De 30 opiniestukken die u móést lezen in 2018

#MeToo

30. Ik ben dat roepen, die obsceniteiten en ongewenste aanrakingen, en soms het geweld helemaal zat
Mensenrechtenactiviste Samira Atillah heeft na enkele nare ervaringen deze zomer een boodschap voor de ‘vieze mannetjes’.

“Het wordt hoog tijd dat al die vieze mannetjes, van eender welke buurt, van eender welke afkomst, in eender welke context, van Vlaanderen tot Brussel, hun ‘complimentjes’ voor zich en hun ‘handjes’ thuis houden. Het zijn ook geen complimentjes, het is grensoverschrijdend gedrag. Openlijk of clandestien.”

29. Ik heb Bart De Pauw niet aan het kruis genageld, schreeuwt het innerlijk in mij
“Het is niet fair dat u Bart De Pauw aan het kruis genageld hebt en dan nu uw mond houdt!’, zegt een journalist in een telefoontje aan Hilde Van Mieghem, naar aanleiding van de #MeToo-controverse rond theatermaker Jan Fabre. In haar column zinderen de woorden nog na. “Ik heb Bart De Pauw niet aan het kruis genageld, schreeuwt het innerlijk in mij, ik ben opgekomen voor de vrouwen. Maar beheerst antwoord ik, geen commentaar.”

Economie en technologie

28. Waarom ambachtelijkheid nepper dan nep is
“Voor kerst kreeg ik dit jaar een zelfgemaakte portefeuille, een scheerkwast en ruwe zeepblokken voor een meer ‘organische’ toiletervaring”, schreef Florian Deroo begin dit jaar. “De eindejaarsperiode maakte nog eens duidelijk dat ambachtelijkheid helemaal terug is. Maar de obsessie met handwerk en authenticiteit in mijn stedelijke consumptiecultuur onderlijnt vooral dat artisanale productie steeds verder staat van mijn dagelijks leven.”

27. Vroeg of laat stikken we in ons plastic
“We drukken op sociale media onze afkeur uit als we geconfronteerd worden met de zoveelste huiveringwekkende beelden van bevuilde oceanen en stikkende dieren”, stelt marketeer Yasmien Naciri vast. “Die verontwaardiging delen we veel minder als we op vakantie gaan naar landen op het Afrikaanse of Aziatische continent – de zones waar een groot deel van de Europese afvalberg (plastic en niet-plastic) eindigt.” Overheden blijven het probleem doorschuiven, en daar ondervinden we vroeg of laat de gevolgen van, vreest ze.

26. Waarom we beperkingen moeten opleggen aan wat superrijken met hun geld kunnen doen
Paul De Grauwe, professor aan de London School of Economics, meent dat er een probleem is met excentrieke miljardairs die in hun eentje beslissen waar ze hun geld aan spenderen. Waarom hij het een verspilling van middelen vindt als pakweg Amazon-baas Jeff Bezos een groot deel van diens 130 miljard aan menselijke kolonies wil spenderen, leest u in deze bijdrage van afgelopen voorjaar.

25. Laten we Amazon, Bol.com en Alibaba vermijden tijdens het kerstshoppen
Als u straks nog om kerstcadeautjes moet hollen, hebben wij drieledig advies voor u van VUB-professor internationale politiek Jonathan Holslag: “Eén: het mag af en toe wel wat minder zijn. Het gaat om de tijd die we met elkaar doorbrengen, om de kwaliteit en niet om de kwantiteit. Twee: laten we minstens de helft ‘Made in Europe’ kopen en minstens een geschenk ‘Made in België’. Drie: laten we Amazon, Bol.com, Alibaba en anderen vermijden.”

Jongeren en familie

24. Waar zijn ze, mijn pesters van weleer?
Ondanks alle sensibiliseringscampagnes en alerte leraren blijft pesten helaas een probleem van alle tijden. Auteur Saskia de Coster herinnert zich nog pijnlijk goed hoe ze destijds het slachtoffer werd van pesterijen. Maar waar zijn de pestkoppen van weleer nu, vraagt ze zich af. “Alsof die hele kudde pestbuffels snel naar de horizon van mijn jeugd gedenderd is, en dan in de optrekkende stofwolk over de rand van de aarde gevallen is.”

23. De paasvakantie is bijna voorbij. Thank God
Het is niet dat lerarenopleider, storyteller en mama Lies Cattersel de paasvakantie niet leuk vond. Eitjes rapen. Eitjes eten. En redelijk mooi weer. Maar haar stukje na veertien dagen vakantie klinkt veel jonge ouders vast bekend in de oren: “Na twee weken frullen en prullen, heb ik het gehad. Net als wandelen, schminken en verkleden. Of bakken: de cupcakes komen m’n oren uit. En zeven keer slijm maken, komaan, het toffe is er nu wel af.”

