had aan een film die hij niet van plan was te maken en die hij ook niet terug aan mij wilde verkopen. Ik probeerde de film los te rukken uit zijn bedrijf.

Hij beweerde dat mijn naam als actrice niet groot genoeg was en dat ik niet bekwaam was als producent. Maar om zich volgens mijn inschatting juridisch in te dekken, gaf hij me een lijst met onmogelijke taken met een strakke deadline.

• Zorg voor een herwerking van het scenario, zonder extra betaling.

• Breng 10 miljoen dollar bij elkaar om de film te financieren.

• Engageer een topregisseur.

• Cast vier prominente acteurs voor de kleinere rollen.

Tot ieders verbazing, niet het minst de mijne, kreeg ik het rond, dankzij een leger engelen die me te hulp schoten. Zoals Edward Norton, die het scenario een paar keer herschreef en daar tot mijn verbijstering zelfs niet voor vermeld werd, en mijn vriendin Margaret Perenchio, een beginnende producer die het geld bij elkaar zocht. De briljante Julie Taymor was bereid te regisseren en is sindsdien mijn rots in de branding. Voor de andere rollen zegden mijn vrienden Antonio Banderas, Edward Norton en mijn dierbare ­vriendin Ashley Judd toe. Ik weet nog altijd niet hoe ik Geoffrey Rush heb kunnen overtuigen, die ik destijds amper kende.

Escalerende razernij

Nu was Harvey Weinstein niet alleen afgewezen, maar stond hij ook op het punt een film te maken die hij niet wilde maken.

Ironisch genoeg stopte de seksuele intimidatie toen we begonnen op te nemen. Maar de razernij escaleerde. Elke dag van de opnamen betaalden we de prijs omdat we het tegen hem hadden opgenomen. In een interview zei hij ooit dat Julie en ik de grootste feeksen waren die hij ooit was tegengekomen. We vatten dat op als een ­compliment.

Halverwege de opnamen daagde Harvey op op de set en klaagde hij over de ‘unibrow’ van Frida. Hij vond dat ik het manken achterwege moest laten en brandde mijn acteerprestatie af. Toen vroeg hij iedereen behalve mij de kamer te verlaten. Hij vertelde me dat het enige goede aan me mijn sexappeal was en dat hij daar niets van zag in de film. Hij zei me dat hij de film ging stopzetten omdat niemand me in die rol wilde zien.

Het was hartverscheurend omdat ik, ­verdwaald in de mist van een soort stockholmsyndroom, wilde dat hij me zag als een kunstenaar: niet alleen een bekwame actrice maar ook iemand die een aangrijpend verhaal herkende en de visie had om het op een originele manier te vertellen.

Ik hoopte dat hij me zou erkennen als ­producer die niet alleen zijn verlanglijstje had afgewerkt, maar ook had toegekeken op het ­scenario en de nodige toelatingen had verzameld om de schilderijen te gebruiken. Ik had onderhandeld met de Mexicaanse overheid, en met alle nodige partijen, om locaties te vinden die nooit eerder waren vrijgegeven – waaronder de huizen van Frida Kahlo en muurschilderingen van Kahlo’s man Diego Rivera.

Maar dat leek allemaal geen waarde te hebben. Het enige wat hem opviel, was dat ik in de film niet sexy was. Hij deed me twijfelen aan mijn kwaliteiten als actrice, maar hij is er nooit in geslaagd me te doen denken dat de film het niet waard was gemaakt te worden.

Hij bood me één optie aan om door te gaan. Hij wilde me de film laten voltooien als ik bereid was een seksscène met een andere vrouw te doen. En hij eiste frontale naaktheid.

Hij was continu meer huid, en meer seks ­blijven eisen. Eerder had Julie Taymor hem zover gekregen dat hij instemde met een tango die ­eindigde op een kus in plaats van een bedscène die hij ons wilde doen draaien tussen het ­personage Tina Modotti, gespeeld door Ashley Judd, en Frida.

Maar deze keer was het heel duidelijk dat hij me de film nooit zou laten voltooien als hij niet op de een of andere manier zijn fantasietje gekregen had. Er was geen ruimte voor onderhandelen.

Ik moest ja zeggen. Ik had al zo veel jaren van mijn leven in die film gestoken. We waren ongeveer vijf weken aan het draaien, en ik had zo veel getalenteerde mensen overtuigd om erin te ­stappen. Hoe kon ik hun prachtige werk in de prullenmand gooien?

Ik had zo veel gunsten gevraagd. Ik voelde een immense druk om het waar te maken en een diepe dankbaarheid tegenover de mensen die in me geloofden en me gevolgd waren in deze ­waanzin. Ik stemde dus in met de zinloze scène.

Zenuwinzinking

Ik kwam aan op de set op de dag dat we de scène zouden opnemen waarvan ik uitging dat ze de film zou redden. En voor de eerste en de laatste keer in mijn carrière had ik een zenuwinzinking. Mijn lichaam begon oncontroleerbaar te beven, ik werd kortademig en kon niet stoppen met ­huilen, alsof ik tranen aan het braken was.

