Of het nu psychologisch, fysiek of seksueel is, vrouwen in België worden nog steeds veel te vaak blootgesteld aan geweld. Een andere conclusie valt niet te trekken uit het nieuwste onderzoek van het Waalse onderzoeksinstituut IWEPS, het Brusselse BISA en Statistiek Vlaanderen. Van de 4.529 bevraagde vrouwen was maar liefst 31,3 procent ooit al slachtoffer van partnergeweld. In meer dan de helft van de gevallen bleef het bovendien niet beperkt tot verbaal geweld, maar kwam er (ook) fysieke agressie aan te pas. Eén op de dertien vrouwen is bijvoorbeeld ooit het slachtoffer geweest van verkrachting of poging tot verkrachting door haar partner.

Criminologe Anne Groenen (UCLL) is niet erg verrast: “Deze cijfers liggen in de lijn van andere Europese studies. Maar het toont wel nog eens aan dat dit, ondanks vele inspanningen, nog altijd een van de grootste maatschappelijke problemen blijft. Ten opzichte van eerdere studies is er nog altijd geen daling waar te nemen. Al is het ook wel belangrijk om een juiste context mee te geven. Het gaat hier over alle mogelijke vormen van geweld: van beledigingen, jaloezie, intimidatie tot vernielingen aanbrengen, een duw, ernstige slagen en verwondingen of seksuele aanranding. Sommige van die gedragingen kunnen in de loop van een lange relatie wel eens voorkomen zonder dat ze tot problemen hoeven te leiden.”

Maar ook buiten de context van een relatie blijven vrouwen regelmatig slachtoffer van een vorm van geweld. Bijna één op de vijf was ooit slachtoffer van geweld gepleegd door iemand anders dan de partner. Dat kan een familielid, een vriend, een buur of zelfs een onbekende zijn. Veelal gaat het hier over fysiek of seksueel geweld of zelfs een combinatie van beide. Ook stalking komt vaak voor: 22,7 procent van de vrouwen werd ooit geconfronteerd met wat de onderzoekers omschrijven als agressief of bedreigend gedrag dat vaak wordt herhaald en angst of bezorgdheid voor de veiligheid van het slachtoffer teweegbrengt. Om een voorbeeld te geven: 32,8 procent gaf aan ooit herhaaldelijk te zijn achtervolgd of bespied.

Op het werk

De onderzoekers bevroegen ook gevallen van seksuele intimidatie op het werk. En ook daar antwoordde een aanzienlijk deel van de vrouwelijke respondenten, ongeveer één op de drie, bevestigend op minstens één van de voorgeschotelde voorbeelden. Liefst 66 procent gaf onder meer aan zich al eens ongemakkelijk te hebben gevoeld omdat iemand haar ongepast aanstaarde of begluurde. En ongeveer 25 procent kreeg tijdens haar professioneel leven zelfs al ongepaste voorstellen voor een seksuele activiteit. (Lees verder onder de grafieken)

Hoe komt het toch dat geweld tegen vrouwen zo’n hardnekkig gegeven blijft? “Daar valt geen simpele, eenduidige verklaring voor te geven”, zegt Groenen. “We zien dat wanneer mannen exact hetzelfde meemaken, zij dit veel meer omschrijven als moeilijkheden in de relatie of slechte communicatie. Maar daarnaast zien we natuurlijk ook wel dat mannen vaker fysiek of seksueel geweld gebruiken en dat zijn echt wel gevaarlijke cocktails.”

Regionale verschillen

Wat opvalt in alle cijfers zijn de enorme verschillen tussen de drie Belgische gewesten. In Wallonië en Brussel liggen de cijfers steevast een pak hoger dan in Vlaanderen. Stel dat we bijvoorbeeld inzoomen op intiem partnergeweld, dan zien we dat Vlaamse vrouwen met 24,7 procent ruim onder het overkoepelende Belgische cijfer (31,3 procent) liggen. In Wallonië daarentegen was 42,5 procent van de vrouwen ooit al slachtoffer van partnergeweld.

Wat opvalt in alle cijfers zijn de enorme verschillen tussen de drie Belgische gewesten. In Wallonië en Brussel liggen de cijfers steevast een pak hoger dan in Vlaanderen

“Die regionale verschillen kunnen tot op zekere hoogte worden verklaard door de demografische, sociale en economische kenmerken van de bevolking”, legt hoofdonderzoeker Fréderic Vesentini (IWEPS) uit. “We merken dat geweld veel vaker voorkomt bij vrouwen in een kwetsbaar klimaat. En het percentage mensen met een combinatie van kwetsbaarheden – denk aan werkloosheid, financiële onzekerheid, slechte gezondheid – is nu eenmaal veel hoger in Wallonië en Brussel dan in Vlaanderen.”