48 jaar Philips Hasselt: van cassette-recorder tot competentiecentrum voor cd-technologie

In die 48 jaar had Philips de site langs de Kempische Steenweg uitgebouwd met meer dan 10.000 m² bedrijfsruimte. De uitbouw startte in 1954. Het historische contract tussen Philips en de stad Hasselt werd getekend op 2 maart 1954. Daarin engageert de elektronicaproducent zich tot de oprichting van een fabriek waar binnen drie jaar 500 werknemers werk zouden vinden. Philips koos voor Hasselt omdat in de streek nog veel hardwerkende en relatief goedkope arbeidskrachten op overschot waren.

Nog voor de gebouwen aan de Kempische Steenweg klaar waren, kwam de productie al op gang in de oude keramiekfabriek in de Badderijstraat in Hasselt. Daar monteerden ze toen al platenspelers, platenwisselaars en luidsprekers. De eerste platenspeler van Philips Hasselt is de AG 2004. (zie foto) Die kon vinylplaten afspelen op snelheden van 33, 45 en 78 toeren. Een succesvolle zet van Philips dat voluit inzette op de opkomende muziekindustrie. Zo werd er ook gestart met de productie van andere muziekdragers en toebehoren: luidsprekers en bandrecorders, met spoelen van 5 inch.

In het najaar van 1956 werden de productiehallen en kantoorgebouwen aan de Kempische Steenweg feestelijk geopend. Toen al had Philips de beloofde 500 werknemers aan de slag. Enkele jaren later waren er dat al meer 2.000, vooral jonge vrouwen. Ze werden verleid door het aantrekkelijke beloningssysteem waarbij ze bovenop hun basisloon nog een premie kregen voor meerprestaties in de productie.

Ter ere van de Philips-vrouwen is in Hasselt een standbeeld opgericht op het Leopoldplein: ‘The Woman is Perfected’ van kunstenares Irène Judong. De vrouwen stonden symbool voor de strijd om meer gelijkheid tussen man en vrouw op de arbeidsmarkt. De Philips-vrouwen legden mee de basis voor de shoppingstad. Ze gebruikten hun premies om zichzelf eens te trakteren in de Hasseltse winkels.

Uitvindingen

De Hasseltse Philipsvestiging was de eerste buiten Eindhoven die geproduceerde producten ook zelf mocht ontwerpen. In 1961 kwam er een onderzoeks- en ontwikkelingslaboratorium. Er werden ook fabriekshallen opgetrokken voor de productie van kunststof onderdelen en netsnoeren voor de elektrische apparaten. De opvallende schotelvormige watertoren werd toen ook gebouwd.

De ingenieurs van Philips Hasselt waren hun tijd vooruit. Soms braken hun uitvindingen pas veel later door in de wereld. De eerste grote uitvinding van Philips Hasselt was in 1963 de compact-cassette met cassette-recorder en cassette-speler. (zie foto) Dat was meteen een schot in de roos. Het wereldsucces van de ‘cassetjes’ zorgde voor de groei en de bloei van de Hasseltse vestiging met een personeelspiek van meer dan 5.000 werknemers in de jaren 70. Midden jaren 60 ontwikkelde Philips ook de Philicorda, een elektronisch orgel. Om het orgel op zijn muziekweergave te testen, zakte de Vlaamse musicus Armand Preud’homme geregeld naar de fabriek af.

Tijdens de succesjaren van de Hasseltse site verruilden de vrouwen hun groen lange schort voor een modieuze roze overgooier. In de productieafdelingen schakelden ze in 1973 over van de lopende band naar kleine groepen van 8 tot 10 personen. Het was toen ook dat de eerste afslankingen gebeurden, door de oliecrisis. Ook de concurrentie uit lage loonlanden speelden Philips parten.

Compact disc

Vanaf midden jaren 70 breidde Hasselt zijn assortiment Philips-producten uit met wekkerradio’s en draagbare radio’s. Met de ontwikkeling en productie van de compact disc in 1983 kende de vestiging weer een heropleving. Het was een nieuwe technologie waarbij een laserstraal de digitale gegevens van een blinkend schijfje kon lezen. De cd-technologie vond zijn basis in de videoplatenspeler die in Hasselt werd bedacht, maar die kwam te vroeg op de markt.

Hasselt haalde de opdracht voor de cd binnen omdat er hoge kwaliteit werd geleverd. Koning Boudewijn kwam kennismaken met de nieuwigheid tijdens een bezoek aan de fabriek op 9 april 1984. De cd-speler werd weer een succes van wereldformaat en dit leidde tot de aanwerving van 2.000 nieuwe werkkrachten in een jaar tijd. In 1986 werkten op de Hasseltse site weer meer dan 4.000 mensen.

De cd-i, de interactieve compact disc, brak nooit door. Ook al werd er hopen geld in de marketing gestoken om de cd-i te promoten voor games en als ondersteunend medium voor leeropleidingen. Daarna volgde nog de cd-romspeler. Eind jaren 80 hadden ook andere elektronicaproducenten dergelijke producten op de markt. De ontwikkelingen volgen elkaar snel op met de cd-rw (rewritable) om zelf gegevens op te slaan. Philips verliest zijn voortrekkersrol. De Aziaten zijn vaak sneller, vernieuwender en beter. Het Eindhovense moederbedrijf beslist om het aantal personeelsleden terug te brengen tot minder dan 1.000.

Saneringen en concurrentie

De Hasseltse site wordt midden jaren 90 omgevormd tot een kenniscentrum van nieuwe producten voor optische opslag van gegevens. Ze onderzoeken en ontwikkelen er alle opvolgers van de cd- en dvd-spelers. De massaproductie wordt overgeheveld naar de Philipsfabrieken in lageloonlanden in Oost-Europa en in Azië. De productiehallen van handenarbeidsters worden omgevormd tot ontwikkelingscentra voor hooggekwalificeerde technici en ingenieurs. De nieuwe innovatieve missie deed het personeelsaantal in 1998 nog verdubbelen van 1.100 naar 2.300. Maar de hoogtechnologische vestiging in Hasselt kon de concurrentie met Azië niet aan. Daar speelden ze sneller en goedkoper op de bal.

De afdeling Philips Optical Storage sloot in 2003 na jaren verlies. Het ontwikkelingscentrum werd overgeplaatst naar Taiwan. De grote sluiting van de fabriek werd aangekondigd op 3 december 2002. Een schok voor Limburg. Er werkten toen nog 1.400 mensen. In Hasselt verdween dan ook de afdeling CFT, het Centre for Industrial Technology. Daar ontwikkelden ze apparaten voor het data-gebeuren. De printplatenafdeling werd verkocht aan het Amerikaanse Jabil. Daar konden 240 werknemers aan de slag blijven.

Na het vertrek van Philips is de site ontwikkeld tot moderne tech campus voor innoverende bedrijven. Dit gebeurde onder impuls van het Autonoom Gemeentebedrijf van Hasselt en de Limburgse Reconversiemaatschappij. De site kreeg in 2013 de naam Corda Campus en velen herkennen het bedrijventerrein aan het indrukwekkend hellend groendak . Er staan nu moderne kantoorgebouwen naast de historische fabrieksgebouwen van Philips. Het doel is om op termijn opnieuw 5.000 mensen tewerk te stellen.