22. Lieve Jamie, ik hoop dat je zelf niet gelooft wat je schrijft
Copywriter en Fille Folle-oprichter Ilona Lodewijckx reageert op het boek van de Nederlandse influencer Jamie Li (31). Li stelt in haar boek Sexy, But Tired. But Sexy dat je als vrouw zin moet opwekken voor seks en het best je vriend iedere dag pijpt. Want mannen moeten nu eenmaal hun zaad kwijt. “Jouw uitspraken bevestigen jammer genoeg het giftige idee dat meisjes een uiterlijke huls zijn die het liefst gehoorzaam de benen spreidt wanneer gewenst”, antwoordt Lodewijckx.

Cultuur en media

21. Tesla in de ruimte: een onweerstaanbare en hoopvolle performance
In februari werd een kersrode Tesla Roadster van Elon Musk naar de planetoïdengordel geschoten. Dat was voor de Volkskrant-columnist Bert Wagendorp ‘zonder meer het mafste wat ik ooit had gezien’. “De gedachte dat Starman met één handje aan het stuur de komende miljard jaar in een ellips rond de zon zal blijven cruisen, is niet te bevatten”, schrijft hij enthousiast.

20. De rampzalige invloed van het personage dat wij kerstman noemen
Mogen wij u, met de feestdagen die voor de deur staan, aan deze bijdrage  van Hugo Matthysen over de kerstman herinneren? Ooit was Kerstmis terecht ‘een ingetogen tsjevenfeest’. “Maar nu zitten we met kerstmarkten, dennenbomen, kalkoenen en ruziënde families aan de wakke kerststronk. Hoe is het zo ver kunnen komen?”

19. “Je wil stilte. Rust. Je Bed. En wie de fúck is Anthoni?”: relaas van een onvermijdelijke afkick na Rock Werchter
Wat had u allemaal een lol op de zomerfestivals – we hadden de liveblogs, de recensies en de fotoreeksen die er uitgebreid over berichtten. Maar wat onderbelicht bleef, was de comedown na dagen en nachten vol onbeteugeld hedonisme. Tot onze journaliste Katrin Swartenbroux precies dáárover schreef: “Je high on life – of eender welke andere substantie – verandert in een draaikolk van nihilisme, in dodelijke vermoeidheid en opgejaagde paniek tegelijkertijd.”

18. Tom Lenaerts volgde de spelregels niet en mag dus niet meer meedoen
De tussenkomst van Tom Lenaerts in Van Gils & gasten, waarbij hij ruziënde politici ‘Waar zijn jullie eigenlijk mee bezig?’ voor de voeten gooide, raakte een snaar bij de kijkers. Maar het kwam hem ook op kritiek te staan, en dat vond De Morgen-columnist Mark Coenen bijzonder jammer. “De grootste kritiek kreeg Lenaerts van sommige beëdigde commentatoren die hem verweten het spelletje niet door te hebben. Ze kunnen in hun gerieflijke luchtbel, waar het steek­spel gereglementeerd is en volgens geijkte paden verloopt, dat soort cowboys missen als kiespijn.”

17. Ik werd uitgenodigd voor de heropening van het AfricaMuseum, maar had geen zin om te gaan. Dat bleek terecht
Schrijfster en freelancejournalist Sabrine Ingabire plaatst een kritische noot bij het heropende AfricaMuseum, dat er volgens haar niet in slaagt om het koloniaal denken van zich af te schudden.

“Ik besefte plots: de doelgroep van dit museum zijn zij. Niet meer oude kolonialen, want daarvoor is er te veel verwijderd, en niet mensen met Congolese, Rwandese en Burundese roots, want daarvoor is er te weinig effectief veranderd. Het is er voor de witte gezinnen die op zaterdagnamiddag iets over ‘Afrika’ willen leren. Niet voor ons.”

Migratie

16. Links moet kiezen tussen open grenzen en een goed werkende sociale zekerheid
N-VA-voorzitter en Antwerps burgemeester Bart De Wever stelde begin 2018 dat de migratiecrisis Europa voor een moreel dilemma plaatst. “Als we elk burgerrecht universaliseren, moeten wij daar de consequenties van aanvaarden en accepteren dat ons huidige levensstandaard onhoudbaar wordt”, schreef hij in deze krant.

