Zolang de oorlog in de Gazastrook duurt, moet de UGent haar samenwerkingen met Israëlische universiteiten stopzetten, dat vinden de actievoerders van Ghent Students For Palestine en End Fossil Gent. Zij bezetten nog tot en met woensdag een universiteitsgebouw.

Ook de Universiteit Antwerpen heeft verschillende samenwerkingen lopen met Israëlische onderwijsinstellingen. Op dit ogenblik gaat het om veertien samenwerkingsverbanden met onder meer de universiteit van Tel Aviv en met de Ben-Gurion Universiteit. Twee van die samenwerkingen worden door het (Vlaams) Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FWO) gefinancierd. De overige samenwerkingen kaderen binnen Europese onderzoeksprogramma’s, worden dus door Europa gefinancierd en zijn in samenwerking met nog andere internationale universiteiten.

Het gaat onder andere om onderzoek naar een duurzame agro-ecologische transitie, naar RNA processing voor anti-kanker immuuntherapie of een onderzoek van de faculteit Letteren en Wijsbegeerte naar ‘Literaturen zonder grenzen’.

Mensenrechtentoets

Het verbreken van die internationale banden, is volgens de UAntwerpen geen goede zaak. Maar ze houdt wel degelijk rekening met de mensenrechten bij het opzetten van samenwerkingen, zegt woordvoerder Peter De Meyer.

“Om te beginnen hakte Europa voor vier landen de knoop voor ons door: Europese universiteiten mogen niet samenwerken met instellingen in Iran, Noord-Korea, Rusland en Wit-Rusland.” Voor alle andere samenwerkingsverbanden werd in 2019 in Vlaanderen de Mensenrechtentoets uitgewerkt.

“Als we een samenwerking wel op het niveau van een land zouden beoordelen, zouden er heel wat landen zijn waarmee we niet in zee kunnen gaan. Kijk bijvoorbeeld naar China en de Oeigoeren, kijk naar de honderdduizenden slachtoffers die al gevallen zijn in de verschrikkelijke conflicten in Ethiopië en Oost-Congo”

Herman Van Goethem

Rector

Een commissie binnen de universiteit hanteert die toets bij het beoordelen van ingediende dossiers. Er wordt dan onder meer gekeken of de partneruniversiteit betrokken is bij het schenden van mensenrechten en of het gezamenlijk project kan leiden tot mensenrechtenschendingen. “En indien nodig wordt Staatsveiligheid betrokken.”

“We kijken altijd naar de universiteit an sich, nooit naar het regime in een land”, aldus De Meyer. “Zo werd onlangs de studentenuitwisseling met de Israëlische Bar Ilan-universiteit stopgezet door onze faculteit Rechten. We bekijken geval per geval. Voorstanders van een algemene academische boycot vergeten al snel dat je op die manier ook de kritische interne stemmen fnuikt en afsluit van democratische samenwerkingen. Dat kan nefast zijn.”

“Als we een samenwerking wel op het niveau van een land zouden beoordelen, zouden er heel wat landen zijn waarmee we niet in zee kunnen gaan”, stelt rector Herman Van Goethem. “Kijk bijvoorbeeld naar China en de Oeigoeren, kijk naar de miljoenen slachtoffers die al gevallen zijn in de verschrikkelijke conflicten in Ethiopië en Oost-Congo.”

Natuurlijk spelen er ook wetenschappelijke en economische belangen mee. “Stap je als enige universiteit uit een internationaal onderzoeksproject, dan loop je het risico dat je door je onderzoekspartners en Europa als ‘onbetrouwbaar’ wordt beoordeeld en dat kan gevolgen hebben voor de samenwerking in en financiering van toekomstige projecten”, aldus De Meyer.

“We krijgen politiek getinte kandidaturen binnen van studenten die via deze weg iets willen veranderen. Dat is een nieuw verschijnsel. Studenten voelen zich niet gehoord. Er is een gebrek aan een open dialoog. Daar willen we iets aan veranderen, maar het is moeilijk”

Laurens Verhaegen

Voorzitter van de studentenraad van de UAntwerpen

Voorlopig geen grote studentenprotesten

Hoewel studenten in Antwerpen (nog) geen universiteitsgebouwen bezetten zoals dat in Gent gebeurt, zorgt de oorlog in Gaza ook hier voor verdeeldheid, zegt Laurens Verhaegen, voorzitter van de studentenraad van de UAntwerpen. “We krijgen bijvoorbeeld politiek getinte kandidaturen binnen van studenten die via deze weg iets willen veranderen. Dat is een nieuw verschijnsel. Studenten voelen zich niet gehoord. Er is een gebrek aan een open dialoog. Daar willen we iets aan veranderen, maar het is moeilijk. We horen vooral de activistische stemmen, zowel de pro-Palestijnse als de pro-Israëlische.”

Zo houden pro-Palestijnse studenten al een hele tijd wekelijks sit-ins in zowel de Universiteit Antwerpen als op hogeschool KdG. Die sit-ins worden ondersteund door Comac, de studentenbeweging van PVDA. “Wij vragen om een academische boycot en willen vooral meer transparantie over de samenwerkingen met Israëlische universiteiten”, zegt voorzitter van Comac Antwerpen Celine Gumus. “Op die transparantie wachten we nu al een hele tijd. Komt die er niet, dan bekijken we welke acties we nog kunnen voeren.”