Museum Boijmans houdt Koenigscollectie

Rotterdam

Dat heeft de rechtbank in Rotterdam bepaald. Zes van de erven Koenigs claimen dat 22 werken uit de collectie tot een afzonderlijke bruikleen behoren die nog steeds van kracht is. De rechter oordeelde dat die claim gebaseerd is op veronderstellingen en onvoldoende met feiten wordt ondersteund.

Het was de zoveelste rechtszaak tussen nazaten van Koenigs en het Rotterdamse museum. Telkens is het museum door de rechter in het gelijk gesteld. ‘We vinden het echt tijd geworden dat dit tijdrovende en belastende proces tot een beheerst einde komt’, reageert Boijmans-directeur Sjarel Ex.

De Koenigscollectie is een belangrijk onderdeel van museum Boijmans Van Beuningen. De verzameling is in de jaren twintig bijeengebracht door de Duitse handelaar en bankier Franz Koenigs, die zich in 1922 in Nederland vestigde. Na de beurskrach in 1929 en de daaropvolgende crisis raakte Koenigs financieel aan de grond. Hij leende in 1935 geld bij de bank Lisser & Rosenkranz met zijn kunstcollectie als onderpand. De werken werden in bruikleen gegeven aan museum Boijmans. Vlak voor de Duitse inval vluchtten de Joodse bankeigenaren en liquideerden zij hun bank. Koenigs had niet terugbetaald, dus was de collectie van de bank. De werken kwamen vervolgens in handen van het museum door een aankoop van havenbaron Daniël George van Beuningen, die overigens een deel doorverkocht aan de nazi’s.

De Koenigscollectie omvatte vlak voor de Tweede Wereldoorlog ruim 2600 tekeningen en 50 schilderijen, daterend van de veertiende tot de negentiende eeuw. Een deel is van beroemde kunstenaars als Rembrandt, Albrecht Dürer en Fra Bartolommeo.

oorlogsbuit

De werken die Van Beuningen aan Hitlers kunstadviseur Hans Posse had verkocht, werden aan het einde van de Tweede Wereldoorlog door de Russen in beslag genomen als oorlogsbuit. Een deel is later teruggegeven aan museum Boijmans van Beuningen, maar bijvoorbeeld het Moskouse Poesjkinmuseum heeft nog tekeningen uit de collectie.

Na de oorlog zijn er geregeld erven geweest die meenden aanspraak te maken op (een deel van) de Koenigscollectie. Een ander deel van de erven heeft zich weer van hen gedistantieerd.

Franz Koenigs ontving in 1939 het Nederlandse staatsburgerschap. Twee jaar later stierf hij in Keulen waar hij tussen een trein en een perron terechtkwam. Nooit is bewezen of er bij dit vreemde voorval sprake was van moord of zelfdoding. <