Premier May opende haar verdediging met een waarschuwing aan de Britse parlementsleden: “De keuze is duidelijk: we kunnen ervoor kiezen de EU te verlaten zonder deal, we kunnen een scenario riskeren waarin er helemaal geen Brexit komt, of we kunnen ervoor kiezen ons te verenigen en de best mogelijke deal te steunen. Dit is het best mogelijke akkoord dat we konden onderhandelen. Dit wegstemmen brengt ons helemaal terug naar af.”

“Dit akkoord bevat onderdelen waarvan velen zeiden dat het nooit zou gebeuren”, aldus May, die benadrukte dat de EU “heel wat toegevingen” heeft gedaan in vergelijking met het voorstel eerder dit jaar, vooral dan wat de ‘backstop’ betreft. Dat ‘vangnet’ moet vermijden dat er een harde grens komt tussen Ierland en Noord-Ierland mocht er nog geen nieuwe regeling zijn na het einde van de overgangsperiode eind 2020. “Ik zal niet doen alsof dit een comfortabel proces was, of dat wij en de EU volledig tevreden zijn met alle onderdelen van het akkoord”, zei May daarover. “Maar het vermijdt een harde grens in Ierland, we kunnen eruit stappen en het is tijdelijk.”

“We worden weer een onafhankelijk land”

“De Brexit-gesprekken gaan over hoe we kunnen handelen in het nationaal belang. Dat betekent de goede keuzes maken, niet de gemakkelijke. Met deze deal komt het vrij verkeer van personen voor eens en voor altijd ten einde, terwijl we nog altijd kunnen profiteren van een vrijhandelszone met de EU. We worden weer een onafhankelijk land”, sprak May.

Ze vroeg ook de steun van het parlement wanneer ze de finale tekst, vermoedelijk over enkele weken, ter stemming brengt. “We hebben een beslissende doorbraak geforceerd. Ik zal de finale tekst naar het parlement brengen en vragen om uw steun. Tegen de deal stemmen, zou ons terug naar af brengen, en voor nog meer onzekerheid zorgen. Als we ons verenigen, kunnen we ons land opnieuw samenbrengen en de kansen die voor ons liggen grijpen”, klonk het.

Mark Francois, een Conservatieve partijgenoot van May, legde de vinger echter pijnlijk op de wonde door aan te stippen dat volgens zijn telling al 84 Tories tegen de deal zullen stemmen. Daarom spreekt hij van een “doodgeboren” akkoord, dat onmogelijk voldoende steun kan binnenhalen in het parlement. “De premier moet zich neerleggen bij de politieke realiteit”, gaf hij aan.

LEES OOK. Waarom we ondanks Brexit-akoord toch afstevenen op ‘No deal’: het einde dreigt voor Theresa May

Massale kritiek (1)

Dat bleek: de leden van het Lagerhuis waren het vervolgens niet bepaald eens met de verdediging van May, en namen de premier in een tumultueuze zitting zwaar onder vuur. Zo beschuldigde Jeremy Corbyn, als Labour-voorzitter leider van de grootste oppositiepartij, May ervan haar eigen regering in chaos te storten “met een Brexit-deal die een enorme en beschadigende mislukking is. Dit akkoord voldoet niet aan de wensen van het Britse volk. Ik denk en geloof niet dat het parlement deze keuze tussen een slechte deal of geen deal zal maken”, aldus Corbyn.

“De premier heeft geen enkele autoriteit meer in haar eigen regering, en is duidelijk niet bekwaam om een deal te sluiten die zelfs maar haar eigen regering overtuigt, laat staan het parlement of de mensen van dit land”, verwees diens medestander Jon Trickett naar het opstappen van vijf regeringsleden vanochtend.

Andere Labour-parlementsleden lieten dan weer weten het zinloos te vinden om nog weken te wachten op de definitieve tekst, als die toch duidelijk verworpen zal worden. Daarom opperde David Lammy bijvoorbeeld om het Brexit-referendum over te doen. “Als de politiek faalt, kunnen we de beslissing alleen terugschuiven naar het volk”, klonk het.

Ook die andere grote oppositiepartij, de Schotse SNP, liet weten tegen de deal te zullen stemmen, volgens fractieleider Ian Blackford is het akkoord “dead in the water”. Bij de Schotse nationalisten viel het vooral bijzonder slecht dat het akkoord van May amper aandacht schenkt aan de gevolgen voor Schotland van een vertrek uit de Europese Unie, waar een meerderheid van de bevolking tegen de Brexit stemde.

