Direct naar artikelinhoud

'Er is er maar een in de honderd jaar die kan wat Max Verstappen kan'

Niki Lauda in 1987, elf jaar na zijn ongeluk op de Nürburgring.Beeld Bryn Colton / Getty Images

De Oostenrijkse voormalige Formule 1-coureur Niki Lauda is maandag overleden. Lauda, die drie keer wereldkampioen werd bij de Formule 1, werd 70 jaar.  Lees hieronder het interview dat de Volkskrant met hem had in 2016.

Nog elke dag ziet Lauda dat hij veertig jaar geleden bijna verongelukte op de Nürburgring. Maar val hem er niet mee lastig. Max Verstappen, Mercedes, de Formule 1 anno 2016 is veel belangrijker.

Niki Lauda draagt al veertig jaar een rode pet. Het is zo'n pet die gratis wordt uitgedeeld bij evenementen. Goedkoop, zonder hippe klep of pasvorm. Van de opsmuk is hij nooit geweest. Het is gewoon een pet die doet wat hij moet doen: iets bedekken waarvan de eigenaar niet wil dat de gehele wereld het voortdurend ziet.

Onder zijn pet draagt Lauda de littekens van een van de beruchtste crashes die de Formule 1 heeft meegemaakt. Maandag is het precies veertig jaar geleden dat de Oostenrijker met zijn Ferrari tegen een muur knalde op de Duitse Nürburgring. Zijn auto schoot in een snelle bocht plotseling naar rechts. Er was geen houden aan, de auto vatte meteen vlam.

Een minuut hadden de vlammen vrij spel op zijn gezicht, voordat hij door collega-coureurs uit zijn brandende Ferrari werd getild. In het ziekenhuis bleken zijn longen verbrand. Zijn bloed was vergiftigd door het inademen van hete, giftige dampen. Op zijn voorhoofd werd huid van zijn linkerdij geplakt. Vacuümpompen zogen zijn longen leeg.

Het had niet veel gescheeld of Lauda was er niet meer geweest. De priester schoof al aan bij zijn ziekenhuisbed voor de laatste sacramenten.

In het verleden ben ik totaal niet geïnteresseerd
Niki Lauda

Toch zat Lauda zes weken later met meters verband om zijn hoofd in de auto. Zijn voorsprong in de WK-stand op zijn grote rivaal James Hunt was flink aan het slinken en dat kon hij niet verkroppen. Dus keerde hij terug, al verloor hij het wereldkampioenschap uiteindelijk op één punt.

De crash heeft hem voorgoed getekend. Maar op een sentimentele terugblik op die bewuste zondag op de Nürburgring zit hij niet te wachten. 'In het verleden ben ik totaal niet geïnteresseerd', zegt hij meteen in staccato Engels met een Oostenrijks accent. 'Vraag me hoeveel races ik heb gewonnen en ik heb geen idee. Twintig of zo? Het zal wel. Gelukkig heb ik het overleefd en zit ik nu hier.' 

Hij liet plastisch chirurgen alleen zijn weggebrande bovenste oogleden herstellen. Aan zijn half versmolten rechteroor en gehavende voorhoofd deed hij niets. Lauda accepteerde de gevolgen van zijn crash.

Lauda met zijn onafscheidelijke rode pet.Beeld getty
'Iedere minuut die je verliest door te praten over bijvoorbeeld het weer, is verspilde tijd
Niki Lauda

Aan de dingen die gebeurd zijn, moet je niet te veel tijd besteden, vindt hij. Lauda heeft ook een hekel aan geneuzel. 'Iedere minuut die je verliest door te praten over bijvoorbeeld het weer, is verspilde tijd. Dat kan me niets schelen, ik zie het op de dag zelf wel. Zaken waarop ik geen invloed heb of die ik niet kan veranderen, laten me koud.'

Zijn eigenzinnigheid, zijn ongeluk en zijn drie wereldtitels hebben van hem een legende gemaakt in de Formule 1. Wanneer Lauda aan een wandeling begint in de paddock ontstaat er als vanzelf een processie. Met zijn schuifelende tred bepaalt hij het tempo. Rond hem mensen die een handtekening willen of selfies maken. 

CV

Naam Andreas Nikolaus 'Niki' Lauda
Geboren 27 februari 1949 (Wenen, Oostenrijk)
Jaren actief als coureur in Formule 1 1971-1979 en 1982-1985
Aantal overwinningen 25
Aantal wereldtitels 3

Wet van Lauda

Journalisten schieten hem graag aan, want hij neemt nooit een blad voor zijn mond. Alleen als Lauda er zin in heeft, krijgen ze antwoord. Hetzelfde geldt voor het doorgaan van interviews. Er zijn regels in de Formule 1 en er is de wet van Niki Lauda. Hij is nooit door iemand te sturen geweest.

