Onderbenen soldaten Slag bij Waterloo opgegraven in boomgaard
Archeologen hebben menselijke beenderen gevonden in Mont-Saint-Jean, een plaatsje bij Waterloo, waar tijdens de beroemde slag een veldhospitaal gevestigd was. Het gaat om vier onderbenen, die waarschijnlijk geamputeerd zijn in het veldhospitaal en vervolgens begraven. Dergelijke vondsten zijn uitzonderlijk: de laatste jaren is op het slagveld slechts één volledig skelet gevonden, hoewel er bij de Slag bij Waterloo tienduizenden soldaten het leven hebben gelaten.
Enkele dagen geleden ontdekten vrijwilligers van de liefdadigheidsorganisatie 'Waterloo Uncovered' met metaaldetectoren een signaal dat wees op de aanwezigheid van een groot metalen voorwerp in een boomgaard in het plaatsje Mont-Saint-Jean. Het voorwerp werd prompt opgegraven door een team van archeologen, studenten en veteranen, en het bleek in zeer slechte staat te zijn, eigenlijk was het meer een verzameling van metalen fragmenten. Mogelijk gaat het om een munitiekist, zeker is dat echter niet.
Het team groef ook in de buurt van de metalen stukken en deed daarbij een verbazingwekkende ontdekking: het bot van een menselijk been. Waterloo Uncovered nam daarop contact op met de plaatselijke autoriteiten en met forensische pathologen om er zeker van te zijn dat de overblijfselen niets te maken hadden met een recente begrafenis.
Toen dat zo bleek te zijn, werd het werk voortgezet en toen de opgravingssleuf werd uitgebreid, vond men een ander bot van een been. Enkele dagen later werd er nog een gevonden, en twee dagen geleden nog een.
In totaal heeft Waterloo Uncovered nu dus vier botten van menselijke onderbenen gevonden in een klein gebied in de boomgaard. De plaats waar ze werden gevonden lijkt volgens de organisatie een gebied te zijn geweest waar de in het Britse veldhospitaal geamputeerde ledematen weggegooid of mogelijk begraven werden. Eén been vertoont sporen van een zeer ernstige verwonding, wat het aannemelijk maakt dat het geamputeerd zou zijn, en het been dat het laatst ontdekt werd, lijkt boven de knie sporen te vertonen van de amputatiezaag van een chirurg.
Massagraven en brandstapels
Waterloo Uncovered is een project dat opgezet is door twee Britse Afghanistan-veteranen met posttraumatisch stresssyndroom. Het project geeft veteranen sinds 2015 de kans opgravingen te verrichten op het slagveld van Waterloo onder leiding van archeologen, en het is de eerste keer dat er bij opgravingen van Waterloo Uncovered menselijke resten worden gevonden.
Die worden dan ook slechts zelden gevonden op het slagveld van Waterloo. Hoewel er naar schatting 25.000 Franse, 7.000 Pruisische en 15.000 geallieerde - Britse, Nederlandse en Hannoverse - soldaten gesneuveld zijn op het slagveld bij Waterloo, is er de laatste jaren slechts één volledig menselijk skelet gevonden.
Het gaat om een Duitse soldaat die toevallig ontdekt werd onder een parking bij de bouw van een nieuw museum in de buurt van de Leeuw van Waterloo in 2012. Uit een houten kist met een monogram die met hem begraven was, leidt men af dat het waarschijnlijk gaat om soldaat Friedrich Brandt uit Hannover, en waarschijnlijk is hij snel begraven op de plaats waar hij gesneuveld is, wat uitzonderlijk is.
De 20.000 lichamen die op het eind van de slag verspreid lagen over het slagveld, werden op verschillende manieren opgeruimd, zo zegt Waterloo Uncovered.
Veel soldaten werden begraven in massagraven, een klein aantal anderen, zoals soldaat Brandt, werden in individuele graven ter aarde besteld op de plaats waar ze gestorven waren. In een paar zeldzame gevallen werden lichamen overgebracht naar begraafplaatsen in en rond Waterloo of in Brussel, of werden de lichamen gerepatrieerd naar hun thuisland en hun familie. Dat laatste zal alleen het geval geweest zijn met hogere officieren, niet met gewone soldaten.
De lichamen die niet begraven konden worden, werden op grote brandstapels gelegd en verbrand.
'Waterloo-kunstgebitten'
Toch is het opvallend dat er van zo'n groot aantal lichamen zo weinig beenderen overblijven, en dat heeft een lugubere reden: het feit dat gemalen menselijke beenderen zeer geschikt zijn als meststof.
Volgens Waterloo Uncovered neemt men aan dat de beenderen van de gesneuvelde soldaten vanaf het midden tot het einde van de 19e eeuw verzameld werden door Engelse meststoffabrikanten, die ze verscheepten naar de haven van Hull. Vervolgens werden de beenderen vermalen, waarna ze terechtkwamen op de Britse velden als meststof.
Ook de tanden van de soldaten werden gebruikt, niet als meststof maar als kunstgebit. De tanden van de jonge, gezonde gevallen soldaten waren immers in een veel betere staat dan tanden die getrokken werden uit de lichamen van mensen die overleden waren aan een ziekte of door ouderdom, en van de tanden werden de toen zeer populaire 'Waterloo-kunstgebitten' gemaakt.
