Direct naar artikelinhoud
nieuwsVerenigde Naties

Voormalig VN-chef Kofi Annan (80) na kort ziekbed overleden in Zwitserland

Oud-secretaris-generaal van de Verenigde Naties Kofi Annan is zaterdag in de Zwitserse hoofdstad Bern na een kort ziekbed in een ziekenhuis overleden. Dat heeft de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) bekendgemaakt. Annan is tachtig jaar geworden. Hij overleed in het bijzijn van zijn vrouw en kinderen.

Kofi AnnanBeeld afp

De Ghanees Annan werd geboren op 4 april 1938. Hij was secretaris-generaal van de VN van 1997 tot 2006. Zijn ambtsperiode werd gedomineerd door de kwestie-Irak. Maar Annan heeft ook veel gedaan voor het door oorlogen, hongersnood, vluchtelingenproblematiek en ziekten geteisterde Afrika.

Daarnaast slaagde hij erin fondsen bijeen te brengen voor de bestrijding van de aidsepidemie. Het lukte hem veel landen te overtuigen van de grote bedreiging die uitgaat van aids en hiv-besmetting en van de noodzaak de strijd daartegen aan te binden. Ook stroomlijnde hij de VN-bureaucratie.

In 2001 kregen Annan en de VN de Nobelprijs voor de Vrede voor hun werk voor een beter georganiseerde en vrediger wereld.

Annan heeft tijdens zijn meer dan veertig jaar omvattende carrière bij de Verenigde Naties die hij in 1962 begon vele politieke mijnenvelden overleefd. Maar na 2001 liep zijn tot dan toe ongeschonden imago deuk na deuk op. Interne conflicten en schandalen, onder meer rond de mogelijke rol van zijn zoon Kojo bij fraude met het Iraakse olie-voor-voedselprogramma, leerden hem dat roem vergankelijk is. Van veelgeprezen hervormer werd hij het middelpunt van alles wat fout ging bij de VN.

Ruud Lubbers feliciteert Kofi Annan van de Verenigde Naties met de hoge Nederlandse onderscheiding, Ridder Grootkruis in de Orde van de Nederlandse Leeuw.Beeld anp

Vooral zijn afhandeling van de affaire rond de toenmalige Unhcr-topman Ruud Lubbers, die beticht werd van seksuele intimidatie, viel slecht bij de VN-staf. Terwijl hij daar juist zo geliefd was. Annan sprak Lubbers vrij op grond van een intern rapport, maar de Nederlandse oud-premier moest toch vertrekken bij de Unhcr toen dat verslag uitlekte. 

Hoewel de VN-medewerkers hun steun aan Annan niet opzegden, leidden de affaires rondom de secretaris-generaal wel tot een resolutie waarin scherpe kritiek werd geuit op het hoger management van de volkerenorganisatie.

Na zijn ambtsperiode bij de VN werkte Annan als voorzitter van de Kofi Annan Foundation, een organisatie die politici tracht te mobiliseren voor het tegengaan van bedreigingen voor de vrede en de mensenrechten. Ook nam hij zitting in The Elders, een gezelschap rond Nelson Mandela, de iconische verzetsheld en oud-president van Zuid Afrika. Annan werd bij de VN opgevolgd door de Zuid-Koreaan Ban Ki-moon.

Kofi Annan zou op 18 oktober deelnemen aan One Young World in Den Haag, een forum voor 'jonge leiders'. Hij zou er over zijn carrière spreken met mensenrechtenadvocate Amal Clooney, ter ere van zijn 80ste verjaardag.

Reacties op Annans overlijden

Met de dood van Kofi Annan verliest de wereld een ‘groot en charismatisch mens’, reageerde premier Rutte op het nieuws van Annans overlijden. ‘Als secretaris-generaal van de VN heeft hij zich altijd op bevlogen en weloverwogen wijze ingezet voor vrede en veiligheid in de wereld, met speciale aandacht voor mensenrechten.’

Annan in september 2009.Beeld REUTERS

Minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok prijst op Twitter ‘het leven, de prestaties en de toewijding’ van Annan. ‘Hij zal enorm worden gemist.’ De huidige secretaris-generaal van de VN, Antonio Guterres, bericht: ‘In veel opzichten wás Kofi Annan de Verenigde Naties. Hij klom op in de rangen om vervolgens de organisatie het nieuwe millennium binnen te leiden, met ongeëvenaarde waardigheid en vastberadenheid.’

Gro Harlem Brundtland, vicevoorzitter van The Elders, laat in een reactie weten: ‘We zijn geschokt door het verlies van onze dierbare vriend en ouderling. Kofi was een sterke en inspirerende aanwezigheid voor ons allen, en zonder zijn leiderschap zouden The Elders niet zijn waar ze nu zijn. Kofi werkte zijn leven lang onophoudelijk aan de verbetering van het leven van miljoenen mensen over de hele wereld. Terwijl we vandaag rouwen om zijn dood, besluiten we als The Elders om zijn waarden en nalatenschap ook in de toekomst te blijven verdedigen.’

Prinses Mabel, oud-directeur van The Elders, bericht: ‘De mensheid is één van haar groten verloren. Ik bewonderde Kofi Annans geduld, vasthoudendheid, integriteit en mededogen. Laten we hem eren door werk te maken van vrede, mensenrechten, de rechtsstaat en ontwikkeling.’

Kofi Annan in zijn memoires

In zijn memoires was Annan regelmatig diplomatiek én dodelijk, al was het maar door terloops te citeren wat hij per ongeluk opving in de mannen-wc. De Amerikaanse president George W. Bush tegen de Britse premier Tony Blair: ‘Yo, Blair, how’re you doing? What about Kofi? I don’t like his cease-fire plan...’