© Filip Van Roe
"Liefde aan 99 procent, dat is bullshit"
Hoe doe je dat: een film draaien over onvoorwaardelijke liefde als de maker van de prent zijn eigen relatie ziet wankelen en de hoofdacteur afscheid moet nemen van zijn moeder? “Onmogelijk, maar op een bizarre manier hebben we er veel kracht uit geput”, zeggen Michaël R. Roskam en Matthias Schoenaerts over ‘Le Fidèle’. Een gesprek dat over het leven, en dus bovenal over de liefde gaat.
Michaël R. Roskam interviewen: uitermate boeiend. Matthias Schoenaerts interviewen: uitermate spannend. Zo zit de Truiense regisseur al van ’s morgens vroeg in een Antwerps hotel waar we afgesproken hebben, terwijl de pr-dames van Le Fidèle – na Rundskop de tweede film in de gangstertrilogie van Roskam, met opnieuw Schoenaerts in de hoofdrol - een beetje nerveus op zijn kompaan wachten. “Matthias is te laat. Hij zit nochtans op Whatsapp. Waar blijft hij?”
De Antwerpenaar, intussen een Hollywoodster, geeft niet thuis, al woont hij op amper een boogscheut van de interviewlocatie. “Hij hoeft maar op zijn fiets te springen… Maar je gaat zien: subiet komt hij hier binnen, en gaat hij zich duizendmaal excuseren.”
Een slordige twee uur te laat komt Schoenaerts binnengewaaid: zich uitgebreid excuserend, of wat had je gedacht. “Sorry, sorry, sorry! Ik heb het leven gisteren wat uitbundig gevierd. Soms moet je je eens laten gaan.” Hij lacht verontschuldigend, een beetje jongensachtig: even zien we zijn filmpersonage Gino voor ons. Geen doetje, die ‘Gigi’, en toch heeft hij de sympathieke air van een onschuldige deugniet. Net als zijn vertolker: de laatkomer die daar met een twinkeling in zijn ogen moeiteloos mee wegkomt. Vanaf 4 oktober is Matthias dus nog eens te zien in een Belgische film, geregisseerd door zijn “soulmate” Roskam. De man die hem mee een carrière in Hollywood bezorgde: het Oscargenomineerde Rundskop was het begin van een kettingreactie. Hun nieuwste film Le Fidèle vertelt het verhaal van een onvoorwaardelijke, maar onmogelijke liefde tussen gangster Gigi en race-pilote Bibi, gespeeld door de Franse actrice Adèle Exarchopoulos. De film wordt, na het laatste shot, expliciet opgedragen aan Dominique Wiche, de moeder van Matthias die overleed tijdens de opnames van Le Fidèle. Als het over haar gaat, spreekt Matthias bevlogen en vol liefde. Met opwellende tranen, dat ook. “Ik heb verdriet en ik mis haar, maar ik ben dankbaar”, zegt hij over haar. “Deze film is een ode aan de onvoorwaardelijke liefde, en dus ook aan mijn moeder.” Dat blijkt ook uit de plek waar ons interview plaatsvindt: Hotel Julien, naar acteur Julien Schoenaerts, wijlen Matthias’ vader. De man voor wie mama Dominique onvoorwaardelijke liefde voelde. “Ik heb hier een soort van afterdrink gegeven na de begrafenis van mijn moeder”, zegt Matthias. Als we er even later tegenover elkaar aan tafel zitten, is de acteur hard toe aan koffie, rolt hij bedrijvig de ene sigaret na de andere en wil hij graag weten wat we vinden van Le Fidèle: “Wees maar eerlijk”. Weinig te merken van zijn ‘moeilijk te interviewen’ reputatie. Roskam zit langs zijn wereldberoemde kameraad: de kalmte zelve, bedachtzaam. Met af en toe een lachsalvo, om zelfgemaakte grapjes of anekdotes van Matthias. Die laatste schakelt nu en dan over op American English, onderbreekt Roskam om de haverklap met luide stem, en raakt oeverloos filosoferend de draad van zijn antwoord al eens kwijt. “Sorry, mijn gedachten springen alle kanten uit. Jetlag op jetlag op… Ik lag vanmorgen pas om half zes in mijn bed.”
Goed gefeest, gisteren?
Matthias: “Hm… Nee, feesten was het niet. Ik was gisteravond op weg naar huis, toen ik iemand tegen het lijf liep die ik goed ken en allang niet meer gezien had. Ik dacht: we gaan eentje drinken. En ja, dan is het plots zes uur later... Dat gebeurt. Soms moet het leven gewoon gevierd worden.”
