De praktische gevolgen van de ‘shutdown’, die op 22 december begon, laten zich steeds duidelijker voelen. Zo’n 800.000 federale werknemers hebben hun maandloon niet gekregen. Meer dan de helft onder hen moet gewoon onbetaald verder werken, omdat ze essentiële taken verrichten. 350.000 werknemers zitten gedwongen onbetaald thuis.

Zodra er een begrotings­akkoord is gesloten, wordt al dat overheidspersoneel weer uitbetaald. Hun achterstallige loon krijgen ze ook terug. Daarvoor is vorige week een wet goedgekeurd. Maar wanneer dat geld wordt betaald, dat blijft de grote vraag.

Minder vraagtekens zijn er rond het salaris van president Donald Trump en de leden van het Congres - het Huis van Afgevaardigden en de Senaat. Volgens de Amerikaanse grondwet bepalen de leden van het Congres hun salaris namelijk zelf, buiten de reguliere begroting om. Wanneer de begroting dus niet wordt aangenomen, en de overheid zoals nu het geval is in ‘shutdown’ gaat, dan is er nog steeds een wettelijke basis om de salarissen van de parlementsleden uit te betalen.

Donatie aan goede doelen

Voor de president geldt een gelijkaardige regeling, die eveneens grondwettelijk is vastgelegd. Artikel 2 van die grondwet bepaalt dat het Congres niet kan komen aan het salaris van de president tijdens diens ambtstermijn. De president is daardoor steeds verzekerd van een salaris, ook tijdens een shutdown.

Wat een president vervolgens doet met dat geld, is een andere zaak. Tijdens zijn kiescampagne in 2016 beloofde Trump meermaals dat hij zijn salaris - zo’n 400.000 Amerikaanse dollar per jaar - niet hoeft, en zou doneren aan goede doelen. Een belofte die hij overigens is nagekomen. Zo doneerde Trump zijn salaris voor het tweede kwartaal van 2018 aan een vereniging die zich inzet voor oorlogsveteranen. Hij treedt daarmee in de voetsporen van John F. Kennedy en Herbert Hoover, die hun volledige salarissen ook plichtsgetrouw schonken aan goede doelen.

Slechte pr

Dat de parlementsleden de gevolgen van een shutdown niet persoonlijk voelen, kan bezwaarlijk goede pr worden genoemd. En dat beseffen ze ook zelf. De voorbije jaren hebben ze daarom meerdere pogingen ondernomen om ook hun lonen te bevriezen wanneer de overheid op slot gaat. In 2011 nam de Senaat zelfs al het wetsvoorstel aan dat dat moest regelen, maar uiteindelijk werd het toch verworpen in het Huis.

De Democratische Alexandria Ocasio-Cortez rakelde de discussie weer op door eind December in een tweet te stellen dat de parlementsleden tijdens een shutdown ‘evenmin recht hebben op een salaris’. Dat idee in de praktijk brengen, zou echter ook weer heel wat voeten in de aarde hebben. In de Amerikaanse grondwet staat namelijk dat parlementsleden de regels rond hun salarissen enkel vlak na een verkiezing kunnen wijzigen. Ten vroegste dus pas na de verkiezingen van 2020 - en tegen dan is de huidige shutdown hopelijk al achter de rug.