Emiraten proberen neerslag te manipuleren: hoe werkt dat en had het impact op overstromingen?

Van maandagnacht tot dinsdagavond viel er maar liefst 142 millimeter regen in Dubai, meer dan anderhalf keer zoveel als er normaal op een jaar valt (94,7 millimeter). De hevige regenval leidde tot heel wat wateroverlast in de miljoenenstad, die niet voorzien is op zeldzame zware buien zoals deze.

Enkele medewerkers van het Nationaal Meteorologisch Centrum (NMC) van de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) vertelde in eerste instantie dat 'cloud seeding' mee aan de oorzaak zou kunnen liggen van die hevige regen. Dat is een techniek die de VAE al sinds 2002 probeert in te zetten voor hun watervoorziening.

Zo zouden er volgens de medewerkers op maandag en dinsdag 6 à 7 vliegtuigen ingezet zijn om het weer te beïnvloeden. Toch ontkende de weerorganisatie niet veel later zelf dat dergelijke operaties kort voor de storm plaatsvonden.

Of de techniek nu toegepast werd of niet: "het is heel onwaarschijnlijk dat 'cloud seeding' aan de oorzaak van de overstromingen ligt". Dat zegt Kwinten Van Weverberg, professor aan het Departement Geografie van de UGent en onderzoeker bij het KMI. Hij legt uit hoe de techniek precies in zijn werk gaat.

"Om wolken te kunnen vormen, heb je absoluut aerosolen nodig. Dat zijn kleine stofdeeltjes die in de lucht zweven en waarop wolkendruppels zich vormen. Die wolkendruppels worden pas regen als ze groot genoeg zijn om te vallen", legt professor Van Weverberg uit.

"Dat kan je met 'cloud seeding' op 2 manieren bereiken", gaat hij verder. "Ten eerste door zoutkristallen in de atmosfeer te strooien. Die zijn groter dan de wolkendruppels en trekken het water aan, waardoor ze heel snel grote vloeibare waterdruppels vormen die dan beginnen vallen."

"De tweede manier is door zilverjodidekristallen te strooien over een wolk. Die kunnen een wolk snel laten bevriezen. De waterdruppels vormen dan grote ijskristallen, die ook beginnen vallen." Om de kristallen te verspreiden, vliegen vliegtuigen over de wolk en worden soms zelfs raketten in de wolk gestuurd.

Toch is er volgens professor Van Weverberg veel controverse over hoe efficiënt de techniek eigenlijk is. "Hét grote probleem hier is dat je geen controle-experiment kan doen: je kan een wolk bestrooien met kristallen, maar dan weet je niet wat het effect van diezelfde wolk zou zijn als ze niet aangetast zou zijn."

Wat weten we wel zeker? "Je moet eigenlijk al wolkenvelden, en dus een systeem dat veel regen produceert, hebben. Als je in bepaalde berggebieden bijvoorbeeld op grote schaal 'cloud seeding' gaat toepassen, kan je daar tot 10 à 20 procent meer regen genereren uit de wolk."

"Je kan dat water dus sneller naar de aarde brengen via de techniek", legt professor Van Weverberg uit. "Maar waar geen of weinig wolken zijn, kan je niet plots meer water aanmaken in de atmosfeer."

Vooral als het over woestijngebieden zoals Dubai gaat, waar weinig wolken zijn, is de techniek dus controversieel. "Zo heeft Israël bijvoorbeeld in 2023 nog aangegeven dat zij na 50 jaar stoppen met hun 'cloud seeding'-programma, omdat er te weinig bewijs van effect was."

"De kans dat 'cloud seeding' een effect heeft op heel intense lokale onweersbuien zoals die in Dubai deze week, is ook heel klein", verduidelijkt professor Van Weverberg. "De hoofdoorzaak is dat er een depressie was op dat moment, die altijd voor heel veel regen gezorgd zou hebben."

Daarom wijst hij vooral naar een andere oorzaak. "Net zoals in heel veel andere gevallen, is het zeer waarschijnlijk dat extreme neerslag intenser wordt door het grote experiment dat we samen aan het doen zijn: de atmosfeer opwarmen."

"Bij 1 graad opwarming in de atmosfeer, neemt de extreme neerslag in de wereld met 7 tot 10 procent toe. Daar is zo veel bewijs voor dat het eigenlijk een wetmatigheid is."

Professor Van Weverberg voegt toe dat heel wat landen experimenteren met 'cloud seeding', waaronder India, Australië en de Verenigde Staten. "Naast het versnellen van het neerslagproces, kan je ook wolken laten verdwijnen met 'cloud seeding'."

"Dan moet je wolken hebben die bijna verdwenen zijn, en die kan je dan een laatste duw geven om ze te laten uitregenen of uitsneeuwen", gaat hij verder. "China claimt dat zij op die manier al enkele evenementen zonnig hebben gemaakt, maar het is opnieuw heel moeilijk om dat aan te tonen."