Heb je het druk gehad de laatste tijd?
Matthias: “Ja, ik ben net klaar met de opnames van Kursk, dat was heel intens. Er staat nog een groot project op de planning en tussendoor zijn er nog honderd-en-een dingen… Af en toe zit er dan een avond tussen dat ik er eentje kan gaan drinken, en dan kom je de volgende dag dus te laat.”
Ik snap het. Je dacht: fuck it…
(onderbreekt) “Nee, nee! Want ik ben eigenlijk blij dat ik over deze film kan vertellen, dus ben ik hier graag. Vroeger had ik dat wel, op school: dat fuck it-gevoel. Toen ik jonger was, had ik dat impulsieve veel meer. Ik reageerde veel instinctiever, maar daar verniel je ook veel mee. Dat komt ook omdat ik niet zo’n inzicht had in mezelf. Nu ken ik mezelf gewoon beter. Maar soms wil ik ook gewoon genieten van het moment, omdat een mens dat ook nodig heeft.”
Laten we het dan over de film hebben.
Matthias: “Wacht, ik ga hier een gewoonte van maken: je ging me eerst nog vertellen wat je van de film vond.”
Ik was blij verrast dat de film eigenlijk niét over de racewereld ging, en ook geen gangsterfilm werd. Akkoord?
Matthias: “Klopt, Le Fidèle gaat over energie, adrenaline, elektriciteit. En vooral over liefde: een extreme, intense vorm van energie. Voor mij gaat die film over wat je hart sneller doet slaan.”
‘Le Fidèle’ is in wereldpremière gegaan in Venetië, waar de fotoshoot voor Sjiek ook plaatsvond. Dan volgde het filmfestival van Toronto en de prent is de Belgische inzending voor de Oscars. Zijn jullie nog nerveus over de reacties?
Michaël: “Vollen bak.”
Matthias: “Ik ben niet zenuwachtig, voor geen meter! Ik ben net heel opgewonden, ik kan niet wachten om die film los te laten op de wereld.”
Michael: “Hij probeert me wel gerust te stellen. Maar het gaat niet enkel over zenuwen, het is ook een heel persoonlijke film. Het is mijn eigenste fantasie over de absolute, onvoorwaardelijke liefde. Ik vraag me ook af of de mensen voeling gaan hebben met het thema. De onderliggende gedachte van de film is: Zou je vechten voor iets dat toch al verloren is? Ik vraag me af of mensen die hoop nog kunnen koesteren. Mensen zijn zo cynisch geworden over deze wereld: Alles is toch naar de kloten, dat hoor je vaak.”
Jullie zijn dat niet, cynisch?
Matthias: “Ik vind dat er te veel fenomenale, fantastische mensen op deze aardbol zijn om te zeggen dat de wereld rot is. Maar er zijn ook veel rotte appels. Ik ben geen cynicus, maar ik voel wel dat er veel verwarring is.”
Geloven jullie in de absolute, onverwoestbare liefde?
Michaël: “Ja, maar ik weet niet of dat per se wenselijk is. Absolute liefde, zonder voorwaarde, kan constructief zijn, maar het kan ook erg destructief zijn. Je moet daarmee opletten. Maar de absolute liefde in mijn film, dat is mijn verbeelding aan het werk, en niet per se de realiteit.”
Waarom noem je het jouw fantasie? Is het dan zo onbereikbaar?
Michaël: “Anneleen, de mama van mijn zoon, herkende me erg in de film. Dit is echt jouw mannelijke fantasie, zei ze. Je moet weten dat ik dit verhaal, over de absolute liefde, heb geschreven toen we samen waren en zij mijn klankbord was. Maar nog voor de film in productie ging, zijn we uit elkaar gegaan. In alle vrede en vriendschap: we gaan nu samen verder als de gelukkige ouders van onze zoon. Maar het bezwaarde mij: in het hele proces van de film moest ik constant nadenken over die absolute liefde, om me buiten mijn uren, in het echte leven, af te vragen waar ik het eigenlijk over had. Ik moest vaak denken: ik doe zélf niet wat ik bedenk rond mijn personages. Dat vond ik moeilijk.”
Intussen kreeg jij , Matthias, ook een persoonlijk drama te verwerken. Een feestscène uit ‘Le Fidèle’, het meest warme, sfeervolle moment van heel de film, blijkt opgenomen te zijn de ochtend nadat je moeder overleed. Hoe hebben jullie dat gedaan?
