#FreeBritney: hoe is het allemaal zover kunnen komen?

Er gaat een vreemde hashtag rond op sociale media, en die leidt de laatste dagen tot complottheorieën. Maar #FreeBritney, een oproep om de popster Britney Spears te ‘bevrijden’, gaat over meer dan een vermeende opsluiting van de zangeres. Hij staat voor een veranderende popsterrencultuur en zegt iets over hoe artiesten van nu omgaan met media en publiek, en andersom. Een verklaring van #Free­Britney aan de hand van vier sprongen op de ­Spearskalender.

Het scheerincident, 2007

Britney Spears (37) uit McComb, Mississippi, was gedurende het eerste decennium van deze eeuw een van de grootste mondiale popsterren. Haar doorbraaknummer ‘...Baby One More Time’ uit 1998 werd een van de best verkochte singles aller tijden en later brak Spears nog vele verkoop­records, ook met haar tweede album Oops!... I Did It Again (2000).

Maar het succes doet rare dingen met Spears, die ten tijde van haar doorbraak pas 17 jaar is. Haar vader en managers bemoeien zich volop met ­Spears’ carrière, maar zij kunnen niet voorkomen dat de zangeres in haar dagelijks leven niet meer veilig over straat kan. Spears wordt achtervolgd door paparazzi, en de hele wereld kan zien hoe zij daar aan onderdoor gaat. En nog erger: stalkende mannen proberen in te breken in het huis van Spears.

Er knapt iets bij Spears. Op 16 februari 2007 wandelt ze een kapsalon binnen waar ze haar hoofd laat kaalscheren. Daarna molesteert ze de auto van haar ex-man Kevin Federline, met wie ze inmiddels een kind heeft. Alle scènes worden vastgelegd door de paparazzi, en de wereld heeft het over ‘de krankzinnig geworden Britney Spears’.

Onder curatele, 2008

Een jaar na het scheerincident verliest Britney Spears het toezicht over haar inmiddels twee kinderen met Kevin Federline en wordt in januari 2008 opnieuw opgenomen in een ziekenhuis. Een maand later beslist een rechtbank dat Spears onder toezicht wordt geplaatst, omdat ze lijdt aan een niet nader verklaarde psychische aandoening. Haar vader Jamie Spears wordt de toezichthouder over Spears’ persoonlijke leven en krijgt samen met een advocaat de zeggenschap over haar bankrekening. De toezichthouders keren zichzelf een royaal salaris uit en Spears kan zonder toestemming nog geen kop koffie bestellen.

De media zijn snoeihard voor ‘de gevallen popster’. Zo wordt Spears door het gerenommeerde muziekblad Rolling Stone neergezet als een lief meisje dat door alle roem is veranderd in een beest. Een ‘kettingrokend monster uit het ­moeras’, wordt Spears genoemd door journalist Vanessa Grigoriadis.

Comeback, 2016

Ze mag dan ziek zijn, ze kan wel werken. In 2013 begint Spears aan een ‘residency’ in een casino in Las Vegas. Ze geeft er vijf jaar lang ongeveer vijftig shows per jaar en verdient ruim 120 miljoen euro. Al heeft Spears niet meer de status van ­superster, ze is wel een van de best verdienende artiesten van dit decennium. Maar ze kan nog steeds geen kop koffie bestellen.

In 2016 proberen Spears en haar curatoren een comeback te forceren. Met een nieuw album genaamd Glory en een optreden voor de in Amerika belangrijke prijzenshow MTV VMA Awards. Haar optreden is niet formidabel, Glory evenmin. Toch is deze comebackpoging belangrijk. Spears’ plaat en VMA-show worden namelijk niet neergesabeld, maar krijgen een warm onthaal van muziekmedia en twitteraars. Er lijkt zowaar compassie te ontstaan bij vooral de professionele critici. Rolling Stone, dat eerder zo genadeloos oordeelde over Spears, roemt nu ‘de intelligente manier waarop zij haar stem inzet’. En sociale media stromen over van respect voor de zangeres.

