De scootmobiel: gevaarlijker dan de fiets en de auto? ‘Aan die rem moeten ze echt wat doen’

Toen Riek Meulendijks-Vervoordeldonk (79) een scootmobiel kreeg, omdat lopen niet meer ging, kocht ze ook meteen een grote, zwarte leren jas. Dat had twee belangrijke redenen. Ten eerste moest het van haar man. En ten tweede komt ze uit een familie met motorrijders. Met haar nieuwe elektrische driewieler, zo dacht ze, hoorde ze op de weg toch een beetje tot de categorie van waaghalzen.

_{Wilt u dit verhaal liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie}

Nu, zeven jaar later, stuurt ze haar scootmobiel geroutineerd het parkeerterrein op van de sporthal in het Noord-Brabantse Asten, het startpunt van de maandelijkse scootmobieltocht. Haar leren jas, een paar maten te groot, hangt om haar heen als een cape. Ze kijkt geconcentreerd voor zich uit. ‘Ik kan wel zeggen dat het me niks doet,’ zegt ze, ‘maar ik wil niet omvallen.’

Een ongeluk met de scootmobiel zit in een klein hoekje, weten ze hier allemaal. Voordat de zeven scootmobielrijders vertrekken voor hun tocht van 24 kilometer door het Brabantse landschap, geeft hoofdbegeleider Cor Verhagen een update over de situatie van mevrouw Hoendervangers, een vaste deelnemer van de toertocht. Ze werd twee weken geleden aangereden door een auto toen ze alleen op pad was. ‘Vandaag wordt haar duim opnieuw gezet’, zegt Verhagen. ‘Verder weet ik nog niks.’

Dodelijke ongevallen

Deze week kondigde het kabinet een onderzoek aan naar de veiligheid van de scootmobiel. In 2016 kwamen 1.600 bestuurders op de eerste hulp terecht. In zes jaar tijd verdubbelde het aantal dodelijke ongevallen naar 38 in 2016. Per 100 duizend gebruikers vallen er bij het voertuig 15 tot 22 keer meer doden dan met de fiets en 4,5 tot 7 keer zo veel als met de auto. De vraag is of dat alleen komt door de relatief hoge leeftijd van de gebruikers, of misschien ook door het voertuig zelf.

Ondanks de vele incidenten groeit het aantal gebruikers gestaag. En daarmee ook het aantal scootmobieltochten. Elke derde woensdag van de maand tussen april en oktober vertrekt vanaf de sporthal in Asten een stoet scootmobielen met begeleiders voor een rit door de natuur. De Katholieke Bond Ouderen (KBO) organiseert het. Iedereen is welkom.

Deze woensdagmiddag is de laatste tocht van het jaar. De zeven ouderen in scootmobiel worden begeleid door acht fietsers. Hoofdbegeleider Verhagen (72) laat niets aan het toeval over. Hij voert de stoet ouderen door het landschap als een herdershond zijn schapen. Hij fietst de hele rit voorop in zijn felgele hesje. Zodra er gevaar dreigt, bijvoorbeeld een tegemoetkomende auto of fietser, blaast hij op het fluitje dat aan een touwtje om zijn nek hangt. Achter aan de stoet doet Joop van de Rijdt (73) hetzelfde.

Bij elke gevaarlijke kruising gaan de mannen midden op de weg staan, pontificaal voor naderende auto’s, zodat de stoet ouderen rustig kan passeren.

In de sloot

Heerlijk, vinden de ouderen het. De meesten gaan liever niet alleen met hun elektrische driewieler de natuur in. Met de ongelijkmatige wegen, zachte bermen en technische mankementen ligt gevaar altijd op de loer. Dan kun je maar beter iemand in de buurt hebben voor als het misgaat.

Zoals die keer met mevrouw Peters. Ze draaide even haar stuur de verkeerde kant op en belandde pardoes in de droge sloot. Begeleiders hadden haar snel weer op de weg, maar de schrik was er niet minder om.

Of die keer met meneer Van Horssen. Het was zijn eerste rit met de groep en opeens viel hij bijna om. Bleek dat zijn wiel eraf was gevallen. ‘Gelukkig had ik precies de juiste sleutel bij me om de moer weer vast te draaien’, aldus Verhagen.

De route voert vandaag door buurtschap Oostappen, langs camping Prinsenmeer en landgoed Kraneven. Na het dorp Lierop, bekend van de indrukwekkende koepelkerk Heilige Naam Jezuskerk, rijdt de stoet met zo’n 13 kilometer per uur langs de Strabrechtse Heide naar zorgcentrum Witven. Daar staan kannen koffie en thee klaar. 1,55 euro per kop, op eigen kosten.

Aan de grote tafel barst de discussie los. De meeste ouderen weten van het onderzoek naar de veiligheid van hun voertuig, dat is ingesteld na het dodelijke ongeluk met een Stint in Oss, en vinden het een goede zaak. De elektrische bolderkar en de scootmobiel hebben een belangrijke overeenkomst: het remmechanisme. Als de gashendel aan het stuur wordt losgelaten, treedt de rem automatisch in werking. Onveilig, zeggen critici. De menselijke reflex is juist om te knijpen bij gevaar, zoals bij een handrem op een fiets.

800 euro schade

Dat hoeven ze Jan van Deursen (85) niet te vertellen. Hij reed laatst vanuit zijn appartementengebouw naar buiten toen de man die hem voorging de deur opeens losliet. Hij schrok zo dat hij de gashendel vastgreep. Van Deursen reed tegen de deur aan zo de tuin in. ‘Pas in de heg stopte ik. 800 euro schade. Aan die rem moeten ze echt wat doen.’

Aan tafel kan Riek Meulendijks-Vervoordeldonk een lach niet onderdrukken. In haar zevenjarige carrière als scootmobielbestuurder heeft ze nog een blanco strafblad. En dat terwijl ze er flink op los rijdt sinds haar man vijf jaar geleden overleed. ‘Toen hij nog leefde ging ik niet vaak op pad, omdat hij me op de fiets niet kon bijhouden. Vond hij niet leuk.’

Nu is ze er altijd bij als er een ritje te maken valt. En hoe warm het ook is, ze draagt haar dikke leren jack. ‘Dat heb ik mijn man beloofd’, zegt ze. ‘Want mocht ik vallen, dan beschermt die jas me.’