Matthias: “Mijn moeder is om vier uur ’s nachts overleden, om half zes ’s morgens zat ik al in de wagen op weg naar de set om die scene op te nemen.”
Michael: “Dat was onwaarschijnlijk. Ik had de productie al laten weten: Jongens, de mama van Matthias is overleden, we leggen het even stil. Tot ze me lieten weten: Maar nee, hij is al onderweg.”
Matthias: “Maar ik ben blij dat je zegt dat het zo’n mooie scène was, want dat was ook echt een celebration of life. Liefde, eten, vrienden, muziek: alles in harmonie. Die scène is echt goed gelukt. Dankzij mijn mama, ook.”
Dankzij? Niet ondanks?
Michaël: “Het was nooit gelukt zonder de spirituele steun van mama Dominique. Je moet weten: ze was heel nauw betrokken bij alles wat Matthias deed, maar ook bij dit verhaal. Ze heeft ons hier constant in gesteund. Ze was er ook heel expliciet in: Als er iets gebeurt, Matthiaske, ge stopt níét he. Ge blijft doorgaan.”
Matthias: “Dan moest ik fidèle zijn, zei ze. Ge moogt uwe vriend nooit in de steek laten.”
Michaël: “Al zou ik dat nooit zo hebben aangevoeld, hoor. Het is maar normaal dat je iemand de tijd geeft om te rouwen.”
Matthias: “Mijn moeder wilde absoluut dat die film er kwam, en daar heeft ze mee voor gezorgd. In september, twee jaar geleden, kreeg ze te horen: u haalt Nieuwjaar niet, mevrouw. Ze heeft het gehaald tot mei. Waarom? Die heeft geknókt, tot ik aan die film kon beginnen. Echt, da’s mijn moeder. Ze heeft gevochten, voor mij. Omdat ze wist: als dit gebeurt voor die film wordt opgenomen, dan gaat Matthias daar niet meer aan beginnen.”
Had ze gelijk?
Matthias: “Weet je, ze was mijn soulmate, mijn beste vriendin. Ik had geen idee wat voor mens ik ging zijn als ze zou sterven. Ik was haar al een tijdje aan het begeleiden in dat stervensproces. Ik wist dat het ging gebeuren, alleen niet wanneer. Ik sliep elke nacht bij haar. Michael belde me dan regelmatig: Hoe gaat het? Denk je dat het gaat lukken voor jou? Ik moest op een bepaald moment heel eerlijk tegen hem zeggen: I don’t know, maat. Ik weet niet wie ik ga zijn als het gebeurt. Ik was heel blij om te merken dat ik toch de energie kreeg om verder te willen werken. Haar energie.”
Michaël: “Op een bizarre manier bleek alles wat er gebeurde ook een positieve kant te hebben. Door alle emoties leek het bijna onmogelijk om de film te draaien. Maar daardoor werd de film precies wat hij moest worden: de realiteit heeft iets toegevoegd aan de film.”
Matthias: “Uiteindelijk is het een hommage aan de onvoorwaardelijke liefde. Wel, mijn moeder was de belichaming van die liefde. Met alle gevolgen van dien, want als je zo in het leven staat, krijg je veel tegenwind. Maar ze was het wel, en dat is bewonderenswaardig. Liefde en loyaliteit, dat moet honderd procent zijn. Anders werkt het niet. If it’s 99 percent, it’s bullshit.”
Hoe hebben jullie elkaar gesteund in die moeilijke tijd?
Michael: “We zijn daar afzonderlijk én samen doorgegaan: ik kende Matthias’ moeder ook goed. Het heeft onze vriendschap naar een ander niveau getild. Ik denk dat we ook hebben ontdekt dat we onze job heel erg nodig hebben: dit is onze zuurstof.”
Nu worden jullie opnieuw geconfronteerd met de film: premières, interviews… Is dat extra pijnlijk, of helpt dit in het verwerkingsproces?
Michael: “Beide.”
Matthias: “Je moet weten: twee jaar geleden was ik op het filmfestival van Venetië samen met mijn moeder. Net erna werd ze strontziek: toen hebben we gehoord dat ze terminaal ziek was. Nu is Le Fidèle óók in Venetië in première gegaan. Symbolisch vind ik dat heel mooi.”
Michael: “En Anneleen was er onlangs ook bij in Venetië. In dat opzicht sluit de cirkel zich nu, zowel voor mij als voor Matthias. Het hoofdstuk kan afgerond worden, we kunnen naar iets nieuws. En dat is goed.”