#FreeBritney, 2019

De comeback komt niet echt van de grond en Spears bereidt zich begin 2019 voor op een nieuwe concertreeks in Las Vegas. Maar die wordt uitgesteld omdat vader Jamie ziek wordt. Haar toezichthouders laten weten dat alle activiteiten van Spears worden opgeschort. In maart wordt bekend dat Spears opnieuw is opgenomen. Een maand later verklaart een anonieme bron binnen justitie dat dat niet vrijwillig is gebeurd, maar dat Spears ertoe is gedwongen door haar vader. Dezelfde bron zegt in de podcast ‘Britney’s Gram’ dat het inmiddels elf jaar durende toezichthouderschap een schande is, omdat het curatorschap door rechters vrijwel uitsluitend wordt ingesteld voor ernstig zieken die niet voor zichzelf kunnen zorgen.

Iemand die de afgelopen jaren zo hard heeft gewerkt, zou niet onder die categorie mogen vallen.

Fans van Spears komen in actie. Zij roepen de hashtag #FreeBritney in het leven: een oproep de popster te bevrijden uit de handen van haar curatoren en managers. En er duiken complottheorieën op die stellen dat Spears wordt gecontroleerd door op geld beluste manipulators.

Intussen melden popsterren zich in de strijd. Op Twitter en Instagram krijgt Spears veel steunbetuigingen, van onder anderen Miley Cyrus. ‘Wij houden zo veel van je, queen’, schrijft de zangeres. Bij een optreden begin mei roept Cyrus ‘Free Britney’, waardoor de bevrijdingsbeweging nog groter wordt. Spears ziet zich genoodzaakt een boodschap op Instagram te zetten, waarin ze stelt dat het prima met haar gaat.

De #FreeBritney-beweging probeert rechters nu ertoe te bewegen de ondertoezichtstelling van Spears ongedaan te maken. Fans stellen dat ­Spears in de eerste jaren van haar carrière niet uit zichzelf gek is geworden, maar dat zij gek is gemaakt door de mensen om haar heen. Door haar vader, stalkers en paparazzi. Het toezichthouderschap en de hele manier waarop is omgegaan met de Spears-tragedie, zijn niet meer van deze tijd.

Zo zegt #FreeBritney ook iets over de veranderende popsterrencultuur. De laatste jaren is geestelijke gezondheid mede dankzij een aantal nieuwe artiesten bespreekbaar geworden, en zelfs een onderwerp in liedjes. De snel opkomende, 17-jarige zangeres Billie Eilish bijvoorbeeld heeft het in interviews en op sociale media over psychische klachten. En daar krijgt zij waardering voor. Bovendien wordt in het #MeToo-tijdperk natuurlijk ook heel anders aangekeken tegen mannen die vrouwen naar hun hand proberen te zetten of misbruiken.

Er is nu vrijwel niemand die Spears (of Eilish) neerzet als een freak of een monster, en wie dat wel doet krijgt de toorn van Miley Cyrus over zich heen. Zij weet wat Spears heeft doorgemaakt, omdat Cyrus zelf ooit ook werd afgeschilderd als ‘leuk zangeresje dat door het succes veranderde in een monster’. Cyrus knokte zich daar doorheen en heeft nu nog altijd een stralende loopbaan.

Vermoedelijk ook omdat de grote media en de roddelblogs minder macht hebben dan twintig jaar geleden. Via Instagram of Twitter onderhouden popsterren van nu zelf het contact met de fans en schrijven dus hun eigen verhaallijn. En al staan sociale media nog altijd vol met haters, de liefhebbers lijken de voorheen zo genadeloze media tegenwoordig milder te hebben gestemd.

In een Britney Spears-aflevering van de uitzoekpodcast ‘What Really Happened?’ vraagt de onderzoeker Andrew Jenks zich af of Spears in de jaren nul ook zou zijn ingestort, als zij had beschikt over Twitter en een eigen band met haar publiek had kunnen opbouwen. Een intrigerende vraag.

Twee weken geleden verscheen Britney Spears opnieuw voor de rechtbank, voor een nieuwe hoorzitting over haar toezichthouderschap. De uitkomst van de zitting is niet bekendgemaakt, maar volgens het persbureau Associated Press zal Spears’ geestelijke gezondheid nogmaals onderzocht en geëvalueerd worden. Britney is nog niet vrij.