Aangezien niemand rondom me iets wist over mijn geschiedenis met Harvey, waren ze ­verbaasd over mijn miserie die ochtend.

Het was niet dat ik naakt met een andere vrouw zou zijn.

Het was dat ik naakt met haar zou zijn voor Harvey. Maar dat kon ik ze niet vertellen.

Mijn geest begreep dat ik het moest doen, maar mijn lichaam kon niet stoppen met huilen en verkrampen. Op dat ogenblik begon ik over te geven, terwijl de hele set stokstijf wachtte om te beginnen draaien. Ik moest een kalmeermiddel innemen, waardoor ik uiteindelijk stopte met huilen maar het overgeven erger werd. Je kunt je voorstellen dat het allesbehalve sexy was, maar het was de enige manier om de scène door te komen.

Toen de opnamen achter de rug waren, zat ik er emotioneel zo onderdoor dat ik de postproductie aan me voorbij moest laten gaan.

Toen Harvey de gemonteerde versie zag, zei hij dat de film niet goed genoeg was voor de zalen en rechtstreeks op de videomarkt zou belanden.

Deze keer moest Julie het zonder mij tegen hem opnemen. Ze kreeg hem zover dat hij de film in een bioscoop in New York zou vertonen als we hem eerst uitprobeerden bij een testpubliek en een score van minstens 80 procent zouden halen. Minder dan 10 procent van de films heeft zo’n score bij een eerste vertoning.

Ik ging niet naar de testvertoning. Ik wachtte angstvallig op nieuws. We haalden 85 procent.

En opnieuw was Harvey woedend. In de foyer van de bioscoop na de vertoning schreeuwde hij naar Julie. Hij maakte een prop van een van de formulieren en gooide die tegen haar neus. Haar partner, de componist van de film Elliot Goldenthal, kwam tussenbeide en Harvey bedreigde hem fysiek.

Zodra hij gekalmeerd was, vond ik de kracht om Harvey op te bellen om de film ook te ­vertonen in een bioscoop in Los Angeles, wat het aantal zalen op twee bracht. Hij stond dat toe, zonder al te veel gedoe. Ik moet toegeven dat hij soms ook vriendelijk, grappig en geestig was – en dat was een deel van het probleem: je wist nooit welke Harvey je voor je zou krijgen.

Maanden later, in oktober 2002, leverde de film over mijn held en mijn inspiratie – de mankende Mexicaanse kunstenares met de doorlopende wenkbrauwen die in haar tijd nooit erkenning kreeg –, de film die Harvey nooit wilde maken, hem een kaskraker op die niemand had kunnen voorspellen, en zes Oscarnominaties op de koop toe, waaronder een voor beste actrice.

Ook al bezorgde Frida hem uiteindelijk twee Oscars, toch merkte ik geen vreugde bij hem. Hij bood me nooit meer een hoofdrol in een film aan. In de films die ik verplicht was te doen volgens mijn originele overeenkomst met Miramax ging het steevast om kleine bijrollen.

Oorlog gewonnen

Jaren later, toen ik hem bij een of andere ­gelegenheid tegen het lijf liep, nam hij me apart en vertelde hij dat hij gestopt was met roken en een hartaanval had gehad. Hij zei dat hij verliefd was geworden en getrouwd was met Georgina Chapman, en dat hij veranderd was. Eindelijk zei hij tegen me: “Je hebt dat goed gedaan met Frida. We hebben een mooie film gemaakt.”

Ik geloofde hem. Harvey zou nooit weten ­hoeveel die woorden voor me betekenden. Hij zou ook nooit weten hoe hard hij me pijn had gedaan. Ik heb Harvey nooit getoond hoe bang ik voor hem was. Als ik hem op gelegenheden tegenkwam, dan glimlachte ik en probeerde ik goede dingen over hem te denken, en hield ik mezelf voor dat ik naar de oorlog was getrokken en gewonnen had.

Maar waarom moeten zovelen van ons, vrouwelijke artiesten, naar de oorlog trekken om onze verhalen te vertellen, terwijl we zo veel te bieden hebben? Waarom moeten we ons met hand en tand weren om onze waardigheid te bewaren?

Ik denk dat het komt doordat wij, vrouwen, artistiek gedevalueerd zijn tot een onfatsoenlijke status, tot het punt waarop de filmindustrie gestopt is inspanningen te doen om uit te zoeken wat een vrouwelijk publiek wilde zien en welke verhalen we wilden vertellen.

Zolang er geen gelijkheid is in onze sector, met mannen en vrouwen die op elk vlak dezelfde waarde hebben, zal onze gemeenschap een vruchtbare bodem voor roofdieren vormen.

Ik ben iedereen dankbaar die bereid is te ­luisteren naar onze ervaringen. Ik voeg mijn stem toe aan het koor van vrouwen die eindelijk ­openhartig getuigen, in de hoop meer licht te werpen op de vraag waarom dat zo moeilijk is, en waarom zo velen van ons zo lang gewacht ­hebben. Mannen hebben seksueel uitgebuit omdat ze dat konden. Vrouwen praten nu omdat ze dat in dit nieuwe tijdperk eindelijk kunnen.