15. De enigen op wie je in het verhaal van de gedode peuter woest kunt zijn, zijn de mensensmokkelaars
De dood van een tweejarig Koerdisch meisje, dat omkwam toen politiemannen in mei van dit jaar op een busje schoten dat hen wou aanrijden, bracht een bewogen debat op gang in ons land. Een tragedie voor de peuter en haar familie, maar ook traumatiserend voor de betrokken agenten, schreef Koen Vidal toen. “De enigen op wie je in dit verhaal woest kunt zijn, zijn de mensensmokkelaars die er duidelijk alles voor over hadden om hun hachje te redden en zo veel mogelijk geld te verdienen met hun menselijke vracht. ”

14. Worden migranten echt ontmenselijkt?
Filosoof Maarten Boudry nam in juni de open brief ‘Recht op menselijkheid gevraagd’ op de korrel, van 1.000 academici aan toenmalig staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA). “We stellen vast dat vluchtelingen en migranten subtiel of minder subtiel ontmenselijkt worden”, staat daar onder meer te lezen. Boudry is niet akkoord met die vaststelling: “Wie écht wil weten wat ‘dehumanisering’ inhoudt, moet eens grasduinen in salafistische schoolboeken.”

13. Frappant hoe mensen zo snel hun eigen geschiedenis lijken te vergeten
Ook Jozefien Daelemans, hoofdredacteur van Charlie Magazine, kroop in de pen over migratie. Daarvoor keerde ze terug naar haar eigen roots, en legt ze een link naar de situatie van vandaag. “Ik sta er niet vaak bij stil dat ik het kleinkind ben van een economische vluchtelinge of migrante. Ik ben bleek en blond en mijn familienaam klinkt Vlaams. Maar op momenten als vandaag, wanneer migratie dagelijks in het nieuws komt en op een steeds negatievere manier, besef ik het eens te meer. Mijn familiegeschiedenis is er een van migratie, van verhuizen, van telkens opnieuw beginnen en aanvaard worden door de mensen om je heen.” 

12. En nu het échte verhaal over transitmigratie
Vanuit het veld schreven Dokters van de wereld-directeur Pierre Verbeeren en -woordvoerder Emmy Deschuttere hun indrukken neer over de migranten in het Brusselse Maximiliaanpark en de perceptieoorlog die rond die mensen wordt gevoerd. “De Europese Commissie en het Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen krabben zich achter de oren als wij hun zeggen dat onze regering de Vlaamse kust en Brussel beschouwt als ‘hotspots’ voor migratie in Europa”, zeggen ze.

11. Zijn de Verenigde Naties de weg kwijt? Het migratiepact is een schabouwelijke tekst
Nog voor het migratiepact van de Verenigde Naties ineens ‘Marrakech)pact’ werd genoemd en leidde tot het vertrek van de N-VA uit de federale regering, gaf emeritus professor sociologie aan de Vrije Universiteit Brussel Mark Elchardus in deze krant al een slecht rapport aan het pact. “Het voorgestelde verdrag is om twee redenen onaanvaardbaar. Het staat een effectieve aanpak van illegale migratie in de weg en is opvallend eenzijdig en vooringenomen”

Politiek en samenleving

10. Waarom erven niet hetzelfde is als de Lotto winnen
Geen taks wordt zo verafschuwd als de erfbelasting. Toch is het de meest rechtvaardige belasting van allemaal. Als ze tenminste goed geheven wordt, schreef De Morgen-hoofdredacteur Bart Eeckhout in februari in een essay. “Een erfbelasting is een belasting op geluk”, stelt hij. “Het geluk een fortuin, groot of klein, in de schoot geworpen te krijgen. Het is een taks op met je gat in de boter vallen.”

9. Niet mei ’68, maar november ’89 zou centraal moeten staan voor wie wil begrijpen wat er aan de hand is vandaag
Politiek opportunisme en doorgeschoten eigenbelang: Joachim Pohlmann, de woordvoerder van Bart De Wever, zag dat in zijn column voor De Morgen als gevolgen van mei ‘68 – de ‘paradigmashift’ die dit jaar 50 kaarsjes mocht uitblazen.

Maar volgens auteur en hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde Geert Buelens klopt dat niet, en was de val van De Muur in 1989 een veel bepalender factor: “Het ‘identitair nihilisme’ dat De Wever in de schoenen van de politieke erfgenamen van ’68 probeert te schuiven, wordt vandaag door niemand beter beleden dan door de grote multinationals.”

8. ‘In België is de aristocratie niet dood, met dank aan enkele collaborerende politici’
De aanstelling van oud-minister Steven Vanackere bij de Nationale Bank leert iets over machtspolitiek in ons land, schreef Carl Devos begin november in zijn wekelijkse column: “Hoewel ze al lang uit de samenleving emigreerden, hebben Belgische machtspartijen diepe tentakels in het politieke systeem. Dat ze samen koloniseren. Ze hebben zich in de staat opgesloten. Ze zijn de staat. Een van de uitgeleefde technieken waarmee ze zich aan de macht vastketenen, zijn politieke benoemingen. Copernicus, beter bestuurlijk beleid en alle goed bestuur van deze wereld hebben daarvan wat bovenlaagjes afgeschuurd, maar hun verankering blijft onwrikbaar. En zie, er staat weer een heuse benoemingstrein in het station te wachten. Een wagonnetje daarvan is losgekomen en ontspoord.”

