Honderden TikTok-filmpjes van Israëlische soldaten in Gaza brengen ongecensureerd beeld van oorlog

Het Israëlische leger (IDF) heeft een gestroomlijnde en strakke communicatie. Woordvoerder Daniel Hagari geeft in dagelijkse persconferenties updates over het grondoffensief in Gaza en op de IDF-socialemediakanalen verschijnen vaak spectaculaire beelden van Israëlische troepen.

Veel buitenlandse journalisten zijn er niet in de Gazastrook, vooral Palestijnse verslaggevers berichten er over de situatie. Toch zijn er ook andere manieren waarop beelden vanuit de Gazastrook de wereld worden ingestuurd. Veel Israëlische soldaten hebben sinds de invasie al vele honderden video's op TikTok en Instagram geplaatst. Die beelden schetsen een ander, ongecensureerd beeld van het grondoffensief in Gaza.

Veel video's zijn onschuldig en bieden een inkijk in het dagelijkse leven van een soldaat: hoe ze eten, slapen en lachen. Veel andere beelden tonen een andere realiteit. Israëlische troepen filmen hoe ze huizen, scholen en andere civiele infrastructuur opblazen, plunderen in huizen, dansen op ingestorte gebouwen en Palestijnen belachelijk maken.

"Ik kan niet meer bijhouden hoeveel woonwijken ik al uitgewist heb", staat onder een video die op TikTok gepost werd. Op de beelden, gemonteerd op een opgewekt deuntje, is een soldaat in een bulldozer te zien, terwijl hij verwoeste wagens wegduwt en in de richting van een half ingestort gebouw rijdt. Als hij in beeld komt, steekt hij een duim op. De beelden werden geverifieerd door The New York Times. 

Het is slechts een van de vele video's die circuleert op sociale media. Persagentschap Reuters onderzocht 8 online video's met soortgelijke taferelen. Op een van de filmpjes rommelen soldaten in een verlaten Palestijnse woning in de lingeriekast van een vrouw. In een ander beeld houdt een Israëlische soldaat een mannequin vast voor de loop van een tank. "Ik heb een mooie vrouw gevonden. Een serieuze relatie in Gaza", klinkt het spottend.

In westerse landen veroorzaken de beelden een golf van verontwaardiging. "Maar in de Israëlische samenleving, die sterk gemilitariseerd is, kijken de meeste mensen hier niet zo van op", zegt Erella Grassiani, antropoloog en Israëlkenner aan de Universiteit van Amsterdam gespecialiseerd in het leger en militarisme in Israël, aan NOS. "Soldaten willen dit graag met de buitenwereld delen."

Al kan er wel nog een juridisch staartje aan komen. Op 24 december 2023 postte een Israëlische soldaat beelden online van Gazaanse gevangenen die uitgekleed, vastgebonden en geblinddoekt waren. Volgens experten is dit een duidelijke inbreuk op het internationaal recht. Gevangenen mogen niet blootgesteld worden aan onnodige vernedering of nieuwsgierigheid van het publiek. "De beelden zullen moeten beoordeeld worden door een VN-rechtbank", zegt mensenrechtenadvocaat Michael Mansfield aan BBC.

Ondertussen staan er op het internet honderden, zo niet duizenden, video's van aan het front. Toch is het voor Israëlische soldaten eigenlijk verboden om beelden van op het slagveld te verspreiden. Ze schenden daarmee de regels van het Israëlische leger. In een verklaring veroordeelt het Israëlische leger die praktijk ook. 

"Het gedrag van de troepen op de beelden is onacceptabel", zo staat er. "Het strookt niet met de bevelen van het leger." Aan Reuters laat het IDF weten dat ze die praktijk erg serieus nemen. "In zaken waar er een vermoeden is van een misdaad, kan een onderzoek geopend worden door de Militaire Politie. Als het nodig blijkt, zal er ook een concreet gevolg aan gegeven worden."

Voor het Israëlische leger zijn de virale video's een pijnlijke zaak, zeker omdat er veel kritiek komt op de oorlog in Gaza. Een video werd getoond en 5 andere aangehaald tijdens de zaak die tegen Israël aangespannen was voor het Internationaal Gerechtshof. De conclusie luidde toen dat Israël er alles aan moet doen om een genocide te vermijden. Het land zelf ontkent nog steeds dat het een genocide pleegt. 

Dat er video's opduiken van aan het oorlogsfront, is geen nieuw fenomeen. In tegendeel, het komt al heel lang voor. In 2004 veroorzaakten Britse en Amerikaanse soldaten op missie in Irak internationale ophef toen ze beelden verspreid hadden vanuit de Abu Ghraib gevangenis. Daarop was te zien hoe gevangenen mishandeld werden. Toen lekten de beelden uit zonder dat de soldaten dat wilden, maar nu kiezen de Israëlische troepen er zelf voor om ze te verspreiden. 

Volgens Sara Elizabeth Dill, een advocate gespecialiseerd in de mensenrechten, bewijzen deze beelden de slechte intenties van de Israëlische soldaten. "Veel vrouwen in Gaza zijn gelovig en erg conservatief, en bedekken hun lichaam", vertelt ze aan Reuters. "Israëlische troepen weten dit. Het openbaar maken van het persoonlijke leven van die vrouwen is een duidelijk bewijs van hun slechte intenties."

Al is er wel een belangrijke factor die daarin meespeelt, zegt Oren Persico, onderzoeksjournalist bij The Seventh Eye. "Je mag niet vergeten dat Israëli's er voortdurend aan herinnerd worden dat zowel mannelijke als vrouwelijke gijzelaars in Gaza seksueel mishandeld worden", zegt hij. "Ik weet niet of dat meespeelt, maar ik denk dat ze daardoor niet veel respect hebben voor Palestijnse eigendommen. Voor velen onder hen is de situatie erg zwart-wit."