Copyright 2025 The Associated Press. All rights reserved

Na crash tussen vliegtuig en legerhelikopter: hoe kon het zo gruwelijk mislopen in het luchtruim boven Washington D.C.?

Hoe is het zo gruwelijk kunnen misgaan in het luchtruim boven Washington D.C.? Dat is de vraag die iedereen zich stelt nadat een legerhelikopter en een passagiersvliegtuig tegen elkaar gebotst zijn. Piloot Tom Mertens bekijkt voor ons waar het mogelijk misgelopen is.

De reddingswerken zijn nog volop aan de gang, maar hoop op overlevenden is er niet meer.

Dat is niet verwonderlijk, zegt piloot Tom Mertens bij VRT NWS. "Een midair-crash gebeurt gelukkig zelden, maar helaas is het meestal fataal voor de betrokkenen van beide toestellen. De vliegtuigen worden vernietigd, een vleugel breekt af en dan weet je: het is game over", klinkt het somber. 

In een notendop: wat is er gebeurd? 

  • Rond 21 uur (lokale tijd) botsten een vliegtuig met 64 mensen aan boord en een legerhelikopter met drie militairen aan boord. 
  • Beide toestellen crashten in de Potomac-rivier, vlak bij de Ronald Reagan-luchthaven.
  • Op dit ogenblik zijn er al tientallen lichamen geborgen. De reddingsoperatie moet in "extreem moeilijke" omstandigheden plaatsvinden. Er wordt gevreesd dat iedereen om het leven gekomen is.
  • President Trump heeft al kort gereageerd. Hij noemt het een "vreselijk accident", en vraagt zich af "waarom de helikopter niet omhoog of omlaag ging". 

Hier kan je de laatste stand van zaken lezen. 

Dan stelt zich meteen de vraag: hoe kon het zo gruwelijk foutlopen? 

Het Pentagon heeft alvast aangekondigd dat er een onderzoek komt. Aan persagentschap Reuters heeft senator Jerry Moran benadrukt dat de focus in eerste instantie ligt bij de reddingsoperatie. "En daarna gaan we uitzoeken wat er gebeurd is."

Ook Pete Hegseth, kersvers minister van Defensie, heeft een onderzoek bevolen, zo laat hij op X weten. 

De FBI gaat momenteel wel uit van een tragisch ongeluk, tot nu toe wordt de crash niet behandeld als een crimineel feit. Het weer boven Washington D.C. was normaal. 

Piloot Tom Mertens benadrukt dat het niet abnormaal is dat helikopters en vliegtuigen dicht bij elkaar komen in het luchtruim. "Maar om te vermijden dat die botsen zijn er verschillende veiligheden ingebouwd." 

Want, zo zegt hij: "Je mag niet uitgaan van een visuele separatie, van een visueel contact tussen de twee dus. Dat is zeker 's nachts uit den boze. Het is een weinig betrouwbaar systeem om op te rekenen."

"Het passagiersvliegtuig had sowieso niet veel kunnen doen, dat zat in de laatste fase van de landing. En de helikopter vloog ook aan 100 knopen. Dus het hangt ervan af hoe zichtbaar het was. Ik kan me voorstellen dat er bepaalde hoeken zijn waarin je elkaar niet goed ziet. Zo'n passagiersvliegtuig heeft, zeker aan de zijkant, niet altijd een goed zichtbare verlichting. Bovendien is er ook de verlichting van de stad. Het feit dat er vertrouwd wordt op die visuele separatie, is mogelijk een van de factoren die meegespeeld heeft."

1. De procedures

Ten eerste zijn er de procedures. "Normaal zijn er verschillende routes, en is er bijvoorbeeld een corridor voor helikopters. Dat is in principe ook in Washington het geval, normaal worden die uit elkaar gehouden."

Volgens David Soucie, analyst bij CNN, is de Ronald Reagan-luchthaven een van de "drukste en complexe luchthavens". "Commerciële en militaire vluchten komen samen. Er zijn restricties waar je kan vliegen, hoe snel de vliegtuigen in- en uitvliegen."

"De Ronald Reagan Washington National Airport is een van de drukste van het land, met de drukste landingsbaan van het land. Het is een druk bevlogen gebied. Niet enkel door vliegtuigen trouwens, er ligt ook een militaire basis. Marine One, de helikopter van de president, stijgt er bijvoorbeeld vaak op. Er is ook veel diplomatiek verkeer, politieverkeer. Dit is een van de meest uitdagende luchthavens om op te vliegen", zegt ook onze correspondent Thomas De Graeve. 

"Of de drukte heeft bijgedragen aan het ongeluk, weten we nog niet. Dat zal onderzocht worden."