Bij de Grote Prijs van Oostenrijk heeft Lauda er zin in. Hij schuift stipt op de afgesproken tijd aan bij een tafel in het Mercedes-gebouw in de paddock. Een persvoorlichter die meeluistert met het interview - een gewoonte bij zo'n beetje elk gesprek in de F1 - heeft hij niet nodig. De begroeting is kort en hartelijk.

Wet van Lauda
Beeld getty

Al vroeg in het gesprek blijkt: het liefst praat Lauda over de tegenwoordige tijd. Hij komt bijvoorbeeld superlatieven tekort om de prestaties van Max Verstappen (18) te beschrijven. Die werd tweeënhalve maand geleden in Barcelona de jongste winnaar ooit van een Grote Prijs. 

Lauda: 'Sensationeel. Er is er maar een in de honderd jaar die kan wat hij kan. Ik moet hem feliciteren, maar ook Jos (Verstappen, vader, red.) en zijn moeder. Zij waren in staat een kind met zo'n enorm talent met beide voeten op de grond te houden én hem te beschermen tegen alle bullshit. Zij hebben perfect werk geleverd.'

Natuurlijk was hij liever samen met Verstappen in deze tijd Formule 1-coureur geweest, zegt hij. Grappend: 'Ik zou vijftig keer meer verdienen en de veiligheid is stukken beter.'

Ik moet Max Verstappen feliciteren, maar ook Jos en zijn moeder
Niki Lauda

Elk jaar sneller

Toen Lauda racete, kwamen coureurs regelmatig om het leven. Tijdens zijn raceloopbaan vocht hij voor meer veiligheid in de Formule 1. Een week voor zijn crash bij de Grote Prijs van Duitsland riep hij collega-coureurs nog op de race te boycotten. De auto's werden elk jaar sneller, er was regen voorspeld en een ronde op de 'oude' Nürburgring bedroeg toen liefst 23 kilometer. Als er iets gebeurde, was de kans groot dat hulpverleners te laat waren.

Juist door Lauda's ongeval verdwenen zulke lange circuits van de kalender. Er is toch al het nodige veranderd in veertig jaar. Sommige coureurs en critici vinden de Formule 1 tegenwoordig juist te veilig.

Er woedt al jaren een discussie over de introductie van cockpitbescherming. Een beugel rond de helm van de coureur moet bescherming bieden tegen rondvliegende brokstukken, al stemde een strategiegroep onder leiding van Formule 1-baas Bernie Ecclestone donderdag tegen de invoering van de halo volgend seizoen. Wel is de kans groot dat de coureurs over twee jaar met bescherming rond hun cockpit te maken krijgen.

De vuurzee die ontstond na zijn crash in 1976.

Mercedes-coureur Lewis Hamilton is een van de felste tegenstanders. Hij snapt niet waarom er in zijn sport wordt gesleuteld aan het idee van open cockpits. Lauda is het met zijn protegé eens. Aan de open cockpits moet niets worden veranderd. Lauda noemt het beugelidee dat nu op tafel ligt zelfs onacceptabel. 'Niemand heeft erover nagedacht. Wat als de auto in de brand vliegt en iemand snel uit de auto moet? 

'Begrijp me niet verkeerd: veiligheid is belangrijk. Coureurs mogen niet zomaar verongelukken. Maar je vernietigt het dna van de Formule 1 door alleen maar na te denken over veiligheid. We moeten het juiste compromis vinden.'

Compromissen zijn niets voor een man bij wie strijd als rode draad door zijn leven loopt. Die van veertig jaar geleden tegen de dood, is zijn bekendste. Daarvoor had hij al een flink gevecht moeten leveren met zijn grootvader. De steenrijke Oostenrijkse zakenman vond het maar niets dat zijn kleinzoon in zo'n levensgevaarlijke raceauto stapte.

Je vernietigt het dna van de Formule 1 door alleen maar na te denken over veiligheid
Niki Lauda

Vliegtuigcrash

Een Lauda hoort op de economiepagina's te staan in de krant en niet in het sportkatern, betoogde zijn opa. Daarmee motiveerde hij Niki Lauda juist om het ver te schoppen in de autosport. Dat lukte, maar hij is nooit stil blijven staan. Toen hij coureur was, richtte hij al zijn vliegmaatschappij op. In 1991 crashte een van zijn toestellen in de Thaise jungle. Hij speurde tussen de brokstukken hoogstpersoonlijk naar de oorzaak.

Dat moment, waarbij 223 mensen om het leven kwamen, bestempelt hij als het dieptepunt van zijn leven. Maar achteromkijken is niets voor hem. Niet naar dat vliegtuigongeluk, niet naar de ruzie met zijn opa - met wie hij het nooit meer bijlegde - en ook niet naar zijn crash.

'Ik leef vandaag. Als ik iets heb gedaan, is het klaar. Ik heb veel moeilijke en mooie momenten gekend in mijn leven. Wat ik daarvan heb geleerd, zit hier', zegt Lauda, terwijl hij naar zijn hoofd wijst. 'Mensen kijken altijd met weemoed naar foto's van vroeger. Wat hebben ze daaraan?'