7. Mijn enige échte ontmoeting met de voorzitter van Schild & Vrienden: “Ik hoop dat jij als eerste sterft bij de volgende aanslag”
Als een eerste indruk allesbepalend is, dan komt het tussen Sammy Mahdi, voorzitter van Jong CD&V en columnist bij De Morgen, en Dries Van Langenhove nooit meer goed. “Mijn eerste en enige échte ontmoeting met de voorzitter van Schild & Vrienden was kort maar krachtig”, schreef hij eerder dit jaar. “Terwijl ik op de Graslei in Gent zat te genieten van de Gentse Feesten kwam iemand van de security op me af. ‘Ik hoop dat jij als eerste sterft bij de volgende terreuraanslag.’ En terwijl een koude rilling van me afgleed, was ie weg, de eindbaas van S&V.” 

6. Van hondenfluitje tot trombone: waarom we N-VA nu ‘radicaal rechts’ mogen noemen
Sinds N-VA omwille van het migratiepact de stekker uit de regering heeft getrokken, kan een hardnekkig misverstand naar de schroothoop, stelde Joël De Ceulaer, senior writer bij De Morgen. De partij van Bart De Wever en Theo Francken hoort wel degelijk thuis in het rijtje van Trump, Wilders en Orbán. “De simpele waarheid is deze: de N-VA is geen dam tégen, maar maakt deel uit ván de radicaal rechtse golf die Europa overspoelt.”

Sport

5. Er zit iets superieurs in het overstapje van Lukaku
Na de wedstrijd van de Rode Duivels op het WK Voetbal tegen Japan (2-3 winst voor België) was columnist  Frank Heinen lyrisch over een actie van Romelu Lukaku. Geen doelpunt, geen assist, maar: een overstapje. Dat leverde misschien wel de mooiste voetbalcolumn van de zomer op. “Schrijven is schrappen. Voetbal ook. (...) De schoonheid van een overstapje zit in wat achterwege blijft, in wat wordt weggelaten.”

4. Nina Derwael is wat Amerikanen een next level-atleet noemen
Laat 2018 een bewogen sportjaar zijn geweest, voor De Morgen-sportjournalist Hans Vandeweghe is het duidelijk wie de beste prestatie afleverde. “Na Justine Henin, Tia Hellebaut en Nafi Thiam heeft dit land een nieuwe sportkoningin die de wereld ons benijdt. Nina Derwael is Belgiës grootste kans op goud voor de Spelen van Tokio in 2020. En dat voor iemand die bij de talentidentificatie één onvoldoende kreeg: ze was te lang voor gymnastiek.”

Buitenland

3. Kunnen we Trump stoppen voor het te laat is?
Madeleine Albright, voormalig Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken (Democratische Partij), maakt zich ernstig zorgen over de fascistische dreiging, ‘die sinds de Tweede Wereldoorlog nog nooit zo groot geweest is al nu.’ Daarbij kijkt ze onder meer naar Rusland, Turkije, de Filipijnen en het opkomende populisme in Europa. Maar ze richt de blik ook op haar eigen land: “Het wispelturige presidentschap van Donald Trump werkt een terugkeer van het fascisme in de hand.”

2. Het zit May en Merkel niet mee. En Europa ook al niet
Theresa May en Angela Merkel, twee Europese leiders. Twee vrouwen ook, die eerder deze maand in Berlijn tilden aan hun nakend afscheid. Voor Hugo Camps aanleiding voor een column over de moeilijkheden waarmee May, Merkel en heel Europa te kampen hebben. “Niemand van de politieke zwaargewichten lijkt nog bereid de schouders te zetten onder de zegeningen van Europa. Herman Van Rompuy is de laatste der Mohikanen. Europees voluntarisme is verdreven door technocratie en nationaal opbod.”

1. Het laatste artikel van de vermoorde Jamal Khashoggi: “De Arabische wereld gaat schuil achter zijn eigen IJzeren Gordijn”
Journalist Jamal Khashoggi uitte zijn bezorgdheid over de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid in de Arabische wereld in dit artikel voor The Washington Post. Zijn zorgen bleken helaas terecht in wat zijn laatste artikel zou blijven. Khashoggi werd in de Saudische ambassade in het Turkse Istanbul vermoord. Er zijn sterke aanwijzingen dat het Saudische regime, dat fel werd bekritiseerd door de journalist, achter de moord zit. “Uit de internationale gemeenschap komt er in het beste geval wat kritiek en wordt het daarna heel snel stil. Zo komt het dat de Arabische regeringen ongestoord de media het zwijgen kunnen opleggen”, schrijft hij hier, haast profetisch.