Journalisten van openbare omroep RAI in Italië staken tegen "verstikkende controle van regering-Meloni"

De staking bij de RAI gaat uit van Usigrai, de vakbond die 1.600 van de 2.000 journalisten bij de RAI vertegenwoordigt. Verschillende andere journalistenvakbonden steunen de actie.

In een video die ze delen op de sociale media, leggen de RAI-journalisten uit waarom ze vandaag het werk neerleggen:

Werknemers die met pensioen of zwangerschapsverlof gaan worden niet vervangen, waardoor de druk op de werknemers toeneemt. Er worden geen publieke selecties uitgeschreven om nieuwe krachten in dienst te nemen. Tijdelijke medewerkers en uitzendkrachten krijgen geen vast contract. Het zijn enkele van de grieven die de vakbond op tafel legt.

Daarnaast klagen de journalisten de toenemende politieke inmenging in de openbare omroep aan. Ze hekelen de "verstikkende controle" die de uiterst rechtse regering van premier Giorgia Meloni op de RAI zou uitoefenen. 

Discussies over politieke beïnvloeding bij de RAI zijn op zich niet nieuw. Dat een nieuwe Italiaanse regering nieuwe directeuren benoemt bij de openbare omroep, is niet ongebruikelijk en heeft al eerder tot kritiek geleid.

Maar sinds Meloni aan de macht is, is de ongerustheid over inmenging sterk toegenomen. Verschillende programmamakers zijn opzijgezet of zelf opgestapt uit onvrede met groeiende bemoeienis vanuit de regering. 

De druppel die de emmer deed overlopen, was een incident dat 2 weken geleden deining veroorzaakte. Een kritische monoloog van Antonio Scurati, auteur van een reeks historische romans over de fascistische dictator Benito Mussolini, werd net voor de uitzending geweerd door de RAI. De monoloog was geschreven naar aanleiding van 25 april, de dag waarop Italië de bevrijding van het fascisme herdenkt. 

In zijn tekst zegt Scurati dat het fascistische bewind zich bediende van systematisch, niet van occasioneel politiek geweld. "Zullen de erfgenamen van deze geschiedenis dat eindelijk erkennen?", vraagt hij, verwijzend naar Fratelli d'Italia (Broeders van Italië), de partij van Meloni die wortels heeft in het fascisme. Om dan zelf te antwoorden. "Alles lijkt er helaas op te wijzen van niet." 

Zowel Meloni als de RAI hebben ontkend dat de monoloog is geschrapt om politieke redenen. Zij halen economische redenen aan: Scurati zou voor zijn monoloog 1.800 euro hebben gevraagd.

De journalisten zien dat anders. Voor hen is het incident een zoveelste voorbeeld van censuur, en van de "verstikkende controle" die de regering op de RAI uitoefent. "De RAI moet een spreekbuis van de regering worden", klagen ze aan.  

"We verliezen liever 1 of meer dagen loon dan onze vrijheid", zeggen ze in de video die ze hebben verspreid. "We zijn ervan overtuigd dat de vrijheid en autonomie van de openbare omroep waardevol is voor allen. En de RAI is van ons allemaal."   

De directie van de RAI heeft gereageerd met een eigen video, die dubbel zo lang is als die van de stakende journalisten, en waarin ze de harde toon niet schuwt. In de video zegt ze dat de journalisten "helemaal niet staken om de rechten van de werknemers te verdedigen, maar uit politieke en ideologische beweegredenen."

De directie van de RAI herhaalt dat er in de kwestie-Scurati geen censuur is gepleegd en verzoekt de vakbond Usigrai om "te stoppen met het verspreiden van nepnieuws dat schade toebrengt aan het imago van het bedrijf." 

"Als ze geen argumenten heeft, komt de directie met de aloude beschuldiging van politieke beweegredenen en verspreiden van nepnieuws" reageert de journalistenvakbond. "Dat is een bijzonder zware aantijging aan het adres van de journalisten van de RAI, bedoeld om een hele beroepscategorie in diskrediet te brengen."

De RAI is niet de enige openbare omroep in Europa die onder druk staat. In Slovakije zijn duizenden mensen de laatste weken herhaaldelijk op straat gekomen om te protesteren tegen de plannen van de populistische regering van premier Robert Fico om de openbare omroep te ontmantelen. 

Volgens het wetsontwerp wordt de bestaande omroep RTVS afgeschaft om plaats te maken voor een nieuwe, die STVR zal heten. De nieuwe omroep moet "ondubbelzinnig nationaal en staatsvormend" zijn. De regering verwijt de medewerkers van de huidige omroep "vooringenomen en activistisch" te zijn.

Slovakije gaat de kant op van buurland Hongarije, waar premier Viktor Orbán de media in zijn greep heeft. Sinds hij in 2010 aan de macht kwam, maakte hij er werk van om van de openbare omroep een propagandakandaal voor zijn Fidesz-partij te maken. Honderden medewerkers werden ontslagen en vervangen.

Iets soortgelijks deed zich de voorbije jaren voor in Polen. Daar heeft de nieuwe regering van Donald Tusk intussen het volledige directieteam van de openbare omroep ontslagen omdat die was uitgegroeid tot een spreekbuis van de vorige regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid. Het ontslag lokte felle reacties uit.

Dichter bij huis, in Nederland, heeft Geert Wilders zich altijd uitgesproken als een tegenstander van de openbare omroep, die hij verwijt alleen maar bezig te zijn met "klimaatpaniek en diversiteitspropaganda".

De overwinning van zijn radicaal-rechtse Partij voor de Vrijheid bij de parlementsverkiezingen, heeft tot onrust geleid bij de NPO, want in het verkiezingsprogramma staat dat de financiering van de openbare omroep moet worden stopgezet. 

Ook bij ons hebben berichten over politieke inmenging vanwege de Vlaamse regering op de programmatie van de VRT de voorbije weken vragen opgeroepen.