Geen enkele voor de hand liggende federale regering mogelijk. Wat nu?

“We zullen afwachten wat de koning doet.” Met dat korte zinnetje liet Bart De Wever zondagavond in zijn eerste reactie het federale niveau voor wat het was.

Er wachten de koning dan ook bange dagen. De meest voor de hand liggende piste, een voortzetting van de huidige Zweedse coalitie, met N-VA, Open Vld en CD&V plus MR, lijkt geen meerderheid te halen. Zelfs met cdH erbij, de Franstalige christendemocraten, is dat twijfelachtig, en die hadden hoe dan ook gezegd dat ze zeker niet met de N-VA willen samenwerken.

(Lees verder onder de grafiek)

Wat zijn de alternatieven? De voor de hand liggende coalities lijken geen meerderheid te hebben, zeggen ook de politicologen Bart Maddens en Dave Sinardet.

Een samenwerking bijvoorbeeld met de linkse partijen aangevuld met CD&V en cdH zou geen meerderheid hebben. Op rechts kan het dus ook niet.

Tripartite onmogelijk

Een certitude was vroeger altijd de traditionele tripartite: liberalen, christendemocraten en socialisten, telkens aan weerszijden van de taalgrens. Vergeet het: geen meerderheid.

Paarsgroen dan, daarover is ook aardig wat gespeculeerd: de liberalen in een gedurfde coalitie met socialisten en groenen. Op het moment dat we dit schrijven zouden ze net geen meerderheid hebben (maar de cijfers aan Franstalige kant waren nog aan het schuiven). Hier zou je dan ook CD&V en/of cdH moeten bijhalen.

Dan tekent zich dit plaatje af: ofwel doe je het zonder N-VA, maar dan heb je een soort van monstercoalitie nodig met de meeste andere partijen, behalve dan de extremen aan linker- en rechterzijde (Vlaams Belang en PVDA). De kans dat de andere Vlaamse partijen hier snel zin in hebben, terwijl ze op Groen na allemaal verloren hebben, lijkt niet groot.

Ofwel knijpt de N-VA de neus dicht en slaat de partij een brug naar een deel van links Wallonië, de PS bijvoorbeeld. Die kans lijkt ook niet groot, zeker niet nu de druk vanuit het Vlaams Belang nog zoveel groter is geworden.

Uitgesproken Vlaams

“Je merkte ook dat de tonaliteit van de toespraak van Bart De Wever uitgesproken Vlaams-nationalistisch was”, zegt Bart Maddens. “Het ging nadrukkelijk over de V-partijen. Dat is het symbool van de Vlaamse beweging voor de twee Vlaams-nationalistische partijen N-VA en Vlaams Belang, maar de N-VA heeft zich daar eerder altijd afkerig van getoond. Nu leek De Wever het te omarmen. Vermoedelijk doet hij dat als drukkingsmiddel naar de anderen toe. Dat ze niet te moeilijk moeten doen voor de Vlaamse regering – en het ook niet moeten wagen om in een federale regering te stappen zonder een Vlaamse meerderheid.”

Hoe dan ook zou het wel eens lang kunnen duren voor federaal iets beweegt. En als de N-VA daar toch een initiatief neemt, zou het kunnen dat ze daar een stevige communautaire prijs voor vraagt.

“Neem alleen al de liberaal-groene as als vertrekpunt: hoe gaat die de uiteenlopende fiscale en ecologische visies verzoenen?”, zegt Maddens.

Anderzijds, zo stipt Sinardet aan, is er ook nog altijd géén meerderheid aan Vlaamse kant voor een confederalisme (al scheelt dat niet meer zoveel). En op een bepaald moment kan de nood aan een regering en aan stabiliteit heel hoog worden.