Kleurplaatjes kleuren tegen 'een fantastische depressie'
Tegenwoordig kleuren ook volwassenen prentjes in. Dat schijnt te helpen tegen een onrustig gemoed. Kunstenaar Sven 't Jolle kijkt met veel humor en poëzie naar wereld en de soms lamentabele staat waarin die zich bevindt. Momenteel lopen in Antwerpen twee exposities over zijn werk.
Kleurboeken voor volwassenen: het is u misschien ontgaan, maar het is wel degelijk een fenomeen. Van Oosterse mandala's, vlinders met ingewikkelde patronen of bloementaferelen, voor elk kleurpotlood wat wils. Naar het schijnt brengt het inkleuren mensen in een meditatieve staat, wat heilzaam zou zijn voor het onrustige gemoed.
Kleuren? Waarom moeten wij in godsnaam gaan kleuren?
“Die kleurprenten zijn een eenvoudige vorm om iets te vertellen. De kleurboeken die je overal ziet opduiken, bieden een oplossing aan. Maar ik vind dat ze zich toch sterk op het innerlijke richten. Een depressie kun je niet enkel bekijken door een psychologische bril, er is ook zoiets als een maatschappelijke context, zoals prestatiedruk. Paul Verhaeghe (professor psychologie aan UGent, LB) heeft het daar vaak over, die link tussen psychologie en maatschappij. Humor is mijn manier om daarmee om te gaan.”
De Great Depression is wel een thema waar u graag mee speelt.
“Wat is dat eigenlijk, de Great Depression? Natuurlijk denk je eerst aan de economische crisis uit de jaren 30. Maar ik blijf ook hangen bij de slogan van Donald Trump: 'Make America great again'. Maar letterlijk vertaald is het: de fantastische depressie.”
Tijdloze problemen
The Great Depression Colouring Book bestaat uit een reeks tekeningen die iconisch zijn voor het werk van 't Jolle, en waarmee hij ook aangeeft hoe actueel en tijdloos de problemen zijn die hij aanraakt.
“Op een bepaalde manier heb ik als kunstenaar alles verkeerd gedaan”, vertelt ’t Jolle dan. Want een jaar of zeven jaar geleden, net toen de Antwerpenaar hier als kunstenaar enige zichtbaarheid kreeg, pakte hij zijn boeltje en verhuisde hij naar Australië, waar zijn vrouw vandaan komt. “Sculpturen heen en weer verschepen, daar was geen beginnen aan, en bovendien was het toen volop crisis. Maar met carrièreplanning ben ik nooit echt bezig geweest.”
Daarmee antwoordde 't Jolle eigenlijk op een vraag over zijn grote expo in WIELS, begin dit jaar, en het feit dat hij hier een half jaar later weer staat. Met twee tentoonstellingen zelfs: in PLUS-ONE Gallery in Berchem toont hij vanaf vandaag installaties, in de vestiging op het Nieuw-Zuid zijn zijn tekeningen al twee weken te zien.
De vraag van WIELS kwam ook voor hem als een verrassing – “er hebben daar nog niet zo veel Belgen een solo-tentoonstelling gekregen” – maar de aandacht was groot en de ontvangst lovend. En dus smeedt ’t Jolle, die nog veel ideeën had, het ijzer terwijl het heet is.
Evident vindt hij dat niet. “Mijn werk neemt een politieke positie in, en er is een tijd geweest dat zoiets werd geridiculiseerd, of als oubollig werd gezien.” Een treurig kinderzwembadje met een metalen omheining en prikkeldraad er om heen, de schatrijke Dagobert Duck besmeurd met pek en veren, een expo met als titel De betere klasse heeft ook recht op ontspanning: ’ t Jolle staat bekend als een kunstenaar die loodzware thema’s als de vluchtelingenkwestie of de financiële crisis voorschotelt, maar dan wel met speelse beelden die blijven hangen.
Is hij het type dat vindt dat de kunsten de morele plicht hebben om zich sociaal of politiek te engageren? “Heeft niet elke mens die plicht? We zitten toch op een punt dat we beseffen dat veel dingen niet in de haak zitten, en dat we moeten nadenken over hoe we daarop reageren?”
Heeft u altijd dat gevoel gehad, dat u moest reageren?
“Vroeger was de nood groter. Misschien is dat de leeftijd, maar ik ben inmiddels wat meer ontspannen. Dat is wellicht typisch voor een jonge kunstenaar: in elk werk alles willen tonen. Nu hoeft die politieke lading niet altijd zo aanwezig te zijn. Ik besef steeds meer dat een werk niet alleen staat, dat het deel is van een oeuvre. Een componist schrijft ook niet elke dag een strijdlied.”
Is er vandaag meer interesse in politiek geladen kunst?
WIELS heeft met de succesvolle expo Het afwezige museum toch een punt willen maken over de rol van musea daarin. Maar wat je amper ziet vandaag, zijn kunstenaars die het hebben over de arbeiders. Wie dat wel op interessante manier doet, is Jeremy Deller, die een re-enactment maakte van een legendarische veldslag uit de jaren 90 tussen mijnwerkers en de politie. Maar evident is zoiets vandaag toch niet."
Heel geestig en typerend zijn uw taalspelletjes, zoals Chicken Stock Exchange onder een tekening van een pot soep.
“Wat is de keerzijde van Wall Street of de stockexchange? De soepbedeling. Zoiets komt heel associatief. Soms komt het woord eerst, soms is er een beeld dat blijft hangen. En dan zie ik iets in de actualiteit en zie ik plots een verband.”
Vanwaar komt dan de humor in uw werk?
“Ik relativeer makkelijk het sérieux van de politiek en de kunst. Daar kruipt best veel tijd in: het is een kwestie van evenwicht. Ik maak geen slapstick. En het mag scherp zijn, maar niet cynisch, dat is me te makkelijk. Nu, ik ben me altijd bewust geweest van de beperktheid van wat kunst vermag. Toch kan het waardevol zijn. Een simpel deuntje, daar kunnen mensen soms wel iets mee.”
U heeft honderd schetsboeken online gezet, zodat iedereen kan bladeren door uw tekeningen van 1995 tot nu. Waarom?
“Omdat ze een wereld oproepen. Hier zie je het gecondenseerde werk, maar daar gaat een werkwijze, een proces aan vooraf. Die schetsboeken geven context, tonen de relaties tussen tekeningen. Er zit ook een praktische kant aan: ik grijp vaak terug naar eerdere tekeningen. Maar ik pendel veel tussen België en Australië, en dan zit ik met een bagagelimiet van 20 kilo. Dus ben ik maar die schetsboeken beginnen te fotograferen.”
Collecting Dust, Drawings, Debt loopt tot 22/10 in PLUS-ONE Gallery Berchem & Zuid in Antwerpen. plus-one.be & sketchbooks-sventjolle.net