Waarom geen controle? Omdat dingen op deze manier zijn geregeld in Italië

Het was nog goed bedoeld ook. Laten we nu nog eventjes wachten tot na de zomervakantie met het langdurige herstel van de bretels waaraan de Ponte Morandi van Genua hangt, of hing, moet je sinds dinsdag zeggen. Dat de kabels waaraan de kolossale brug van bijna twee kilometer lengte hing nodig vervangen moesten worden, was al lang bekend. Men zou er direct na de zomervakantie in september mee beginnen, het geld lag klaar, 20 miljoen en het zou wel een dikke twee jaar gaan duren. Weliswaar is de zomervakantie het drukste en dus gevaarlijkste verkeersmoment van het jaar, maar waarom zou de brug Morandi na 51 jaar trouwe dienst nu ineens precies tijdens de zomervakantie instorten?

"Diametraal tegenover natuurlijke calamiteiten bevindt zich de wetenschap", was de reactie van Renzo Piano (80), waarschijnlijk de meest succesvolle architect ter wereld en geboren in Genua. "Italië is een land van grote bouwers en geniale ontwerpers. Maar één klein dingetje zien we altijd weer over het hoofd, omdat we het te saai en te vermoeiend vinden. Dat dingetje heet diagnostiek, en het komt lang vóór het hoofdstuk onderhoud, waar we ook al niet in uitblinken. In de medische wetenschap kun je niets zonder een diagnose. Wat wil je voor onderhoud plegen aan een lichaam als je de diagnose niet hebt gesteld? Hoe kun je weten of je een medicijnkuur, een operatie, of gewoon wat rust nodig hebt? Welnu, bruggen, huizen, wegen, kun je diagnosticeren exact zoals een lichaam. En het zou mooi zijn als de afschuwelijke ramp die zich nu weer heeft voltrokken en waar we helemaal niet verbaasd over hoeven te zijn het einde zou betekenen van de obscure Italiaanse middeleeuwen. Van de mannen met de natte vingers in de lucht en het 'volgens mij moet het zo'. Er is een wetenschappelijke meetmethode, we ontwerpen er zelf nota bene de apparatuur voor, laten we ze eens gaan gebruiken!"

De analyse van Renzo Piano, die er toch verstand van zal hebben, is een analyse waar Italianen niet van houden. En trouwens nergens vinden ze het fijn om na een enorme ramp met tientallen doden en vele dakloze families (311) herinnerd te worden aan het feit dat het allemaal voorkomen had kunnen worden. Dan toch liever de natuurlijke calamiteit, waar het smalle, steile en hoge Italië ook al zo in grossiert. Aardbevingen, zondvloeden, modderstromen, kunnen wíj er iets aan doen!?

Maar ook hier helpt Renzo Piano herinneren aan een aantal dingen die iedereen eigenlijk al lang weet.

"Genua is een schitterende, maar ook zeer fragiele stad, ingeklemd tussen de zee en bergen die onmiddellijk steil de hoogte in gaan. Het gebied is verticaal, zeer rotsachtig, met een zeer diepe zeebodem en een eigenlijk altijd geagiteerde zee die onophoudelijk op de rotsen beukt. Maar topografie is een feit, geen zondebok. Met topografie moet en kun je rekening houden. Genua is een havenstad die het loodzware verkeer dat dagelijks op en neer davert niet voor eeuwig over de weg kan laten gaan. Trein- en bootvervoer, hoe makkelijk kan het zijn? En toch is het nooit bespreekbaar geweest."

Heeft het nog zin om in het licht van deze feiten te ruziën of het nu wel of niet juist is dat de grote autowegen van Italië in handen zijn van één bedrijf, de ANAS, ofwel van de familie Benetton, het bedrijf van de gekleurde truitjes en snuitjes? Natuurlijk is het niet juist als één bedrijf alle belangrijke snelwegen van Italië (bijna zesduizend kilometer) naar eigen goeddunken mag beheren en uitbaten. Controle was er niet, als de ANAS zei dat het goed was, was het zo. Er kwam geen objectief staatsorgaan aan te pas, terwijl het toch de minister van transport is die de concessie voor de ANAS verleent.

Waarom geen controle? Waarom zijn ze nu pas allemaal wakker geschrokken?

Omdat dingen op deze manier zijn geregeld in Italië. Er valt nog een hele hoop meer te ontdekken. Meestal gaat het goed, maar ook redelijk vaak gaat het fout. Zo blijken nu honderden tunnels en bruggen over de hele laars (tweeduizend kilometer lengte) niet echt veilig te zijn, zo niet zelfs gevaarlijk. Nu interesseert het iedereen eventjes. Maar voor hoe lang?