LEES OOK. Britse regering in chaos: al vijf regeringsleden opgestapt uit onvrede over Brexit-akkoord

Massale kritiek (2)

Verschillende parlementsleden legden May ook het vuur aan de schenen over de ‘backstop’, een onaanvaardbaar aspect van het akkoord voor veel tegenstanders. Met name voor leden van de unionistische DUP, de Noord-Ierse partij die de minderheidsregering van May gedoogsteun verleent, is dat een struikelblok. Zo liet DUP-ondervoorzitter Nigel Dodds sarcastisch noteren dat “ik hier zou kunnen blijven staan en met de eerste minister door de hele lijst beloftes gaan die ze aan dit Huis heeft gemaakt over de toekomst van Noord-Ierland, maar ik vrees dat het weggegooide tijd zou zijn omdat ze duidelijk niet luistert. Ofwel staan we nu op voor het hele Verenigd Koninkrijk, ofwel stemmen we voor een vazalstaat en breken we het land op.”

“Het is nu absoluut duidelijk dat deze deal dood en begraven is. Mijn voorspelling is dat Theresa May tegen Kerstmis niet langer premier van dit land zal zijn”, viel DUP-lid Jim Wells hem bij. “Alles aan deze overeenkomst is zich aan het ontrafelen, want dit was een onmogelijke deal die de constitutionele status van Noord-Ierland als deel van het Verenigd Koninkrijk ondermijnt.”

De DUP liet dan ook weten haar gedoogsteun aan de regering-May op te zeggen als Noord-Ierland anders behandeld zou worden dan de rest van het Verenigd Koninkrijk.

Duivel in wijwatervat

“Noord-Ierland blijft niet in de interne markt”, maakte May zich echter sterk. “Enkele regels in het goederensegment blijven gelden voor Ierland, maar daar stopt het.” May weerlegde punt per punt de kritiek van elk parlementslid, en herhaalde ook dat er in het terugtrekkingsakkoord “voldoende garanties” zijn ingebouwd om te vermijden dat de ‘backstop’ nodig blijft. Bovendien kan Groot-Brittannië beslissen eruit te stappen, al moet de EU zelf dan ook haar fiat geven.

“De mensen willen dat we dit gedaan krijgen, en daarna verder werken aan de andere zaken waar ze om geven. De keuze is duidelijk: we kunnen riskeren om te vertrekken zonder een deal, en riskeren dat we geen Brexit krijgen. Of we kunnen kiezen om ons te verenigen en de best mogelijke deal steunen.”

Massale kritiek (3)

Het pleidooi van May maakte echter weinig indruk, ook op de Brexit-kritische fractie van haar eigen Conservatieve parlementsleden. “Uw woorden en uw daden komen niet langer overeen”, dreigde de invloedrijke Jacob Rees-Mogg het vertrouwen in May op te zeggen. “U zegt dat we de douane-unie zouden verlaten. Annex 2 (van het voorlopige akkkoord, nvdr.) zegt iets anders. U zegt dat u de integriteit van het Verenigd Koninkrijk zou bewaren. Een heel protocol zegt iets anders. U zegt dat we niet langer onder de jurisdictie van het Europees Gerechtshof zouden vallen. Artikel 174 zegt iets anders.”

“Aangezien wat u zegt en wat u doet niet langer overeenkomt, waarom zou ik dan geen brief sturen aan Graham Brady”, dreigde Rees-Mogg er dan ook mee het vertrouwen in May schriftelijk op te zeggen aan de voorzitter van de Conservatieve parlementsleden. Als 48 parlementsleden hun vertrouwen in May opzeggen, moet ze een interne strijd om het leiderschap van de Conservatieve Partij aangaan en dreigt de Britse regering te vallen.

Naar verluidt zijn 40 parlementsleden al maandenlang bereid die stap te zetten, maar volgens goedingelichte bronnen zou dat cijfer vandaag de cruciale 48 kunnen bereiken. In dat geval moet May de steun van 150 parlementsleden krijgen om partijleider en premier te blijven.

LEES OOK. Leider harde Brexiteers zegt vertrouwen in May op: “Uw woorden en daden komen niet langer overeen”