Non-conformist, bijter, grote bek,...: Amsterdam eert met krop in de keel terminale burgemeester van der Laan

Aan het huis van Eberhard van der Laan (62) kwamen gisteren honderden mensen samen om hem te eren. De burgemeester van Amsterdam heeft maandag in een brief laten weten dat zijn kanker uitbehandeld is en heeft zich ziek gemeld. De stad steunt Van der Laan. Nog nooit hebben de Amsterdammers zo van hun burgervader gehouden. “Mochten er burgemeestersverkiezingen zijn, dan zou Van der Laan een communistische score halen”, zegt Rutger Groot Wassink, de fractieleider van GroenLinks in Amsterdam.

Van der Laan houdt met hart en ziel van zijn stad. Amsterdam komt altijd op de eerste plaats. Reinier Van Dantzig, de fractieleider van D66, herinnert zich hoe Van der Laan, na een oogoperatie, nog met een lapje op zijn oog naar de plaatselijke universiteit trok die door studenten was bezet, om er met hen te praten. “Hij had een tomeloze inzet voor de stad en dat zagen de Amsterdammers.”

Het Hofnarretje

Van der Laan pakte de problemen aan. Amsterdam veilig maken, was een van zijn prioriteiten. Hij maakte een plan om hardnekkige jonge recidivisten aan te pakken, breidde het cameratoezicht uit en liet zelfs speciale wooncontainers optrekken voor de Aso’s, de Asocialen in de stad. Op dat vlak is hij een VVD-burgemeester, zei iemand over Van der Laan, de politicus die zijn leven lang de PvdA heeft gediend.

Van der Laan is een erudiet bijtertje die bikkelharde discussies voerde. “Je moest je dossiers kennen, want hij bestrafte elke fout onmiddellijk”, zegt D66’er Van Dantzig.

Maar het is vooral door zijn persoonlijkheid dat de Amsterdammers Eberhard van der Laan in het hart sloten. Dat gebeurde al vrij snel, enkele maanden nadat hij de sjerp had aangesnoerd. Toen bekend raakte dat een van de medewerkers van de crèche Het Hofnarretje kinderen had misbruikt, koos Van der Laan resoluut de kant van de ouders. In de gemeenteraad zei hij: “De grote ellende die veel ouders dragen, kunnen wij niet verzachten. Wij kunnen hen wel helpen die te dragen.” Met die empathische woorden, en zijn kordate aanpak, won hij de Amsterdammers voor zich. “Hij toonde dat hij een mens was, geen bureaucraat”, zegt Rutger Groot Wassink.

Pyjamaatjes

Amsterdam houdt van Van der Laans branie. Zo liet hij in 2013 als burgemeester van Amsterdam weten dat hij geen tijd had om de Russische president Vladimir Poetin te ontvangen. Hij was veel te druk bezig met een regenboogspandoek op te hangen. “Dat iemand in die functie zo’n non-conformist is, vonden de Amsterdammers prachtig”, zegt Groot Wassink.

Van der Laan zette als burgemeester soms ook een grote bek op. Toen hij door de Ajaxsupporters in 2012 werd uitgejouwd omdat hij de jaarlijkse huldiging naar het Arenapark had verplaatst wegens het wangedrag van hooligans het jaar voordien, zei hij vanop het podium: “Ik wil er wel op wijzen dat ik al een seizoenskaart had toen jullie allemaal nog naar Sesamstraat keken in jullie pyjamaatjes.”

Misschien zou Job Cohen, de vorige burgemeester van Amsterdam, zulke woorden niet gesproken hebben. Hij was, volgens Groot Wassink, veel gereserveerder. “Cohen is meer een regent, Van der Laan is een man van het volk, die graag een frietje op straat eet.”

De Baarsjes

Nochtans is Van der Laan niet in Amsterdam en niet onder het volk opgegroeid. Als zoon van een huisarts in het landelijke Rijnsburg heeft hij rechten gestudeerd en vervolgens als advocaat gewerkt. Maar toen hij zich in de jaren negentig in de Amsterdamse politiek engageerde, ging hij in de volkswijk De Baarsjes wonen. Toen een tegenstander van de PvdA hem verweet bon chic, bon genre te zijn, riep hij: “Flikker toch op, ik woon in De Baarsjes.” Voor Groot Wassink heeft van der Laan meer Amsterdams bloed dan vele inwoners.

Door zijn oprechtheid en zijn integriteit werd het programma Zomergastenafgelopen zomer een prachtig persoonlijk testament. Het was maanden tevoren opgenomen, want iedereen wist dat Van der Laan vecht tegen longkanker. In enkele cafés konden de Amsterdammers op grote voetbalschermen het drie uur durende praatprogramma volgen. Ze zaten eivol.