Inwoners uit de omgeving bekijken de schade van het gecrashte Lauda-vliegtuig op 27 mei 1991 in Suphanburi, Thailand.Beeld afp

Lauda staat met twee benen in het heden. Hij maakt zich zorgen over de invloed van sociale media als Facebook en Twitter op het leven van zijn vijf kinderen (in 2009 kreeg Lauda nog een tweeling, red.): 'Ik ben bang dat ze opgroeien in een kunstmatige wereld. Mensen willen tegenwoordig belangrijker zijn dan de ander om de meest stompzinnige redenen.'

Stel hem een vraag over het ongeldig verklaren van de presidentsverkiezingen in zijn geboorteland, waardoor de Oostenrijkers in oktober weer naar de stembus moeten, en de ergernis spat van zijn gezicht: 'Het ergste dat ons kon overkomen. We zijn een soort bananenrepubliek.' Met onbehagen volgt hij de opkomst van rechts-populistische politici als Marine Le Pen of 'die blonde kerel bij jullie'.
 
Als een van de weinige Formule 1-iconen uit zijn tijd heeft hij na zijn raceloopbaan niet gekozen voor een veilig leven als commentator of als lucratief uithangbord van een sponsor. Eind 2012 werd Lauda voorzitter van topteam Mercedes. Zijn eerste wapenfeit was het aantrekken van Lewis Hamilton. Die werd de afgelopen twee jaar met overmacht wereldkampioen.

Tegenwoordig is het pas nieuws in de Formule 1 als Mercedes een race niet wint. Of zijn leven nu niet saaier dan ooit is? 'Geloof me, er is genoeg opwinding hier', zegt hij met een glimlach, refererend aan de rivaliteit tussen Hamilton en teamgenoot Nico Rosberg. De twee waren vroeger boezemvrienden, nu zijn het aartsrivalen. 'Als er iets is, ben ik degene die de taal van de coureurs spreekt.'

Ik ben bang dat mijn kinderen opgroeien in een kunstmatige wereld
Niki Lauda

Kritiek

De uitdaging elke keer weer te winnen, motiveert hem in zijn rol als Mercedes-voorzitter én om door te gaan in de Formule 1, ook al kampt die met een imagoprobleem. De raceklasse lijkt niet meer op een lijn te zitten met het gros van de fans. De voornaamste kritiekpunten: te saai, te ingewikkeld en sinds de introductie van de stille, zwakkere hybridemotoren simpelweg niet cool meer.

Tv-kijkers haken af en zeker de Europese races hebben het zwaar. Lauda stelt dat er in het verleden verkeerde paden zijn ingeslagen, waardoor de F1 een deel van zijn aantrekkingskracht is verloren. 'Die moeten we terugkrijgen en daarom veranderen we volgend jaar de regels weer, zodat de auto's sneller worden en er beter uitzien.' Het was beter als die regels überhaupt niet waren veranderd, geeft hij toe. 'We doen tenminste iets.'

Lauda heeft nog geen idee of hij maandag bij zijn crash zal stilstaan. Exact twintig jaar geleden bezocht hij de plek waar hij crashte nog wel. Dat deed hij met, en op initiatief van, twee goede vrienden: Bernie Ecclestone en Karl-Heinz Zimmermann, de cateringdirecteur van de Formule 1.

Lauda met Formule 1-baas Bernie Ecclestone op 2 juli 2016.Beeld afp
Karl-Heinz zei toen: Niki is op zoek naar zijn oor
Niki Lauda

De mannen dronken wat en voor de grap gooide Zimmermann een varkensoor in het gras van de Nürbürgring. Op dat moment fietsten er net drie Duitsers langs die vroegen wat Lauda daar deed. 'Karl-Heinz zei toen: Niki is op zoek naar zijn oor. Ik kon er wel om lachen, maar die mensen waren geschokt. Ze konden niet geloven dat iemand zoiets tegen mij zei.'

Lauda ziet wel wat de dag hem brengt. Hij moet nog niet aan een pensioen denken. 'Ik haat dat woord. Zolang mijn gezondheid het toelaat, blijf ik doen waarvan ik denk dat het goed voor mij is.' Aan dromen doet hij niet: 'Met dromen bereik je niets. Alleen met de realiteit kom je verder.' 

Twee keer pensioen

Lauda ging twee keer met racepensioen. De eerste keer omdat hij naar eigen zeggen klaar was met rondjes rijden. Hij won zijn laatste race op Zandvoort. Lauda is de enige coureur die kampioen werd met de twee succesvolste teams in de Formule 1: McLaren en Ferrari. Lauda's crash op de Nürbürgring en zijn rivaliteit met James Hunt in 1976 werd drie jaar geleden verfilmd in Hollywoodfilm Rush.