Microplastics blijken zowat overal aanwezig, ook in teelballen: ‘Ze dringen makkelijk overal door’

Wat hebben de onderzoekers precies aangetoond?

“Ze hebben 23 paar menselijke teelballen van overleden mannen en 47 paar teelballen van gecastreerde honden onderzocht op de aanwezigheid van microplastics. Uit de studie blijkt dat er in elk staal microplastics aanwezig zijn. Dit is een nieuwe ontdekking. Tot nu toe was de aanwezigheid van microplastics aangetoond in de placenta, bloed, moedermelk en darmweefsel.

“Tegelijk ligt deze bevinding in lijn met het bestaande onderzoek. Microplastics blijken namelijk zowat overal aanwezig. Ze dringen makkelijk overal door, zowel in de natuur als in ons lichaam.”

De onderzoekers van deze studie wijzen op een verband met lagere spermaproductie. Hoe zit dat precies?

“Ze hebben het aantal zaadcellen in de teelballen van de honden geteld. Daaruit blijkt dat de teelballen met de meeste microplasticdeeltjes het laagste aantal zaadcellen hebben. De analyse kon niet uitgevoerd worden op de menselijke teelballen omdat die al te lang bewaard waren.”

Bewijst dit dat microplastics de spermaproductie aantasten, een probleem dat al langer bekend is?

“Deze studie toont een verband aan tussen microplastic in de teelballen en minder zaadcellen. Maar het is een van de eerste studies die dit aantonen. Er is dus meer onderzoek nodig om van stevig bewijs te spreken. Het onderzoek naar microplastics zit nu nog in de fase van het vaststellen waar deze deeltjes allemaal belanden. Dit blijkt zo’n beetje overal te zijn. De volgende onderzoeksfase gaat over de schadelijkheid van deze deeltjes zelf. Over dit aspect hebben we nog niet voldoende kennis om grote conclusies te trekken.

“Wat we wel zeker weten is dat bepaalde hormoonverstorende stoffen de vruchtbaarheid en dus ook het aantal zaadcellen kunnen schaden. En die stoffen, zoals de hormoonverstorende bisfenolen en pfas, zitten vaak op microplastics. Deze nieuwe resultaten sluiten hierbij aan. Als het specifiek gaat over de gezondheid van de teelballen, weten we ook dat teelbalkanker nu vijf keer vaker voorkomt dan in 1960, en dit wordt toegeschreven aan die hormoonverstoorders.”

Kunt u voorbeelden geven van producten waarin hormoonverstorende stoffen aan microplastics gebonden zijn?

“Denk aan een filmlaag op gordijnen met brandvertragers in verwerkt om de stof brandwerend te maken, bisfenolen die in plastic zitten om het soepel te houden, pfas om plastic waterafstotend te maken, zoals in regenjassen of stoffen in cosmetica.”

Het zou kunnen dat niet zozeer de microplastics zelf, maar vooral de stoffen die eraan gebonden zijn de vruchtbaarheid verstoren?

“Inderdaad, al suggereert het bestaande onderzoek dat het wellicht een combinatie van beide is: de deeltjes en stoffen die er vaak aan gebonden zijn kunnen beide een negatieve impact op de gezondheid hebben. We weten bijvoorbeeld ook dat fijnstofdeeltjes op zichzelf ontstekingsreacties veroorzaken. Dit geldt waarschijnlijk ook voor microplastics. Tegelijkertijd is bekend dat de stoffen die vaak aan de microplastics gebonden zijn dus de vruchtbaarheid kunnen verstoren. De microplastics fungeren dan vooral als een transportmiddel die stoffen tot diep in ons lichaam.”

Eén definitieve verklaring voor de slechtere kwaliteit van het sperma is er nog niet?

“Nee, maar dat komt wellicht doordat er niet één oorzaak is. Onderzoek dat wij deden met het Steunpunt Gezondheid en Milieu toont bijvoorbeeld dat vruchtbaarheidsproblemen bij mannen worden veroorzaakt door een ondertussen verboden brandvertrager en een verboden pesticide. Die zorgden voor minder zaadcellen. Over de microplastics zelf en hun rol als transportmiddel is nu meer onderzoek nodig.”