Motie van vertrouwen of constructieve motie van wantrouwen: wat is het en hoe werkt het nu juist?
Hoe werken de verschillende moties juist waar de oppositiepartijen om vragen of mee dreigen? En wat kunnen ze doen om de hakbijl alsnog op Michels nek te laten vallen? De verschillende scenario’s, uitgelegd met behulp van professor Constitutioneel Recht Stefan Sottiaux (KU Leuven).
De vertrouwensmotie
Een nieuwe regering vraagt normaal gezien na haar aantreden het vertrouwen aan de Kamer: dat is de vertrouwensmotie, ook wel vertrouwensstemming genoemd. Enkel de regering zelf kan die indienen en dat gebeurt meestal na een regeerverklaring.
Michel II is daar echter niet toe verplicht. De premier moet wettelijk het vertrouwen niet vragen aan het parlement en moet ook geen beleidsverklaring afleggen. Zijn minderheidsregering is juridisch gezien een verderzetting van Michel I en dus legitiem.
Constructieve motie van wantrouwen
Toch heeft het parlement - lees: de oppositie - na de vertrouwensstemming nog altijd de macht om de regering te controleren. Zo kan een fractie een zogenaamde motie van wantrouwen tegen de premier indienen.
Dan is de eerste optie een constructieve motie van wantrouwen, waarbij verschillende partijen een nieuwe meerderheid hebben gevormd en een nieuwe premier voorstellen. Dan rest er Michel niets anders dan naar de koning gaan om het ontslag van zijn regering aan te bieden en plaats te maken voor de nieuwe ploeg.
Gewone motie van wantrouwen
De tweede optie is echter een gewone motie van wantrouwen, waarbij geen nieuwe premier wordt aangedragen. Dan hoeft Michel juridisch gesproken geen ontslag te nemen, maar kan hij wel vervroegde verkiezingen afkondigen. Dan is het aan de kiezer om de kaarten opnieuw te schudden.
N-VA heeft de sleutel
Nog belangrijk is te weten dat een motie met een gewone meerderheid wordt gestemd in de Kamer - dus 76 parlementsleden op 150. Als de volledige oppositie vandaag voor een motie van wantrouwen stemt, hebben ze 98 stemmen op 150. Maar stel dat de N-VA-fractie - 31 parlementsleden - zich onthoudt, kan de motie niet worden aangenomen. Met andere woorden: het is opnieuw de N-VA die de sleutel tot het aanblijven van Michel II op zak heeft.