Basketballer Nikola Jokic: onorthodox, briljant en zeker niet zomaar de beste van de NBA

Met een aan tegenzin grenzende terughoudendheid nam Nikola Jokic afgelopen week de felbegeerde prijs voor most valuable player (MVP) van de NBA in ontvangst. Voor een vreugde-uitbarsting waren journalisten aan het verkeerde adres. ‘Ik besteed er weinig aandacht aan’, zei Jokic over de veelbesproken verkiezing.

Voorgaande winnaars namen de prijs soms huilend in ontvangst. De Serviër bedankte zijn teamgenoten en coaches en ging over tot de orde van de dag.

Jokic is op jacht naar zijn tweede kampioenschap. In de kwartfinale van de play-offs is zijn club, titelverdediger Denver Nuggets, momenteel verwikkeld in een spannende strijd met Minnesota Timberwolves. De man uit het Servische dorp Sombor is onbetwist de beste speler in de NBA, maar individuele prijzen, en dan vooral de bijbehorende aandacht, kunnen hem gestolen worden.

Jokic is superster tegen wil en dank. ‘Als ik klaar ben met basketballen, hoop ik dat niemand me nog zal kennen’, zei hij vorig jaar in een podcast.

Exclusieve groep

Het lijkt een onwaarschijnlijk scenario. Met zijn derde MVP-trofee – ook in 2021 en 2022 was hij de beste – voegt Jokic zich bij een exclusieve groep grootheden uit het Amerikaanse basketbal. Slechts acht andere spelers wonnen de prijs minimaal driemaal: Kareem Abdul-Jabbar (zes), Michael Jordan (vijf), Bill Russell (vijf), Wilt Chamberlain (vier), LeBron James (vier), Larry Bird (drie), Moses Malone (drie) en Magic Johnson (drie) gingen Jokic voor.

‘Niet slecht’, oordeelde hij over het rijtje. ‘Dit is meer iets voor na mijn carrière, misschien dat ik er dan trotser op kan zijn dan nu’, verklaarde de 2,10 meter lange basketballer zijn ingetogen reactie. ‘Op een dag kan ik dit vertellen aan mijn kleinkinderen, die vinden me dan misschien een coole opa.’

Precies niemand, hijzelf incluis, had verwacht dat hij ooit de beste speler ter wereld zou worden. Jokic was niet bovenmatig getalenteerd toen hij op 17-jarige leeftijd prof werd in Belgrado. Zijn speelstijl was wat onbeholpen, hij oogde log en was vaak een tikje te zwaar.

Scouts keken aanvankelijk nauwelijks naar hem om. Denver Nuggets waagde in 2014 een gokje door hem op te pikken, maar ook de club uit Colorado verwachtte geen wonderen.

Onbeholpen en log is hij op het eerste gezicht nog altijd, maar in negen seizoenen in de NBA ontpopte de voormalige underdog zich tot een complete, soms onnavolgbare basketballer. Vorig jaar leidde hij Denver naar het eerste kampioenschap uit de historie van de club, dit jaar haalt hij opnieuw een ongekend niveau.

Onorthodox en briljant

Jokic is een onorthodoxe, maar briljante speler. Hij komt nauwelijks van de grond, zijn spieren zijn verscholen onder een laagje vet en zijn neus wordt lichtrood als hij zich inspant. Maar als geen ander kan hij een wedstrijd lezen. Dit jaar onderstreepte hij zijn veelzijdigheid opnieuw door in de drie belangrijkste statistieken – punten, rebounds en assists – bij de beste vijf spelers uit de NBA te eindigen.

Jokic is vooral een briljant aangever, een meester van de no-lookpass. Maar hij kan ook scoren wanneer hij wil. Door die combinatie is hij nauwelijks te verdedigen.

In de eerste ronde van de play-offs zag ook LeBron James van Los Angeles Lakers met afgrijzen aan hoe Jokic het spel compleet naar zijn hand zette. Net als een jaar geleden werden de Lakers kansloos met 4-0 uitgeschakeld. ‘Hij is een van de beste spelers ooit, zo simpel is het’, klonk James moedeloos en bewonderend tegelijk.

De MVP-trofee, die in alle grote sportcompetities van de VS wordt uitgereikt, is de belangrijkste individuele prijs in de Amerikaanse sport. De winnaar wordt gekozen door een panel journalisten. 79 van de 99 gingen dit jaar voor Jokic. Na hem kregen de Canadese Shai Gilgeous-Alexander (Oklahoma City Thunder) en Sloveen Luka Doncic (Dallas Mavericks) de meeste stemmen.

In het gezelschap van mannen als Jordan, Abdul-Jabbar en James komt Jokic onder een sterker vergrootglas te liggen. Toen zijn club verrassend de eerste twee thuiswedstrijden van Minnesota Timberwolves verloor, en Jokic even niet zichzelf leek, werden direct vraagtekens bij zijn uitverkiezing geplaatst.

Volgens tv-persoonlijkheid en voormalig topbasketballer Shaquille O’Neal was hij een onterechte winnaar. ‘Ik was voor Gilgeous-Alexander gegaan’, zei O’Neal, terwijl Jokic via een videoverbinding meeluisterde. De drievoudig MVP haalde zijn schouders op. ‘Er zijn zoveel spelers die het verdienen, het komt aan op details.’

Onderkoelde humor

Van kritiek van buitenaf ligt Jokic niet wakker. ‘Ik houd van basketballen, maar het is maar een baan’, sprak hij toen hij zijn prijs in ontvangst nam. ‘Het is allemaal niet zo belangrijk.’ De Joker, zoals zijn bijnaam luidt, neemt zichzelf niet al te serieus en staat bekend om zijn onderkoelde humor.

Liever dan persoonlijke waardering heeft hij succes met zijn team. Afgelopen jaar werd niet hij, maar Kameroener Joel Embiid uitgeroepen tot MVP. Jokic vond het prima, zeker omdat hij zijn seizoen later bekroonde met een kampioenschap. ‘Het jaar waarin ik deze prijs niet won, vond ik veel mooier’, blikte hij onlangs terug.

Toen hij vorig jaar Miami Heat in de finale had verslagen, reageerde Jokic alsof hij zojuist had uitgeklokt op kantoor. ‘Zo, nu kan ik naar huis’, klonk het opgelucht. Het liefst spendeert hij tijd met zijn jonge dochtertje of gaat hij naar een paardenrace, zijn grote hobby. In Sombor heeft Jokic zijn eigen stal.

Sommigen vinden zijn no-nonsense-houding verfrissend, anderen zien de onverschilligheid in zijn voorkomen aan voor desinteresse. ‘Hij houdt als geen ander van basketbal, maar niet van de aandacht die erbij komt kijken’, verklaarde Nuggets-speler Peyton Watson tegenover The Denver Post.

‘Wat andere mensen van hem denken, interesseert hem echt niets’, zei teamgenoot Aaron Gordon, ‘maar zijn toewijding aan zijn sport is uitzonderlijk. Ik denk niet dat iemand harder werkt dan hij. Je wordt niet zomaar de beste.’