Matthias, op Instagram postte je onlangs een filmpje vanop Kreta, het eiland waar jij en je moeder graag naartoe reisden. Je leek er voor een tweede maal afscheid van haar te nemen. Had je daar nood aan?
Matthias: “Dat was een afspraak die ik met haar had gemaakt. Die wilde ik nakomen: dat is ook fidèle zijn, hé. Maar ik was er een tijdje emotioneel niet klaar voor of er was geen tijd. MaarI had to do it. (tranen wellen op) I had to do it. Goh, ik kan daar veel over vertellen, maar ik hou dat allemaal liever dicht bij mijn hart. Het was magisch. En magie moet je soms magie laten.”
Terug naar de liefde, dan. Verlangen jullie naar die absolute, onvoorwaardelijke liefde zoals in de film?
Matthias: “Vaak gaat het zo: ik geef alles wat ik in me heb, dus jij bent me iets verschuldigd. Je creëert een soort van afhankelijkheid. Als mensen een relatie met je aangaan, willen ze je er soms van overtuigen dat jij niet zonder hen kan. Ik vind dat egoïstisch: zo werkt het niet. Ik weet nog dat ik tegen Michael zei: het zou toch schoon zijn als de mensen na deze film zouden zeggen: Ik wil ook zo’n lief! Zowel de mannen als de vrouwen. Maar Michaël zei: Nee, wat écht schoon zou zijn, is dat mensen zouden zeggen: ik wil zo’n lief zíjn voor mijn partner.”
Michael: “Dat je niet alleen het verlángen hebt om zo’n lief te willen, maar dat je zegt: zo heldhaftig wil ik zijn. Want dat vergt moed.”
Matthias: “Voor mij is dat dé liefde: genereus zijn, zonder iets terug te verwachten.”
Volgens mij kunnen jullie onder mekaar blíjven filosoferen. Gaat het er ook wel eens wat lichter aan toe?
Matthias:(lacht luid) “We zijn ook echte speelvogels. Ook op dat vlak zijn we soulmates. Wat ik zo schoon vind aan Michaël, is dat hij heel diep kan gaan, maar ook een speelvogel is. Zijn films worden nooit intellectualistisch. (plechtig) En daarom vind ik hem zo’n fantastische regisseur.”
Michaël: (trots) “Tot zover dit interview, dan. Bedankt en tot ziens.” (lacht luid)
Matthias, jij hebt intussen een Hollywoodcarrière. Al staat je Instagramaccount vol fijne momenten met vrienden, collega’s of op reis, maar niet met dure spullen. Hoe leef jij, op het vlak van geld?
Matthias: “Toen ik onlangs in New York samenzat met Robert De Niro (de twee zouden in 2018 samen in een serie acteren, red.), las ik een heel mooie zin in het scenario: I’d like to live as a poor man with a lot of money, zegt het personage van De Niro. Wat betekent dat je niet decadent en debiel gaat doen omdat je geld hebt.”
Michael: “Da’s vrijheid, hé.”
Matthias: “Of ik ook zo leef? Ik heb twaalf Ferrari’s in mijn... Nee, niet waar. (lacht) Ik ben opgegroeid met een zeer wisselvallige financiële gezinsstructuur. Soms was er geld, soms was er maandenlang niks. Sneeuw, regen en zon heb ik gezien. Maar mijn ouders vonden wel: geld dient om goed van te leven, niet om over te praten. Geld moet rollen. Ga eten, deel fijne momenten met je vrienden. Doe er iets mee, maar zorg dat het kwaliteit brengt in jouw leven én dat van je naasten. Voor de rest dient geld voor niks. Zo leef ik dus ook.”
Jullie werken al lang samen, sinds 2005. Hoe en wanneer was jullie allereerste ontmoeting?
Matthias: “Op het moment dat ik een beetje uit de dood was opgestaan. (lacht) Ik had een gesprongen appendix, waar ik bijna aan was overleden, en was net geopereerd. Toen kreeg ik telefoon: Michaël Roskam wil jou voor zijn nieuwe kortfilm. Maar ik was aan het áfzien, jongens: tien kilo afgevallen, zo ziek als een hond… En toch wilde ik niet nee zeggen. Nu wilde het toeval dat mijn personage iemand was die net het grootste pak slaag van zijn leven had gekregen... (lacht) Ik heb die casting gedaan, en het moet er levensecht uit hebben gezien: ik was aan het kapotgaan.”
