Iraanse en Noord-Koreaanse hulp aan Rusland deden VS bijdraaien: Oekraïne zet felbegeerde raketten meteen in

De zogenaamde ATACMS-raketten vormden meer dan een jaar lang een stevig discussiepunt tussen Kiev en Washington. De regering van Oekraïens president Volodymyr Zelensky wilde de raketten maar al te graag ontvangen om belangrijke Russische doelwitten tot ver achter het front te kunnen uitschakelen. Bij Amerikaans president Joe Biden leefde echter de vrees voor escalatie door Rusland en verdere betrokkenheid van de Verenigde Staten indien ze de krachtige wapens zouden leveren.

Toch daagde het ook steeds meer in de VS dat de raketten noodzakelijk waren om de Russische logistieke oorlogsmachine trefzeker te kunnen aanpakken en de aanvallen op Oekraïense stellingen en steden te kunnen verstoren. Eind 2023 leverde het Pentagon al een klein aantal ATAMCS, kort voor ‘Army Tactical Missile System’, met een bereik van 165 kilometer. Die werden toen meteen ingezet in ‘Operatie Dragonfly’, waarbij twee door het Russische leger gebruikte militaire luchthavens in bezet gebied werden bestookt.

‘Significant aantal’

Nu, nog eens een half jaar later, blijkt ook de langeafstandsversie van de raket zijn weg naar het front gevonden te hebben. Het Witte Huis bevestigde woensdagavond mediaberichten dat de Verenigde Staten al begin maart beslist hebben om “een significant aantal” ATACMS-raketten met een bereik van 300 kilometer aan Oekraïne te leveren. Dat gebeurde stiekem en onder de noemer ‘aanvullende munitie voor Himars-raketsystemen’, waar een breed gamma aan raketten onder kan vallen. The New York Times schrijft dat het om “meer dan honderd” raketten ging.

Volgens het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken “vond de zending plaats op direct verzoek van president Biden”. “De opname van de raketten in dit pakket van maart was op dat moment niet aangekondigd om de operationele veiligheid voor Oekraïne op zijn verzoek te handhaven”, zei de woordvoerder.

De raketten zouden begin deze maand naar Oekraïne zijn verscheept, en sindsdien twee keer ingezet. Volgens bronnen in het Pentagon gebeurde dat een eerste keer op 17 april op ‘een Russische luchtmachtbasis op de Krim’.

Bij die aanval op de Russische luchthaven van Dzhankoi in het noorden van het schiereiland werd een hypermodern mobiel S-400-luchtafweersysteem, volgens Rusland ‘het beste ter wereld’, vernietigd. De S-400 wordt ook als de Russische variant van het Amerikaanse Patriot-systeem gezien. Een volledig systeem kost naar schatting zo’n 800 miljoen dollar.

Volgens Oekraïense bronnen werden vier lanceerders, drie radars en het controlecentrum van het systeem geraakt. Satellietbeelden en foto’s bevestigden die beweringen later.

Ook president Zelensky zelf bedankten in een videotoespraak ‘s avonds zijn militairen “voor jullie precisie” en opperbevelhebber Oleksandr Syrsky voor de organisatie van de operatie.

Met de bevestiging wordt trouwens het vermoeden van een aantal Russische oorlogsbloggers bekrachtigd, die meteen na de aanval al meldden dat ATACMS-raketten waren ingezet. Zo verschenen op Telegram foto’s van brokstukken van de raketten.

ATACMS-raketten zouden ook deze week in de nacht van dinsdag op woensdag ingezet zijn bij een aanval op een Russische militaire basis nabij Berdjansk in het zuiden van het Oekraïense vasteland.

‘We zullen er nog sturen’

Ook in het nieuwe militaire steunpakket dat het Witte Huis woensdag meteen aankondigde na de goedkeuring van de nieuwe wapensteun door het Congres, zitten ATACMS-raketten, bevestigde Bidens nationale veiligheidsadviseur Jake Sullivan woensdagavond. “En we zullen er nog meer sturen.”

Officieel klinkt het dat de raketten niet eerder toegezegd konden worden omdat de VS dan zelf in de problemen met hun voorraad zouden komen. Nu het Pentagon echter nieuwe leveringen verwacht van product Lockheed Martin, kunnen de Amerikanen gemakkelijker hun bestaande stocks aanspreken.

Ook de Iraanse en Noord-Koreaanse hulp aan Rusland - beide landen leverden Moskou al munitie en ballistische raketten - zou het Witte Huis hebben doen bijdraaien, net als de aanhoudende Russische beschietingen op Oekraïense energie-infrastructuur, meldden bronnen uit Washington aan Amerikaanse media. “We hebben hen gewaarschuwd over die doelwitten”, aldus een bron. “Maar ze bleven er maar nieuwe bestoken.”

Krimbrug

Meer dan waarschijnlijk zullen de ATACMS de komende weken en maanden vooral verder gebruikt worden tegen Russische doelwitten als munitiedepots en militaire bases op de Krim, nu dat schiereiland volledig binnen Oekraïens vuurbereik is gekomen. Volgens Sullivan is Oekraïne akkoord gegaan om de raketten enkel in te zetten boven Oekraïens grondgebied, en niet boven Rusland.

Daarbij springt één doelwit meteen in het vizier: de Krimbrug, de verbinding tussen de Krim en het Russische vasteland die al twee keer door Oekraïne werd aangevallen maar telkens werd hersteld. De Oekraïense inlichtingenchef Kyrylo Boedanov bevestigde onlangs dat Oekraïne de brug nog in de eerste helft van 2024 wil vernietigen.

Het Kremlin maakte zich donderdagmiddag sterk dat de levering van ATACMS-raketten “de uitkomst van de speciale militaire operatie niet zullen veranderen”. Integendeel, “ze zullen nog meer problemen creëren voor Oekraïne”, aldus woordvoerder Dmitry Peskov.