Bloedstollend, dat was de laatste ronde van het Kandidatentoernooi in het Canadese Toronto. Liefst vier van de acht deelnemers konden nog aanspraak maken op toernooiwinst: Dommaraju Gukesh leidde met 8,5 punten, maar een drietal, bestaande uit de Rus Jan Nepomniasjtsji en de Amerikanen Hikaru Nakamura en Fabiano Caruana, zat hem met 8 punten op de hielen.

Een beslissende tiebreak tussen verschillende spelers was dus ver van denkbeeldig. Gukesh zelf maakte probleemloos remise met Nakamura en kon vanuit de wachtkamer toekijken wat Caruana en Nepomniasjtsji er in hun onderling duel van zouden bakken. De partij werd een eersteklas nagelbijter: Caruana stak een paar keer zijn hand uit naar de winst, maar als een echte Houdini wist ‘Nepo’ telkens te ontsnappen.

Op een bepaald moment werd de spanning Gukesh te veel en sloot hij zich op in zijn hotelkamer zonder de partij van zijn dichte concurrenten nog te volgen. Gukesh’ geduld werd flink op de proef gesteld: pas na 2 uur ’s nachts tekenden Caruana en ‘Nepo’ de vrede, na een titanengevecht van 109 zetten waarin beiden lange tijd weigerden te plooien.

“Mijn vader zwaaide mijn kamerdeur open en toen wist ik het!”, glunderde Gukesh. “Ik ben zo opgelucht en zo blij, want ik ben bij die knettergekke partij Caruana-Nepo door een rollercoaster van emoties gegaan.”

Stalen zenuwen

Gukesh, die een beetje oogt als een jonge filmster, is een van de Indiase wonderkinderen in de schaakwereld. Hij dreef al boven in zijn kinderjaren als een supertalent. Hij werd de jongste Indiase grootmeester ooit op 12 jaar, 7 maanden en 17 dagen. Toen al sprak Gukesh in een filmpje zijn grote ambitie uit om ooit wereldkampioen te worden. Vorig jaar stak hij in de ratinglijst zijn landgenoot en ex-wereldkampioen Vishy Anand voorbij, die op dat moment al 36 jaar onafgebroken de beste Indiase schaker was.

In 2022 brak Gukesh door naar de wereldtop door de gouden medaille op het eerste bord te halen op de Landen Olympiade. En in januari won hij op een haar na het prestigieuze Tata Steel Toernooi in Wijk aan Zee. Het beeld van Gukesh die plots letterlijk het hoofd buigt als hij beseft dat hij zijn partij in de tiebreak tegen de Chinees Wei Yi gaat verliezen, is nu al iconisch.

Toch noemde de Noor Magnus Carlsen, nog steeds beschouwd als ’s werelds beste schaker, Gukesh vooraf niet als kanshebber voor het Kandidatentoernooi. “Gukesh? Nee, te groen achter de oren.” Ex-vrouwenwereldkampioen en commentator Susan Polgar was minder verbaasd over Gukesh’ exploot: “Ik zei lang geleden al dat Gukesh het van alle Indiase talenten het verst zou schoppen. Hij is matuurder dan zijn leeftijd. Hij heeft alles: het talent, de ambitie, de onverschrokkenheid, de stalen zenuwen, vastberadenheid, die ongrijpbare X-factor.”

Zijn secondant Grzegorz Gajewski beaamt dat Gukesh “cool blijft gedurende de hele partij. Hij slaagt er altijd in om zijn kalmte en sereniteit te bewaren, zelfs in de meest stressvolle momenten”. Een typisch Indiase discipline helpt hem daarbij: “Ik doe 10 tot 15 minuten voor elke partij aan meditatieve yoga. Meestal focus ik daarbij op mijn ademhaling. Zo kan ik de komende partij even totaal vergeten.”

Schaakgod

Er is inderdaad (veel) meer jong talent dan Gukesh in India. Kijk er maar de Live Schaak Ratings op na. Op 6 staat Gukesh (17), op 8 vinden we Erigaisi (20) en op 14 Praggnanandhaa (18). Allemaal kijken ze op naar Vishy Anand (54), die zich vijfmaal tot wereldkampioen kroonde, vooral gedurende de nillies. Praggnanandhaa draait er niet omheen: “Anand was de god van het schaken in India. Zonder hem was er bij ons geen schaakboom geweest.”

In het schaakblad New in Chess vertelt Gukesh over de vaderlijke rol die Anand zich heeft aangemeten ten opzichte van het jeugdige Indiase schaakgeweld. “Na een verloren partij in gewonnen stelling was ik zwaar aangeslagen. Vishy sir belde mijn vader op met de vraag of hij met mij mocht praten. We hebben toen anderhalf, twee uur gepraat. En hij toonde me hoe vaak hij in zijn carrière door concentratieverlies partijen had weten te verknoeien. Fantastisch om dit advies te krijgen van zo een groot schaker. Hij is altijd mijn rolmodel geweest.”

Beleefd en bescheiden

Gukesh is zelfverzekerd, maar allesbehalve arrogant, zoals eerdere wereldkampioenen als Garry ‘The boss’ Kasparov, of de Noor Magnus Carlsen, die onlangs nog aankondigde dat hij in “2025 weer terug zou zijn in Wijk aan Zee, klaar om jullie allemaal een pak rammel te geven”. Gukesh zegt zelf dat dat wellicht te maken heeft met zijn Indiase opvoeding. “Dat hebben mijn ouders altijd beklemtoond: blijf beleefd en bescheiden, hoe groot je als schaker ook mag zijn.”

Tot nu toe is Garry Kasparov met 22 de jongste wereldkampioen aller tijden. Best mogelijk dat Gukesh dat record in het najaar verpulvert. Want over de Chinese wereldkampioen Ding Liren doen donkere verhalen van depressie en mentale problemen de ronde. Ding heeft al meer dan een jaar nauwelijks geschaakt en op het ene toernooi waar hij wel van de partij was, toonde hij zich allesbehalve een kampioen.

Lees ook

 Daniel Dardha (18), een Belgische supergrootmeester in de dop