ANC beslist tijdens congres over opvolger Zuma (en over toekomst Zuid-Afrika)

© AFP

Duizenden leden van de Zuid-Afrikaanse regeringspartij ANC zijn vanaf zaterdag bijeen in Soweto om een nieuwe leider te verkiezen. Hij of zij moet de partij in diepe crisis naar de voor 2019 geplande presidentsverkiezingen leiden. Er zijn zeven kandidaten voor de opvolging van president en partijleider Jacob Zuma, tegen wie 738 corruptie-, fraude en andere aanklachten lopen. Slechts twee kandidaten maken kans: Nkosazana Dlamini-Zuma (68), de ex-vrouw van Zuma die staat voor meer van hetzelfde, en ondervoorzitter, oud-vakbondsman en nu bedrijfsleider Cyril Ramaphosa (65), die de partij opnieuw naar het centrumpad wil leiden. Wie wint, is nog geen uitgemaakte zaak.

adm

Voor het ANC staat er veel op het spel: naast de corruptie van Zuma is het land de financiële crisis van 2008 nog niet te boven gekomen en is er binnen de partij veel ongenoegen over hoe Zuma jarenlang beschermd werd. Begin augustus overleefde de president maar net een motie van wantrouwen. Zuma leidt het land sinds mei 2009.

Het grootste dossier tegen Zuma is dat over de invloed van de controversiële zakenfamilie Gupta. Die drie uit India afkomstige broers zouden onder meer rechtstreeks regeringsbeslissingen kunnen beïnvloeden. Waarnemers vermoeden dat Dlamini-Zuma er alles zal aan doen om juridische onderzoeken naar Zuma’s corruptie en de beïnvloeding van de Gupta’s te belemmeren.

Ramaphosa zei dan weer tijdens de campagne dat hij “de miljarden die gestolen werden en tot ons volk behoren” zou terughalen. Waarnemers achten het mogelijk dat Ramaphosa er op zijn minst in slaagt de ergste uitwassen van het Zuma-tijdperk een halt toe te roepen. De corruptie is namelijk aanwezig op alle regeringsniveaus, toonden onderzoeksjournalisten de voorbije jaren al aan.

Als Dlamini-Zuma partijleider wordt zal ze de markten ervan moeten overtuigen dat ze over meer beschikt dan enkel retoriek om de economie nieuw leven in te blazen - ze echoot Zuma’s pleidooi voor “radicale economische verandering”, of meer rijkdommen in handen van de zwarte Zuid-Afrikanen. Om de presidentsverkiezingen te kunnen winnen, zal ze ook moeten aantonen dat ze onafhankelijk van Zuma optreedt. Als dat niet gebeurt, dan riskeert het ANC volgens analisten onder de 50 pct te duiken in 2019. Nog waarschijnlijker is dat de Ramaphosa-vleugel zich tegen dan afgesplitst heeft, en dat er zo een einde komt aan de 105-jarige geschiedenis van de partij.

De uiteindelijke winnaar komt aan het hoofd van een partij die niet langer de erfenis van kopstukken zoals Nelson Mandela belichaamt. Dat bracht de voorbije jaren al electorale gevolgen met zich mee: zowel op links als rechts zijn met respectievelijk de Economic Freedom Fighters (EFF) en de Democratic Alliance geduchte concurrenten verschenen. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2016 moest het ANC al de macht afstaan in onder meer de economische hoofdstad Johannesburg en hoofdstad Pretoria.

De verkiezingen van 2019 kunnen de eerste worden die het ANC verliest sinds ze in 1994 aan de macht kwam. “Deze conferentie zal er vooral om gaan te bepalen hoe diep het ANC gezakt is”, zei Mcebisi Ndletyana, professor politieke wetenschappen in Johannesburg, eerder deze week aan de Financial Times. “De achteruitgang zal zelfs met een nieuwe leider blijven duren. De vraag is enkel hoe diep de partij nog zakt.”

Wie aan het langste eind zal trekken is een dag voor het congres nog altijd niet duidelijk. Het middenveld en de media schaarden zich achter Ramaphosa, van wie ze denken dat hij competenter is om de achteruitgang van de partij te stoppen. Zeker is dat er voor Zuma zelf (juridisch) veel op het spel staat. Hij kent het politieke spel bovendien als zijn binnenzak, wat de uitkomst moeilijk te voorspellen maakt.

Wie de nieuwe partijleider wordt, is trouwens niet alleen van belang voor de 52 miljoen Zuid-Afrikanen. Het land is economisch het belangrijkste land van het continent, en geeft met zijn diplomatieke en morele autoriteit vorm aan de ruime regio. Dat was enkele weken terug nog te zien bij de crisis in Zimbabwe.

Uit een vorige week verspreide officieuze telling bleek dat Ramaphosa meer nominaties binnenhaalde dan Dlamini-Zuma. Veel conclusies vallen daar echter niet uit te trekken, omdat die nominaties tijdens de conferentie zelf nog kunnen verschuiven. Bovendien zijn de stemprocedures ondoorzichtig en vatbaar voor manipulatie.

De bekendmaking van de nieuwe partijleider is gepland voor 18 december, maar uitstel wordt niet uitgesloten.

Aangeboden door onze partners

Hoofdpunten

Aangeboden door onze partners

Beste van Plus

Lees meer

Meest Gelezen