2. TCAS

Daarnaast is er ook TCAS - voluit Traffic Alert and Collision Avoidance System. "Dat is een systeem dat vliegtuigen hebben om botsingen te vermijden. Bij passagiersvliegtuigen is het al lang verplicht, en daardoor zijn er al ettelijke crashes voorkomen. Bij militaire toestellen zijn er andere regels."

Hoe dat systeem werkt? Eerst en vooral moeten beide toestellen het aan boord hebben. "TCAS communiceert tussen twee computers. Als twee toestellen dan op ramkoers liggen, krijgen ze eerst een waarschuwing, gevolgd door een aansporen tot handeling. Dat is meestal een bevel als: stijgen, dalen of hoogte houden. En het is zeer belangrijk dat je dat nauwgezet opvolgt." 

Het probleem is dat de meeste functies onderdrukt worden, zo laag bij de grond. Bovendien had de militaire helikopter het waarschijnlijk niet aan boord, weet Mertens. "TCAS zou hier dus niet geholpen hebben."

3. De luchtverkeersleiding

Ten derde is er de verkeersleiding, een controleur die instructies geeft om botsingen te vermijden. "Het luchtruim is onderverdeeld in zeven klassen, van A tot G. Hoe lager de letter, hoe meer bescherming er is." Een voorbeeld van klasse A is Parijs, zegt Mertens. "Daar ben je door de luchtverkeersleiding goed beschermd." 500 meter boven Gent is het dan weer bijvoorbeeld klasse G. "Daar ben je als piloot zelf 100 procent verantwoordelijk om een botsing met collega's te vermijden."

"Washington is klasse B, en heeft dus best een hoge beschermingsgraad. Die separatie moet dus verzekerd worden door de luchtverkeersleider, al kan die dat wel deels afschuiven op de piloot. Normaal wordt er een standaard fraseologie gebruikt, dat is gekomen na eerdere crashes. De regels zijn geschreven in bloed."

"In de VS wordt er wel vaker de verantwoordelijkheid afgeschoven op de piloot. De luchtverkeersleider vraagt dan of het andere vliegtuig in zicht is. Is het antwoord "ja", dan is het probleem afgeschoven."

Terug naar deze crash. Wat er precies fout gelopen is, zal nog moeten blijken. Maar experten leren toch al iets uit de audio die vrijgegeven werd. 

"PAT25, do you have a CRJ in sight? PAT25, pass behind the CRJ."

Concreet vraagt de luchtverkeersleider of de helikopter het passagiersvliegtuig in zicht heeft. "Het antwoord hoor je niet."

Enkele seconden later hoor je een ander vliegtuig zeggen: "Verkeerstoren, heb je dat gezien?". De crash moet dan al gebeurd zijn. 

"Het is duidelijk dat er aan de Black Hawk (de helikopter, red.) gevraagd was om visuele separatie te houden van vlucht 5342, en we kennen de reden niet", zegt Tony Stantion van de Australische luchtvaartveiligheidsautoriteit aan CNN. Hij zou vooral willen weten waarom de legerhelikopter zich niet aan het bevel kon houden. Volgens Stanton zijn er in Washington ook twee frequenties om te communiceren met de luchtverkeersleiding: een voor helikopters, de tweede voor andere vliegtuigen. Lag daar misschien een van de problemen, vraagt hij zich af. 

Volgens Mary Schiavo, die bij het Departement of Transportation werkte, kan je je niet in het luchtruim boven Washington bevinden zónder onder volledige controle van de luchtverkeersleiding te staan. "En dat gebeurde hier ook, want de luchtverkeersleider heeft tegen de helikopter gepraat."

"Er kunnen heel wat dingen misgaan wanneer er te veel vliegtuigen dicht bij elkaar in het luchtruim zijn, en dat is zo bij deze luchthaven."

Intussen heeft ook de minister van Transport, Sean Duffy, een eerste statement gegeven. Ook daar klinkt het dat het niet ongewoon was dat de twee vliegroutes elkaar kruisten. "In de aanloop naar de crash was alles normaal. Overduidelijk is er dan iets gebeurd." Onderzoek moet nu uitwijzen wat precies. "Maar de helikopter wist dat er een vliegtuig in de buurt was."

De piloten waren bovendien ook ervaren. Duffy wacht nog op verdere informatie, maar hij denkt dat het incident "te voorkomen" was. 

Dat maakt het alleen nog maar tragischer...

PODCAST

Luister naar Het kwartier

De podcast van VRT NWS die elke dag een verrassende kijk geeft op 3 nieuwsverhalen.

Meest gelezen