Michael: “En ik dacht: wat een acteur jongens, wat een acteur! (lacht) Zo realistisch. Maar los daarvan: we hadden héél snel een klik.”
Michael: “Ik had snel door: hier ben ik met mijn zielsgenoot aan het werken. Dat was pats, raak. Ik heb ook vrij snel het verhaal van Rundskop bij hem gepitcht.”
Matthias: “Dat zal ik nooit vergeten, een magisch moment. Ik meen dat. Ik ben thuisgekomen, en zei tegen mijn moeder: Mama, dit is het. Ik ga een film doen met Michaël. Ik voelde het: This is something different. Voor die rol moest ik voluit gaan. Andere rollen waren een soort van opwarming, oefening, maar dit was the real thing. De kans om te zien hoever ik mezelf kon drijven.”
Wat zijn jullie raakpunten, buiten film?
Matthias: “Schilderkunst (Roskam is kunstschilder van opleiding, red.), sport…”
Michael:(onderbreekt) “En héél veel dingen die niet voor publicatie vatbaar zijn.” (lacht)
Gaan jullie samen op stap, bijvoorbeeld?
Michael(met uitgestreken gezicht): “Nooit!”
Matthias: “Noooooit! (schatert) Dit mag je gerust weten: we hebben al zoveel plezier met elkaar gehad, stoten uitgehaald, situaties meegemaakt… Onvergeeflijk.”
Michael: “Zeg je nu onvergeeflijk?”
Matthias: “Onvergetelijk bedoelde ik! Altijd onschuldig hoor: wij zijn twee kapoenen. Maar kijk, dit is waarom ik hem graag heb: Michael is een obsédé, een echte maniak. Ik hou van maniakken! Iemand die onaflatend vecht voor wat hij liefheeft: zijn kind, zijn creaties, zijn film… Dat is Michaël. Maar ’t is een echte kapoen. Die combinatie is perfect. Zulke mensen moet je in je leven houden. De mensen die maar één van de twee zijn, die kunnen af en toe wel boeiend zijn, maar daar moet je niet te lang rond blijven hangen.”
Michael: “Ik zeg soms: wij zijn doctorandi in de filousofie. (deugnieterij, red.)”
Matthias: “Cum laude afgestudeerd! Met nog een paar specialisaties erbovenop.”
Ik vraag me wel af hoe dat gaat: jullie twee samen op pad. In een dubbelinterview met Tom Boonen in onze krant liet Michaël zich het volgende ontvallen: ‘Als wij samen op stap zijn, draag ik een onzichtbaarheidscape’. Weet je wat hij bedoelt, Matthias?”
Matthias: “Ik denk het wel…” (lacht)
Michael: Tom Boonen vertelde : Ik heb van vrouwen alles al gehoord wat een man wil horen. Ik zei: Met Matthias is dat hetzelfde. Meer nog, langs Matthias lopen, is een beetje onzichtbaar zijn. Zijn aantrek en populariteit is echt van die orde dat ik in een gorillapak naast hem kan gaan staan: niemand die het ziet. Maar it doesn’t matter, wij lachen daarmee.”
Matthias: “Klopt, maar daarom doe ik dat niet meer, op stap gaan. Enfin, wel in andere steden: Londen of Parijs, man, dan gaat het dak eraf. Maar hier… Dat is gewoon minder plezant.”
Matthias, jij liet altijd al verstaan dat je niet snel starstruck bent. Onlangs leek je toch onder de indruk, toen je op de foto ging met een aantal Hollywoodlegendes: Robert De Niro, Christopher Walken, Sean Penn, Al Pacino... Was het deze keer anders?
“Het was vooral een grappig moment: ik zat met De Niro samen over een nieuw project, toen bleek dat hij nadien nog een verjaardagsfeestje gaf. Komt daar de ene Hollywoodlegende na de andere binnen… Ik dacht, wat is me dat hier allemaal? Intussen stond mijn chauffeur buiten al een eeuwigheid te wachten want ik moest eigenlijk mijn vlucht naar België halen. (lacht) Die mannen ontmoeten, en samenwerken met De Niro, is een droom die uitkomt: dat zeker. Ik heb ongelooflijk veel respect voor die mensen. Dat is het ’m: ik heb respect, maar ik ben niet geïntimideerd. Ik probeer gewoon heel erg te genieten van die momenten. Ik ben vooral dankbaar voor wat ik allemaal kan doen.”
Wie is Matthias Schoenaerts?
Wie is Michaël R. Roskam?
